İSMİ MEVSULLER:

İSMİ MEVSUL

Kendisini izleyen cümleyi (sıla), öncesindeki isme sıfat olarak bağlayan mebni isimdir. İsmi mevsul ve sıla cümlesi Türkçedeki sıfat yan cümlelerinin karşılığıdır ve genellikle ortaçlarla (…yapan, …olan gibi) karşılanabilir. İsmi mevsuller “has” ve “müşterek” olmak üzere ikiye ayrılırlar.
1. Has ismi mevsuller:

Has ismi mevsuller
Çoğul
İkil
Tekil

اَلَّذِينَ
اَللَّذَانِ / اَللَّذَيْنِ
الَّذِي
Müzekker
اللاّائِي / اَللَّوَاتِي
اَللَّتَانِ / اَللَّتَيْنِ
اَلَّتِي
Müennes
اَلَّذِين Akıl sahibi müzekkerler için; اَلْلاَّتِي ، اللَّوَاتِي ، اللاَّئِي akıl sahibi müennesler için kullanılır.
2. Müşterek ismi mevsuller: Müzekker ve müennes için ortak kullanılabilen ismi mevsullerdir.

Müşterek ismi mevsuller
İsmi Mevsuller
Açıklama
مَنْ
Sadece akıllılar için kullanılır.
مَا
Hayvan ve canlılar için kullanılır.
أَيُّ
İnsan, hayvan ve cansızlar için kullanılır.


İSMİ MEVSUL - الاِسْمُ المَوْصُولُ :

İsmi mevsul, iki cümleyi birbirine bağlayan, manası ancak kendisinden sonra gelen cümleyle tamam olan kelimedir. Türkçedeki ilgi zamiri gibi iş görür. İsmi mevsul’den sonra gelen cümleye sıla denir. Sıla’da, ismi mevsulle ilgili, ona dönen bir zamir bulunur, bu zamire aid zamiri denir.
Gördüğün adam (o adam ki gördün) gitti. ذهب الرجل الذى رأيته
Cümlesindekiالذى kelimesi ismi mevsul’dür.رأيته yan cümleciği sıla’dır. Bu sıla’dakiه zamiri de aid’dir.

Aid bazen yukarıda görüldüğü gibi açık, bazen de örtülü olur.
Gökleri ve yeri yaratan Allah’a taparızنعبد الله الذى خلق السموات والارض
Cümlesindeالذى kelimesi ismi mevsul’dür.خلق السموات والارض sıla’dır. Aid müstetir (örtülü) dür. Sıla, خلق هو السموات والارض demektir. Müstetirهو aid durumundadır.

İsmi mevsuller, ayrı ve ortak olmak üzere iki ana bölümde incelenir:

a)Ayrı ismi mevsuller
Cemiاللاتى اللائى اللواتى اللذين ki o kimseler
Tensiyeاللتان (اللتين) اللذان (اللذين) ki o ikisi (ni)
Müfretالتى اللذى ki o kimse
Rabbimiz! Bizi saptıran (cin ve insan cinsinden) iki cinsi bize göster.ربنا أرنا اللذين اضلانا

b)Ortak ismi mevsuller
1- من en, O kimse ki Yalnız akıllılar için kullanılır.
2- ما o şey ki Hayvan ve cansızlar için kullanılır.
3-اى اية hangisi İnsan, hayvan ve cansızlar için kullanılır.
Öğrenci, kendisine öğreteni sayarيحترم الطالب من علمه
Çocuk yapmadığı şeyi söylerيقول الطفل مالا يفعل
Hangisinin cesur olduğunu bilirizنعلم ايهم شجاع
Not: Hayvan ve cansızlar çok olursa, onları gösteren ismi mevsul olarakالتى kullanılar.
Gördüğüm kalemler uzundurالاقلام التى رايتها طويلة
Sattığım develer çokturالجمال التى بعتها كثيرة




عُدْتُ إِلَى وَطَنِي

عُدْتُ إِلَى الأَرْضِ الَّتِي أَحْبَبْتُ، إِلَى الوَطَنِ الَّذِي فِيهِ أَبْصَرْتُ النُّورَ، إِلَى أَهْلِي الَّذِينَ شَهِدُوا طُفُلَتِي، إِلَى أُمِّي الَّتِي كَانَتْ سَبَبَ وُجُودِي، إِلَى جَارَاتِي اللَّوَاتِي بَشَّرْنَ بِوِلاَدَتِي، إِلَى أُخْتَيَّ اللَّتَيْنِ رَعَتَانِي فِي صِغَرِي، إِلَى أَخَوَيَّ اللَّذَيْنِ لاَعَبَانِي، إِلَى وَالِدِي الَّذِي كَانَ مَثَلاً لِي صَالِحًا.
عُدْتُ إِلَى الدِّيَارِ الحَبِيبَةِ، أَشُمُّ التُّرَابَ المُقَدَّسَ الَّذِي كُنْتُ أَخُطُّ عَلَيْهِ فِي المَاضِي الأَفْكَارَ وَالخَوَاطِرَ الَّتِي تَمُرُّ فِي بَالِي.