Arap Dili

Arap Dili Arap Dili

Arapça İşaret İsimleri
1) Yakın İçin Kullanılan İşaret İsimleri

Çoğul
هٰؤُلَاءِ
هٰؤُلَاءِ
İkil
هٰذَانِ ، هٰذَيْنِ
هٰتَانِ ، هٰتَيْنِ
Tekil
هٰذَا
هٰذِهِ


Müzekker



Müennes



2) Orta Uzaklık İçin Kullanılan İşaret İsimleri

Çoğul
أُولٰىِٔكَ
أُولٰىِٔكَ
İkil
ذَانِكَ ، ذَيْنِكَ
تَانِكَ ، تَيْنِكَ
Tekil
ذَاكَ
تَاكَ


Müzekker



Müennes



3) Uzak İçin Kullanılan İşaret İsimleri

Çoğul
أُولٰىِٔكَ
أُولٰىِٔكَ
İkil
ذَانِكَ ، ذَيْنِكَ
تَانِكَ ، تَيْنِكَ
Tekil
ذٰلِكَ
تِلْكَ


Müzekker



Müennes



هذا (Hâzâ) Bu. Müzekker isimlerin gösterilmesinde kullanılır. (İkili : ھذانِ, nasb hali : ھذَيْنِ)

ھَذَا قَلَمٌ : Bu kalemdir.

ھَذَا ثَوُرٌ : Bu bir öküzdür.

هذه (Hâzihi) Bu. Müennes isimlerin gösterilmesinde kullanılır. (İkili : ھاتانِ, nasb hali : ھتَيْنِ)

ھَذِهِ مَدْرَسَةٌ : Bu okuldur.

ھَذِهِ بَقَرَةٌ : Bu inekdir.

Selçuk Üniversitesi/Seljuk University
Edebiyat Fakültesi Dergisi/Journal of Faculty of Letters
Yıl/ Year: 2012, Sayı/Number: 28, Sayfa/Page: 63-158
KANSU GAVRÎ’NİN ARAPÇA DÎVÂNI
Doç. Dr. Orhan YAVUZ
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
oyavuz@selcuk.edu.tr
Doç. Dr. Mahmut KAFES
Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Arap Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı
mahmutkafes@hotmail.com
Özet
Bu çalışmada son Memlük Sultanı Kansu Gavrî’nin İstanbul Millet Kütüphanesi Ali
Emîrî Efendi Bölümü, Arabî Nu: 4639’da kayıtlı bulunan Arapça Divanı üzerinde
durulmuştur. Önce Gavrî’nin eserleri, sonra da söz konusu Divan’ın içindeki şiirler ve
konuları hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca Arapça şiirlerin tamamı Türkçeye tercüme
edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kansu Gavrî, arapça divan, edebî sanatlar, mülemmâ,
muvaşşah.
THE ARABİC DIVAN OF KANSU GAVRI
Abstract
The present study focuses on Mamluk Sultan Kansu Gavri’s Arabic divan, which is

Vasl ve Kat Hemzesi
Katı ve Vasıl Hemzesi
Vasıl ve Katı' hemzesi
همزة الوصل و همزة القطع

هَمْزَةُ الوَصْلِ
Hemze-i Vasl
Geçiş Hemzesi

Kelimenin başında bulunan ve yalnız yazıldığında da, ancak başka kelimeden sonra geldiğinde yazılsa da okunmadan geçilen (yani ulama yapılan) “elif” e Hemze-i Vasl (Geçiş Hemzesi) denir.

* Hemze-i Vasl (Geçiş Hemzesi) kelimenin kök haflerinden değildir, sonradan ilave edilen harftir.
* Hemze-i Vasl (Geçiş Hemzesi) ” اَ اِ اُ “ şeklinde elif üzerinde hemzesiz yazılır.
* Hemze-i Vasl (Geçiş Hemzesi) harfinden sonra gelen harf sakin (cezimli) okunur.

Vasl Hemze’sinin (Geçiş Hemzesi) Bulunduğu Yerler:

1- Sülasi fiillerin emirlerinin başında:
Örnek:
اُكْتُبْ، اِعْمَلْ

2- Humasi fiillerin mazi, emir ve masdarlarının başında
Örnek:
اِنْتَبَهَ، اِنْتَبِهْ، اِنْتِبَاهٌ

3- Südasi fiillerin mazi, emir ve masdarlarının başında
Örnek:
اِسْتَغْفَرَ، اِسْتَغْفِرْ، اِسْتِغْفَارٌ

Bir ismi niteleyen ve müştak olan her şey sıfat olabilir: ismi fail, ismi mef'ul, sıfatı muşebbehe, ismi tafdil, ismi mensub...

Sıfat-ı muşebbehe belli vezinleri olan -en yaygın vezni فعيل dir- ve anlamında subut taşıyan isimlerdir.

Ya da kavratıcı bir tabirle ism-i failin yan versiyonudur:)

Burada iki farkı iyi farketmek kaçınılmazdır:

1) Sıfat olma, irap ile alakalı bir hususken sıfat-ı müşebbehe olma siğa ile alakalıdır.

2) Sıfat-ı müşebbehe ile İsm-i fail arasındaki fark şu, ismi faildeki anlam geçici, sıfat-ı müşebbehedeki ise kalıcıdır. Örneğin ضارب dediğinde bu adam sürgit dövme faaliyetinde bulunmaz tabi ki, ama ظريف dediğinde bu zariflik hali onda kalıcıdır.

Hasılı, bir kelimenin sıfat olması ile sıfat-ı müşebbehe olması farklı yönlere bakar, ve hatta sıfat-ı müşebbehe bizzat sıfat olabilir. Örneğin

رأيت رجلا ظريفا burada zarifen kelimesi siğa olarak sıfat-ı müşebbehe, irap olarak sıfattır.

Tefe'ül Babı - Tefe'ül Kalıbı - بَابُ التَّفَعُّلِ

- Tefe'ül Babı Nasıl yapılır?
- Sülasi bir fiilin başına تَ getirilerek ve aynı zamanda sülasi fiilinin ikinci harfine (aynel fiil) ــّ ile harekelenmesiyle elde edilir.

Bazı örnekler:
كَبُرَ büyüdü - تَكَبَّرَ kibirlendi, büyüklendi
شَجُعَ kahraman oldu - تَشَجَّعَ kahramanlık tasladı

Tefe'ül kalıbı ile ilgili birkaç önemli nokta daha:
1- Tefe'ül kalıbındaki bir filin nakıs fiil olduğunda masdarı örnekteki gibi gelir.
Örnek:
تَلَقَّى buluşmak - تَلَقٍّ، تَلَقِّي

2- Tef'il (تَفْعِيل) babındaki bir fiili dönüşlü ve geçişli yapar.
Örnek:
عَرَّفَ tanıştırdı - تَعَرَّفَ tanıştırdı

3- Bazı isimlerden fiil türekmek için de kullanılır.
Örnek:
الدَّارُ ev - تَدَيَّرَ ev edindi

1-CER HARFLERİ VE MANALARI: İsmi cer eden (sonunu esre yapan) harflerdir ki, cer harfleri veya izafet harfleri diye adlandırılır. Bunlar:

1- با (ile-e-a) anlamındadır. Bağlamak, ulaştırmak içindir.
Ben Allah’a inandım امنت بالله
2- من (den-dan) anlamındadır. Bağlama, başlangıç içindir
Evden geldim جئت من البيت
3- الى (e-a) anlamındadır. Sona eriş, bitiş içindir.
Eve gittim ذهبت الى البيت
4- عن ( den, dan) anlamındadır. Uzaklık ve geçip aşmak içindir.
Tren istasyondan uzaklaştı ابتعد القطار عن المحطة
5- على (üzerine, üzerinde) anlamındadır.
Kitap masanın üzerindedir الكتاب على المنضدة
6- ل (için) anlamındadır
Mal Zeyd içindir المال لزيد
7- فى (de, da) anlamındadır. Zarf içindir.
Balık suda yaşar يعيش السمك فى الماء
8- ك (gibi) anlamındadır. Benzetme içindir.
Ali aslan gibidir على كالاسد
9- حتى (e-a kadar) anlamındadır. Bitiş, sona eriş ifade eder; bu bitiş, zamanda ve mekanda olur.
Saat 3’e kadar uyanık kaldık سهرنا حتى الساعة الثالثة

Turkish Studies
International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 10/1 Winter 2015, p. 121-148
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7854
ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
SAADİA GAON'UN HAYATI VE ARAPÇA TEVRAT
TERCÜMESİ
Muhammed Ali BAĞIR
ÖZET
Monoteist inanca sahip bir toplum olarak Yahudiler asırlar
boyunca İslâmiyet’in hâkim olduğu topraklarda huzur ve barış
içerisinde yaşamışlar ve kendilerine sağlanan müsamaha ile İslâm
devletlerinin bireyleri olarak her türlü alanda faaliyet göstermişlerdir.
X. yüzyıl İslâm toplumunda yaşamış olan Saadia Gaon, Ortaçağ
Yahudi düşünce dünyasının ileri gelen en önemli âlimlerindendir. O,
hem dînî hem de edebî ilimler sahasında yazmış olduğu onlarca eseri
ile yetkinliğini göstermiş bir otoritedir. Bu yetkinliğini Talmud
akademisi başkanlığıyla taçlandırmış, hem kendi döneminde insanlara
yol göstermiş hem de yazdığı eserlerle sonraki dönemlere ışık

MARİFE VE NEKRE

Marife (Belirli): Belirli bir şey için konulmuş isimdir.
Nekre (Belirsiz): Belirsiz bir şey için konulmuş isimdir.
İsim ve sıfatların belirli olduğunu göstermek için başlarına ال takısı getirilir. Bu takıya belirlilik takısı veya belirtme takısı denir. Bu belirlilik takısına Arapça da “harf’ut-tarif” denir.

قلم Kelimesi nekre olup herhangi bir kalem demektir. Halbuki bu kelimenin başına ال getirirsek durum şöyle olur: القلم artık bu bildiğimiz bizce belli bir kalem demektir. Böyle bilinen belirli varlıkları gösteren kelimelere marife denir.

Başında belirlilik takısı ال Bulunmayan sonu tenvinli olup belirsiz bir varlığı gösteren بيت كتاب gibi kelimelere de nekre denir.

Nekre kelimeler başında ال getirilerek marife yapılırken sonlarındaki tenvin yani çift harekeden biri düşer tek hareke kalır.

Marife 6 çeşittir:
1-Zamirler: هى هو gibi
2-Alem: yani özel isim زيد gibi
3-İşaret isimleri: هذه هذا gibi
4-İsmi mevsul: الى الذى gibi

Arapça Cümle Örnekleri-17 (Lokanta) Çorbalarım
Türkçe Anlamı Okunuşu Arapça Yazılışı

Lütfen çorba istiyorum Min fadlik üridü şorbe من فضلك أريد شوربة

Tavuk Çorbası Şorbe Decac شوربة دجاج
Mercimek Çorbası Şorbe Ades شوربة عدس
Şehriye Çorba Şorbe Şeariyye شوربة شعرية
Domates Çorbası Şorbe Tematim شوربة طماطم
Sebze Çorbası Şorbe Hadar شوربة خاضار

TAM FİİL ile kurulan cümle, bir fiil cümlesidir ve hüküm tam fiildedir. NAKIS FİİL ile kurulan cümle, bir isim cümlesidir ve hüküm haberdedir.

Gerçekleşme durumlarına göre FİİLLER ikiye ayrılır. (a) İhbâri fiiller: Mânası gerçekleşmiş veya gerçekleşmesi mümkün olan fiillerdir ve 7 sıgası vardır. (b) İnşâi fiiller: Mânası gerçekleşmemiş veya gerçekleşmesi şüpheli olan fiillerdir ve 6 sıgası vardır.

Fâili ilân etmesi veya gizlemesine göre FİİLLER ikiye ayrılır. (a) Malûm fiiller: Fâili ilân edilen / şüphe götürmeyecek derecede bilinen / fiili yaptığına şâhitlik edilendir. (b) Meçhul fiiller: Fâili şeriat ehlinden gizlenen / Fâili tarikat ehlince bilinen / Fâili olduğuna hakikat ehlince şâhitlik edilendir.

MEZİD FİİLLER


1- SÜLASİ MEZİD FİİLLER 2- RUBAİ MEZİD FİİLLER

a) DÖRTLÜ a) BEŞLİ
SÜLAZİ MEZİD FİİLLER ١-تَفَعْلُلٌ
١ -اِفْعَالٌ
٢ -تَفْعِيلٌ
٣ –مُفَاعَلَةٌ / فِعَالٌ

b) BEŞLİ
SÜLAZİ MEZİD FİİLLER
١ -تَفَعُّلٌ
٢ -تَفَاعُلٌ
٣ -اِفْتِعَالٌ
٤ -اِنْفِعَالٌ
٥ -اِفْعِلاَلٌ

c) ALTILI
SÜLAZİ MEZİD FİİLLER
١ -اِسْتِفْعَالٌ
٢ -اِفْعِيلاَلٌ
٣ -اِفْعِيعَالٌ
٤ -اِفْعِوَّالٌ

Öncelikle temel bir bilgi var, bunu hiçbir zaman akıldan çıkarmamak lazım!..

Arapçada harf sayısı bakımından (temel) iki tür fiil vardır, başka fiil bulunmaz;

a) üç (temel) harften oluşan fiil "sülasi fiil - üç harfli fiil"
b) dört (temel) harften oluşan fiil "rubai - dört harfli fiil"

Bu bilgi o kadar önemli ki, farklı fiillerle karşılaştığınızda yanılmalarınızı büyük ölçüde engeller. Karmaşıklıktan kurtarır.

İSİMLERDE TEKLİK, İKİLİK, ÇOKLUK (Müfret-Tesniye-Cemi)

A-Teklik isim (Müfret): Tek bir varlığı gösterir:
Çocuk طفل
Adam رجل
Ev بيت

B-İkilik isim (Müsenna, Tesniye): İki varlığı gösterir. Müfret ismin sonuna ان eklenerek yapılır.
İki kalem قلمان bir kalem قلم
İki mektep مدرستان bir mektep مدرسة

C-Çokluk ismi (Cemi): Aynı cinsten birçok varlığı gösterir. Üç bölümde incelenir.
1-Cemi Müzekker Salim/Kurallı Eril Çoğul: Erkek olan veya sayılan varlıkların isimleri, sonlarına ون eklenerek çoğul yapılır.
Öğretmenler معلمون Öğretmen معلم
2-Cemi Müennes Salim/Kurallı Dişil Çoğul: Dişi olan veya sayılan bir varlığı gösteren ismin sonuna ات eklenerek çoğul yapılır.
Hanım öğretmenler معلمات Hanım öğretmen معلمة
3-Cemi Mükesser/Kuralsız Çoğul: Tekil kelimenin yapısı, biçimi değiştirilerek elde edilen çokluktur.
Kalemler قلم -> قلمان -> اقلام
Bazı cemi isimlerin kendi cinsinden müfredi yoktur. Bu çeşit isimlere “Cemi isim” denir.
Ordu جيش
Kavim قوم

Sülasi Mezid Fiiller ve Anlam Değişiklikleri

1. إفعال İf’al Babı

Sülasi fiilin başına fethalı bir hemze getirilerek yapılır.
أَفْعَلَ ـ يُفْعِلُ ـ إفْعَالٌ

Özellikleri:

a. Lazım (geçişsiz) olan fiil, müteaddi (geçişli) olur. Fiil eğer müteaddi ise çift müteaddi (iki meful alan) fiil olur.
قَرُبَ (yaklaştı) ----------- اَقْرَبَ (yaklaştırdı) رَكِبَ (bindi) ------------- أَرْكَبَ (bindirdi)
b. Olmak, vücud bulmak, mübalağa, arz, zamanın gelmesi gibi anlamlar katar.
أَحْصَدَ الزَّرْعُ (ekini biçme zamanı geldi)
أَشْغَلْتُهُ (onunla gereğinden fazla meşgul oldum)
أباعَ العَبْدَ (Köleyi satmak için arz etti)



2. تفعيل Tef’il Babı

Sülasi fiilin orta harfinin şeddelenmesiyle yapılır.
فَعَّلَ ـ يُفَعِّلُ ـ تَفْعِيلٌ

Özellikleri:
a. Lazım fiili müteaddi yapar. Müteaddi fiili iki meful alacak şekle getirir. (Çift müteaddi)

İSM-İ ZAMAN - İSMUL ZAMAN - اسم الزمان ve İSM-İ MEKAN - İSMUL MEKAN - اسم المكان
(Zaman ve Yer İsimleri/Zaman ve Mekan Zarfları):

Fiilin meydana geldiği yeri ve zamanı belirten kelimelere zarf denir. Bir adı da mefulun fih’dir.
متى (ne zaman?) ve اين (nerede?) sorularının cevabı olurlar.

Zarflar zaman zarfı ve mekan zarfı olmak üzere iki kısımdır.

Önemli Zaman Zarfları

Sabah= صباح Ay= شهر Saat ساعة =
Öğle= ظهر Yıl= عام Bir an= حين
İkindi= عصر Yıl= سنة Bir an= لحظة
Akşam= مساء Sonra= بعد Sure=مدة
Yatsı= عشاء Önce= قبل Gün=يوم
Gündüz= نهار Esnasında= اثناء Hafta=اسبوع

Arapça Cümle Örnekleri-16 (Lokanta) Salatalarım

Türkçe Anlamı Okunuşu Arapça Yazılışı

Çoban Salatası Selata hiyar ve tamatim سلاطة خيار و طماطم

Patates Salatası Selata betatis سلطة بطاطس
Marul Salatası Selata hassin سلطة خس
Karışık Salata Selata müşekkel سلطة مشكل
Rus Salata Selata rusiyye سلطة روسية
Cacık Hiyar billeben حيار باللبن
Sizde ne çeşit salatalar var? Ma hüve esnafüsselata indeküm? ? ما هو أصناف السلطة عندكم