Arap Dili

Arap Dili Arap Dili

T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ARAP DİLİ EĞİTİMİ BİLİM DALI
ARAPÇA - TÜRKÇE ÇEVİRİLERDE SÖZCÜK VE KALIPLAŞMIŞ
İFADELER DÜZEYİNDE EŞDİZİMLİK SORUNLARI VE ÇÖZÜM
ÖNERİLERİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan
Senem SOYER
Tez Danışmanı
Yard. Doç. Dr. Cihaner AKÇAY
Ankara-2006
i
ÖZET
Bu çalışma Arap dilinin hedef dil olduğu çeviri çalışmalarında kelimelerin
nasıl ve hangi koşullarda birliktelik oluşturduğunu incelemek, yaşanan sorunları ve
sebeplerini teşhis etmek ve çözüme yönelik çeşitli alternatiflere işaret ederek takip
edecek çalışmalara ışık tutmak amacıyla hazırlanmıştır.
Bu konuda net bir çerçeve çizebilmek amacıyla Doğubeyazıt İmam Hatip
Lisesi öğrencilerine bu konuyla ilgili bir sınav uygulaması gerçekleştirilmiştir.
Öğrencilerimiz çeviri esnasında kelime kelime çeviri yapmaya ve anadili
kullanmaya yatkındır. Bu sınavın sonuçlarından yola çıkarak çeşitli alternatif
yöntemler sunulmuştur.

أَتَمَنَّى لَكُمْ جُمْعَة مُبَارَكَة

Etemennâ lekum Cuma mubârake

Size hayırlı Cumalar dilerim. / Cumanız mübarek olsun.

Kelimesi kelimesine çevirisi: Size mübarek (kutlu) bir Cuma dilerim.



Dilerim, temenni ederim

Etemennâ

أَتَمَنَّى

Size

Lekum

لَكُمْ

Cuma

Cum’a

جُمْعَة

Mübarek, kutlu

Mubârake

مُبَارَكَة

İSMİ MEVSULLER:

İSMİ MEVSUL

Kendisini izleyen cümleyi (sıla), öncesindeki isme sıfat olarak bağlayan mebni isimdir. İsmi mevsul ve sıla cümlesi Türkçedeki sıfat yan cümlelerinin karşılığıdır ve genellikle ortaçlarla (…yapan, …olan gibi) karşılanabilir. İsmi mevsuller “has” ve “müşterek” olmak üzere ikiye ayrılırlar.
1. Has ismi mevsuller:

Has ismi mevsuller
Çoğul
İkil
Tekil

اَلَّذِينَ
اَللَّذَانِ / اَللَّذَيْنِ
الَّذِي
Müzekker
اللاّائِي / اَللَّوَاتِي
اَللَّتَانِ / اَللَّتَيْنِ
اَلَّتِي
Müennes
اَلَّذِين Akıl sahibi müzekkerler için; اَلْلاَّتِي ، اللَّوَاتِي ، اللاَّئِي akıl sahibi müennesler için kullanılır.
2. Müşterek ismi mevsuller: Müzekker ve müennes için ortak kullanılabilen ismi mevsullerdir.

Müşterek ismi mevsuller
İsmi Mevsuller
Açıklama
مَنْ
Sadece akıllılar için kullanılır.
مَا
Hayvan ve canlılar için kullanılır.
أَيُّ
İnsan, hayvan ve cansızlar için kullanılır.


İSMİ MEVSUL - الاِسْمُ المَوْصُولُ :

Kırık Çoğul الجَمْعُ المُكَسَّرُ

Tekil (Müfred) ismin harekesinin değişmesiyle veya harflerinden birisinin hazfedilmesiyle yahut ilavesiyle yahut da bu üç durumun beraberce bulunmasıyla yapılan çoğullardır.

Kırık çoğulun yapılışı:
1- Hareke değişmesiyle:
أَسَدٌ arslan – أُسُدٌ arslanlar

2- Harflerden birinin hazf edilmesiyle:
رَسُولٌ elçi - رُسُلٌ elçiler

3- Harf ilavesiyle:
رَجُلٌ adam – رِجَالٌ adamlar

4- Yukarıdaki şartların ikisinin veya üçünün beraberce bulunmasıyla:
اَلْمُصِيبَةُ felaket - مَصَائِبُ felaketler


Kırık çoğullar ikiye ayrılır:
A- Cemi kıllet (azlık çoğulu جَمْعُ القِلَّةِ)
B- Cemi kesret (çokluk çoğulu جَمْعُ الكَثْرَةِ)


A- Cemi kıllet (azlık çoğulu جَمْعُ القِلَّةِ)
Sayıları üçten ona kadar (on hariç) olan varlıklara delalet eden çoğuldur. Dört vezni vardır:
أَفْعُلٌ أَفْعَالٌ أَفْعِلَةٌ فِعْلَةٌ

1- أَفْعُلٌ vezni:
نَفْسٌ nefis, ruh – أَنْفُسٌ nefisler, ruhlar

ASLİ SAYILAR VE TEMYİZİ - الأَعْدَادُ الأَصْلِيَّةُ:
(0-10) (11-19) (20-1000)

Müennes için Müzekker için

1( احد ) واحد واحدة ( احدى )
2اثنان ا ثنتان
3ثلاثة ثلاث
4 اربعة ا ربع
5خمسة خمس
6ستة ست
7 سبعة سبع
8ثمانية ثمان
9تسعة تسع
10عشرة عشر

Sayılar, sayılan isimden önce gelir. Yalnız 1 sayısı, sayılan isimden sonra gelir, sayılanın sıfatı durumunda olur.
Bir kız çocuğuطفلة واحدة Bir adamرجل واحد

Arapçada İsim Cümlesi ve Örnekleri الجملة الاسمية



İSİM CÜMLESİ (الجملة الإسمية)
Cümle isimle başladığı için, bu ismi almıştır. Basit bir isim cümlesi iki ismin yan yana gelmesiyle meydana gelir. Birinci isme “mübteda” ikinci isme ise “haber” denir.

Yemek lezzetlidir الطعامُ لذيذٌ

1- Mübteda: isim cümlesinin öznesidir. Umumiyetle marifedir. Merfu (zammeli) olur, marifedir. Türkçeye yalın halde tercüme edilir.
2- Haber: isim cümlesinin yüklemidir. İ’rabı merfu (tenvinli zammeli) dir. Mübtedadan sonra gelir, nekredir. Türkçeye tercüme edilirken “dır" takısı alır. Ayrıca haber; i’rab, müzekkerlik-müenneslik, müfred, tensiye, cemi olma bakımından mübtedaya uyar.

Elbise güzeldir الثوبُ جميلٌ
Adam uzundur الرجُلُ طويلٌ
Çanta ucuzdur الحقيبةُ رخيصةٌ

İsmi Tasğir (اِسْمُ التَّصْغِيرِ küçültme ismi)
İsmi Tasğir Kalıpları:
Küçüklük ve azlık ifade etmek, sevgi göstermek ve hor görmek için kullanılan isimdir. Yani isimden türer.

İsmi Tasğir Kalıpları:
1- فُعَيْلٌ
2- فُعَيْعِلٌ
3- فُعَيْعِيلٌ

1- فُعَيْلٌ:
Üç harfli isimler içindir:
قَلَمٌ kalem – قُلَيْمٌ kalemcik, küçük kalem
عَبْدٌ kul – عُبَيْدٌ kulcuk, kulcağız

2- فُعَيْعِلٌ:
Dört harfli isimler içindir:
دَفْتَرٌ defter – دُفَيْتِرٌ deftercik, küçük defter
مَنْزِلٌ ev – مُنَيْزِلٌ evcik, küçük ev

3- فُعَيْعِيلٌ:
Dördüncü harfi med harfi olan beş harfli ve daha fazla isimler içindir:
Harfi illetli olan kelimelerin illet harfleri "ي" 'ya çevrilerek yapılır.
مِفْتَاحٌ anahtar – مُفَيْتِيحٌ anahtarcık, küçük anahtar
عُصْفُورٌ serçe – عُصَيْفِيرٌ serçecik, küçük serçe

İsmi Tasğirin Yapılış Şatları:
1- İsim olacak.
2- Harf olmayacak.
3- Zamir olmayacak.
4- Fiil olmayacak.
5- İsmi Tasğir vezninde olmayacak.

Arapçada Beş İsim (Esma’ul Hamse)
Beş ismin neler olduğunu sayabilmek Beş isim şunlardır: sahip ذو ُ – ağız ﻓﻢ ٌَ – kayınpeder ﺣﻢ ٌَ - erkek kardeş أخ ٌَ – baba أب ٌ َ Beş ismin i’rab özelliklerini açıklayabilmek
Beş isim, mütekellim yâ’sından başka bir zamir veya isme muzâf olduğunda harekeler yerine harflerle i‘râb edilir. Ref halinde vav ile merfu‘: Kardeşin geldi ﺟﺎء أﺧﻮك َ ََُ َ

Nasb halinde elif (ا) ile mansûb: Kardeşini gördüm رأﻳﺖ أﺧﺎك َ َََ ُ َْ Cer halinde ise yâ (ي) ile mecrûr olur: Kardeşine uğradım ﻣﺮرت ﺑﺄﺧﻴﻚ ُ ََْ َ َِِ Mütekellim yâ’sına muzâf olursa ref, nasb ve cer durumlarında irabı takdiri olur. ﺟﺎء أﺧﻲ ََِ َ - رأﻳﺖ أﺧﻲ ََِ ُ َْ – ﻣﺮرت ﺑﺄﺧﻲ َِِ ُ ََْ Beş ismin müfred, tesniye ve cemi kullanımlarını ayırt edebilmek

مَنْ
kim

الشيء
herhangibir şey

شخص ما
birisi

كُلّ شخص
herkes

أمّا
her biri

كُلّ
bütün

الذي
kimin

لكن
fakat

إذا
eğer

و
ve

لأن
çünkü

قُرْب
yakın
مَع
ile

ل
için

في
içinde

على
üstünde

وراء
arkasında

أمام
önünde

بجانب
yanında

بين
ortasında

بين
arasında

تحت
altında

حول
çevresinde

أثناء
boyunca

بينما
iken
بدون
...sız

منذ
...den beri

متى
ne zaman

ضدّ
karşı

خلال
içinden

حتى
...e kadar

بالرغم مِنْ
...e rağmen

طبقاً ل
...e göre

ما
ne

أين
nerede

حيث إلى
nereye

كَمْ
nasıl

İZAFET TERKİBİ / İSİM TAMLAMASI (التركيب الإضافي)
Bir ismin kendisinden sonra gelen bir isimle hususiyet (özellik) ve destek kazanmasına isim tamlaması denir. Basit bir isim tamlaması iki isimden oluşur. Birincisine desteklenen “muzaf”, ikincisine destekleyen “muzafun ileyh” denir.
Evin bahçesi حديقةُ البيتِ
Öğrencinin defteri دَفْترُ الطالِبِ
Okulun öğretmeni مُعلّمُ المدرسةِ

1- Muzaf: izafet terkibinin birinci ismidir. İ’rabı izafet terkibinin cümledeki yerine göredir. Harf-i tarif ve tenvin almaz.

2- Muzafun ileyh: izafet terkibinin ikinci ismidir. İ’rabı daima mecrur (kesreli) olur. Harf-i tarifli veya harf-i tarifsiz gelebilir. Ancak harf-i tarifli gelirse belirli isim tamlaması olur. Harfi tarifsiz gelirse belirsiz isim tamlaması olur.
(bilinen) dolma kalem قلمُ الحِيبرِ
(herhangi bir) dolma kalem قلمُ حِيبرٍ

Muzaf, tensiye veya cem-i müzekker salim olduğunda sonlarındaki nun düşer:
Okulun öğretmeni مُعلمُ المدرسةِ

İSMİ FAİL (EKTEN ORTAÇ)

Fiilden türeyen ve fiili işleyene işaret eden isim yapısıdır.
Örneğin: كَتَبَ – كَاتِب
1. Üçlü fiilden فَاعِل kalıbından türer.
Örneğin: شَرِبَ – شَارِب
a. Eğer sadece fiilin ikinci kök harfi illet harfi ise, bu illet harfi hemzeye dönüşür. Örneğin: نَامَ – نَائِم
b. Eğer fiilin sadece son harfi illetli ise illet harfi atılır.
Örneğin: قَضَى – قَاضٍ
2. Mezid fiillerde ise, muzarilik harfinin yerini م alır ve sondan bir önceki harf kesra ile harekelenir.
Örneğin: يُكْرِمُ – مُكْرِمُ

İSM-İ FAİL (اسم الفاعل)
Fiilden türeyen, fiilin ifade ettiği işi yapan, etken sıfat fiile “ism-i fail” mdenir. Müştak (türemiş) isimdir.

1) Sülasi Mücerred fiilin ism-i faili (فاعل) vezninden gelir:
كتب - كاتِب yazan عالم - علم bilen
قتل - قاتل öldüren فاتح - فتح açan

Nasır Hamid Ebu Zeyd’in Kur’an Hermeneutiği: Teorik Bir
Bakış Açısı
Ayşe ÇİL
İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
Journal of the Human and Social Science Researches | 2013 | Cilt.2, Sayı: 2 – Volume. 2, Issue: 2
253
itobiad
İkinci Bölüm
Nasır Hamid Ebu Zeyd’in Kur’an Hermeneutiği: Teorik Bir Bakış
Açısı1
Moch Nur ICHWAN
Çev. Ayşe ÇiL
Eğer dini metinlerin alimleri dini metinleri yarışan ideolojiler için araçlar haline
düşürmek istemiyorlarsa bu tür metinlerin yorumsal kapsamını ve kesinlik sınırlarını
belirlemek zorundadırlar.
Nasır Ebu Zeyd2
"Metinleri anlama problemi üzerinde yoğunlaşan filozofça
düşünme ve konuşma, teori ve metodlarının bir bütünü"3 olarak
hermeneutik (yorum bilimin)in İslâm bağlamındaki tarihi Kur'an
metninin zor anlaşıldığı ve bundan dolayı anlaşılır olması için
açıklanmak, tercüme edilmek ve yorumlanmak zorunda olduğu en
erken döneme kadar gider. Hz. Peygamberin vefatından sonra

Arapça Cümle Örnekleri-28 Ayrıntılı Tanışma Cümleleri-1




Türkçe Anlamı Okunuşu Arapça Yazılışı

Nasılsınız? Keyfe Haluke? كيف حالك

İyiyim. Hamd olsun. Ene bihayr.Elhamüllah أنا بحير. الحم لله

Teşekkürler Şükran شكراً
Ailen nasıllar? Keyfel üsre? كيف الأسرة
İşler Nasıl? Keyfe ümur? كيف الأمور
Sağlığınız nasıl? Keyfes sıhha? كيف الصحة

Türkçe Anlamı:Herşey Yolunda mı?
Okunuşu: Hel küllü şeyala ma yüram?
Arapça Yazılışı: هل كل شيءٍ على ما يرام


Adım… İsmi اسمي

Türkçe Anlamı:Ne zamandan beri buradasınız?
Okunuşu: Münzü meta ente hüna

Arapça Cümle Örnekleri-26 Bir Yeri Gezmek İstiyorum

Türkçe Anlamı Okunuşu Arapça Yazılışı
Burası ne zaman açılır? Meta yüftah hüna? متى يفتح هنا
Pazar günü açık mı? Hel meftuh el ahad? هل مفتوح الاحد
Ne zaman kapanır? Meta yüglağ متى يغلق
Giriş ne kadar? Bi kem ed-duhul? بكم الدخول
Fotoğraf çekebilir miyim? Hel estati ut-tasvir هل أستطيع التصوير
Giriş bedava Ed-duhul meccani الدخول مخاني
Resim çekmek yasak Memnu’ut tasvir ممنوع التصوير
Müthiş Mümtaz ممتاز
Güzel Cemil جميل
Muazzam Azim عظيم
Çirkin Kabih قبيح

İsmi Mensub - İsm-i Mensub - İsmul Mesub اسم المنسوب


İSM-İ MENSUB (اسم المنسوب)
Bir yere, bir aileye, bir mesleğe, bir din veya mezhebe yahut herhangi bir şeye mensub olmayı bildiren, isimden türeyen ve sonu meksur “çift yâ” (- يٌّ)’lı isimlere denir.
Ayla ilgili القمريُّ - القَمَرُ Filistinli فلسطينيّ فلسطين -

İsm-i mensubda yâ’dan bir önceki harf kesralı olur. İsm-i mensubun i’rabı ise, sonundaki “yâ”da görülür:
Basralı Mekke’ye gitti ذهبَ البصريُّ إلى مكّةَ
Basralıyı gördüm رأيتُ البصريَّ
Basralıya uğradım مرَرتُ بالبصريِّ

İsm-i mensubun sonundaki şeddeli yâ’ya “nisbet yâ’sı” (ياء النسبة) denir. Sonunda nisbet yâsı bulunan isimlere de “ism-i mensub (اسم المنسوب ilgi ismi) denir.

İsm-i Mensubun Yapılış Kaideleri:
1- İsmin sonunda “yuvarlak ta” varsa, ism-i mensubu yapılırken “ta” düşer:
Basralı البصرة - البصريُّ Mekkeli - مكّيّ مكّة