MEZİD FİİLLER


1- SÜLASİ MEZİD FİİLLER 2- RUBAİ MEZİD FİİLLER

a) DÖRTLÜ a) BEŞLİ
SÜLAZİ MEZİD FİİLLER ١-تَفَعْلُلٌ
١ -اِفْعَالٌ
٢ -تَفْعِيلٌ
٣ –مُفَاعَلَةٌ / فِعَالٌ

b) BEŞLİ
SÜLAZİ MEZİD FİİLLER
١ -تَفَعُّلٌ
٢ -تَفَاعُلٌ
٣ -اِفْتِعَالٌ
٤ -اِنْفِعَالٌ
٥ -اِفْعِلاَلٌ

c) ALTILI
SÜLAZİ MEZİD FİİLLER
١ -اِسْتِفْعَالٌ
٢ -اِفْعِيلاَلٌ
٣ -اِفْعِيعَالٌ
٤ -اِفْعِوَّالٌ

Öncelikle temel bir bilgi var, bunu hiçbir zaman akıldan çıkarmamak lazım!..

Arapçada harf sayısı bakımından (temel) iki tür fiil vardır, başka fiil bulunmaz;

a) üç (temel) harften oluşan fiil "sülasi fiil - üç harfli fiil"
b) dört (temel) harften oluşan fiil "rubai - dört harfli fiil"

Bu bilgi o kadar önemli ki, farklı fiillerle karşılaştığınızda yanılmalarınızı büyük ölçüde engeller. Karmaşıklıktan kurtarır.
Arap dili çok mantıklı bir dildir. Fiillerin büyük çoğunluğu sülasi-üçlü fiiller grubundadır. Çok nadir bir kısmı rübai-dörtlü fiil grubundandır. Oldukça basit ve anlaşılır bilgidir bunlar.

Verdiğin örneğe gelince;

أَخَذَ fiili أ+خ+ذ şeklinde 3 harften oluşan bir fiildir. Şimdi bu fiili اِفْتِعَالٌ seslendirilmiş kalıba/baba sokarsak إِإْتَخَذَ şeklinde şekillendiresi geliyor insanın, gerçekte de öyle olması lazım ama bu kelimenin başındaki iki hemze أ+أ ilki esreli, ikincisi cezimli okunurken aşırı bir zorlanma oluyor i'iteheze إِأْتَخَذَ , bunu engellemek için bu (yani başında elif olan) fiilde elif yerine, elifi direk ت harfine birleştirerek daha bir rahat okunuş kazandırmıştır. Bu durumda sadece sülasi-üçlü fiilinin başında أ olan fiillerde geçerlidir. Böylesi de kullanım/söyleme bakımından rahattır.

Dolayısıyla إِأْتَخَذَ değil de, إِتَّخَذَ şeklinde إِفْتِعَالٌ babının mazi haline sokulmuş olur. Şimdi de çekelim:

إِتَّخَذَ (mazi-geçmiş zaman)

يَتَّخِذُ (muzari-şimdiki zaman)

اِتِّخَاذٌ (mastar-isim, tüm mastarlar aynı zamanda isimdir)

اِتَّخِذْ (emir)

مُتَّخِذٌ (ismi fail)