Arap Dili

Arap Dili Arap Dili

M. FARUK TOPRAK
NÜSHA, YIL: I, SAYI: 3, GÜZ 2001 97
KLÂSİK ARAP ŞİİRİNDE LUĞAZ
M. Faruk Toprak
Özet: Bu makalede, Abbasî Devrinden itibaren klâsik Arap
edebiyatında müstakil bir şiir konusu olarak ortaya çıkan ve
bilmece şiir, muamma şiir anlamına gelen luğaz ele alınmaktadır.
Summary: In this article we deal with some poems, that
flourished in the Abbasid period, named lughaz and means
poems composed in riddles.
Luğaz, sözlükte Jerboa (Yerbû‘) denilen çöl faresinin yuvasına verilen
addır. Jerboa, saklandığı yerin bulunmaması için yer altında bir sağa bir sola
açılan yollar kazar ve labirent şeklinde bir yuva yapar. Edebiyatta ve özellikle
şiirde, bir sözü ya da bir kavramı doğrudan ifade etme veya bir nesneyi açık
bir dille tasvir etme yerine onu ima eden ifadeler kullanılıp şiiri bir bilmece
hatta bazen bir muamma şekline sokmaktır.
Cahiliye ve Emevî dönemleri şairlerinin divanlarında ve yine bu dö-

db14/1
Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi
Cilt 14, Sayı 1, 2014
ss. 191 -214
ARAP DİLİNDE TERİM SORUNU
Yaşar DAŞKIRAN*
Özet
Yeni kelimeler ve terimler türetme bu makalenin temel konusunu teşkil etmektedir. Bilimsel çalışmaların anahtarı konumunda olan terimler bilgi transferinde
önemli bir etkendir. Terimler modern dil sorunlarından biridir. Araştırma bu
yönde yapılan çalışmalara ışık tutmaktadır. Araştırmada Arapçadaki kelime tü-
retme yollarından hareketle terim sorunu değinilmektedir. Her gün artarak devam eden terim akışına iştikâk, ta‘rîb, naht gibi yöntemlerle karşılık bulma çabaları devam etmektedir. Sonuçta Arapça zengin türetme gücüne sahip bir dil olarak terim sorununu aşmada önemli bir yol almıştır.
Anahtar Kelimeler: bilimsel ve teknik terimler, türetme, metot, çeviri, iştikâk, Arapça.

The Issue of Scientific Terms in Arabic
Abstract

تركي عبدالله السديري

متاعب انتقالات

مرت بي ظروف لم تكن سهلة..

في الأسبوع الماضي غادرت دولة سلطنة عمان بعد وصولي إليها ليلاً ومغادرتي في الليلة الثانية أو الوحيدة في يومي الوحيد داخل دولة الخليج التي كان الزملاء فيها من ابنائها في ذروة جزالة التقدير والتعامل أخوة واحتراماً، وقد أخذت راحة يوماً في الرياض ثم في اليوم الثاني مع نهاية الأسبوع الماضي انطلقت إلى القاهرة احتراماً لدعوتهم للكتّاب من المملكة لحضور البداية على الأقل.. ثم أتت بي ظهر أمس ضرورة العودة السريعة إلى الرياض..

هناك في القاهرة رغم جزالة ما امتلأت به الصحف المصرية من تأكيدات أمن وواقع تضامن مشاهد في كل مكان إلا أن ما هو غريب وفي ظل وضوح جزالة الأمن حقيقة وجود محاولات متنوعة وقاسية كي تصل قدرات الإجرام إن لم يحدث في العاصمة فإنهم يحاولون قرب أطراف الحدود..

لماذا يحدث كل ذلك؟..

ما هي الغايات من هذه الاندفاعات نحو تعدد أساليب القتل وإشاعة احتراف القتل.. طرف مسلم ضد مسلم آخر.. ما هو المبرر لذلك.. لا شيء إطلاقاً لأسبوع أغرب المعلومات التي انتشرت في العالم العربي بواقع مؤلم ومخجل..

KLASİK ARAPÇA SÖZLÜKLERDE
“İLİM”
Ziyad ALRAWASHDEH
Özet
Bu makalede, Kur’an-ı Kerim başta olmak üzere, Arap dilinin klasik
sözlüklerinde ve cahiliye şiirinde “ilim” kelimesinin kullanılışı, tüm
türevleriyle ele alınarak incelenmiş ve tarih içerisinde kavramın kazandığı
yeni anlamlar göz önüne alınarak semantik yöntemle analizi yapılmağa
çalışılmıştır. Ayrıca söz konusu “ilim”kavramının, Kur’ân-ı Kerim’in bir
çeşit açıklaması sayılan hadislerdeki farklı yansımaları incelenmiş ve
Kur’ân-ı Kerim’in bakış açısı ile bu kavramın kazandığı yeni anlamların
“semantik” delaletleri ve Cahiliye dönemine mahsus Arap dilinde
kullanılmakta olan kelimelerle arasındaki anlam farklılıkları ele
alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: İlm, tâlîm, muallim.
Abstract
In this article, the concept of "knowledge", the handling of it, firstly in
the Holy Quran, in the classical dictionaries of Arab language and
Ignorance poem in its all the derivatives has been studied, and also it has

TÜRKMEN TÜRKÇESİNDEKİ ARAPÇA ALINTI
KELİMELERDE GÖRÜLEN ÜNLÜ UZAMA VE KISALMALARI
Yakup SARIKAYA1*
Özet
Türkmen Türkçesi Güneybatı (Oğuz) grubu Türk lehçelerinin tek başına doğu
kolunu temsil etmektedir. Bu lehçenin kelime hazinesinde Arap, Fars, Rus ve Moğol
kaynaklı kelimeler bulunmaktadır. Türkmen Türkçesi tarihî süreç içinde Arapça ve
Farsçadan aldığı kelimeleri kendi ses özelliklerine uygun hâle getirmiştir. Bu yüzden
alıntı kelimelerde aslına göre bazı ses değişmeleri, ses düşmeleri ve ses olayları
meydana gelmiştir. Biz bu makalemizde Türkmen Türkçesindeki Arapça alıntı kelimelerde
görülen ünlü uzama ve kısalmalarını inceledik. Bu lehçedeki Arapça kökenli
sözcüklerin çoğundaki ünlü uzama ve kısalmasının, kelimelerin yazı dili vasıtasıyla
dile geçişi sırasında yapılan bir tercihten kaynaklandığı sanılmaktadır. Yani ünlü uzama
ve kısalmaları çoğu zaman imladan kaynaklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Türkmen Türkçesi, alıntı kelime, Arapça kökenli sözcük, ünlü

ÖZ
Kemal Paşazâde (873-940/1468-1534) “fî Tahkîki Ta’rîbi’l-Kelimeti’l-A’cemiyye” adlı risalesinde “ta’rîb” yani “yabancı kelimelerin Arapçalaştırılması” konusunu teorik ve pratik olarak inceler. Müellif verdiği çok sayıda örnekle neredeyse alanında küçük bir sözlük telif etmiştir. Arap
dünyasında iki kez tahkîk edilen ve karşılaştırmalı çalışmaları yapılan risalede incelenen kelimele
rin yaklaşık beşte biri, özel isimlerin büyük çoğunluğunu oluşturduğu Kur’ân-ı Kerîm kelimele
rinden seçilmiştir. Eser, bu yönleriyle Kur’ân’da Arapça dışı kelimelerin varlığı üzerine yapılan
tartışmalara önemli katkılar sağlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kemal Paşazade, Ta’rîb, Arapça, Dil, Kur’ân.
ABSTRACT
Ibn-i Kemal’s View on the Subject of Arabization in Quran in his Treatises et-Ta’rib
Ahmad b. Suleyman ibn Kamal Pasha, known also as Kamal Pasha Zadeh (873-940 h/ 1468-
1533) aimed in his treatise named “Risala fî Tahkîk Ta’rîb al-Kalima al-A’camiyyâ (On

يَبْدُو أَنَّ...“

تعبير ”يَبْدُو أَنَّ...“ مهم جدا في المحادثة والترجمة، ولذا استخدم هذا التعبير في الأمثلة واطلب من الدارسين أن يستخدم هذا التعبير في جملة مختلفة من عنده، حتي نستفيد منها جميعا، وشكرا للجميع،...

”يَبْدُو أَنَّ...“ kalıbının kullanımına örnek cümleler:

١- السَّحَابُ كَثِيرٌ فِي السَّمَاءِ يَبْدُو أَنَّ المَطَرَ سَيَنْزِلُ.
٢- دَرَسُ اليَوْمِ كَانَ مُفِيدًا يَبْدُو أَنَّ هَذَا الأُسْتَاذَ مَاهِرٌ.
٣- أَشْعَرُ بِالنُّعَاسِ يَبْدُو أَنَّنِي أُرِيدُ أَنْ أَنَامَ.
1- Gökyüzünde bulut çok öyle görünüyor ki yağmur yağacak.

2- Bugünün dersi faydalıydı, öyle görünüyor ki bu hoca çok yeteneklidir.

3- Uyuklama hissediyorum öyle görünüyor ki uyumak istiyorum.



Arkadaşlar, sizlerde bu kalıbın kullanımı aşağıdaki cümlelerden öğrendikten sonra ilave örnek cümleler oluşturarak tercümesini yapabilirsiniz.

Örnek cümleler oluştururken fiilleri, özneleri değiştirerek, çoğul, eril dişil kiplerde kullanmayı deneyebilirsiniz.

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/4 Summer 2009
TÜRKÇE-ARAPÇA MANZUM SÖZLÜKLERİMİZDEN
NAZM-I FERĀ’İD
Halil İbrahim YAKAR
ÖZET
Nazm-ı Ferā’id H.1109/M.1697-98 yılında,
Ayıntābî Abdülmecid-zāde Hāfız Efendi tarafından
Şāhidî’nin sözlüğüne nazire olarak yazılan TürkçeArapça
manzum bir sözlüktür. Eser, mesnevî nazım
şeklinde yazılmış 94 beyitlik bir mukaddime ile 660
beyitlik 29 bahirden oluşan sözlük kısmı, “Manzûmetü’larûz”
başlığı altındaki aruz bilgilerini kapsayan 72
beyitlik manzume ile birlikte toplam 826 beyittir. 2331
Türkçe kelimeye karşılık 3273 Arapça kelimenin karşılık
gösterildiği eser manzum sözlüklerimiz arasında önemli
bir yere sahiptir. Bu makalede hakkında daha önce
bilimsel bir çalışma yapılmayan bu eser tanıtılacak, şekil
ve muhteva özellikleri üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Türkçe-Arapça Manzum
Sözlükler, Nazm-ı Ferā’id.

45
©sakarya üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi 13 / 2006, s. 45-63
arap dili ve belagatı
MEŞÂHÎRU’N-NİSÂ’NIN MUHTEVASI, KAYNAKLARI
ve
ARAP DİLİ VE EDEBİYATI AÇISINDAN ÖNEMİ
Hamza ERMİŞ∗
The Contents of Meşâhîru’n-nisâ, its Importance in the Arabic Language and its
Eloquance and its Sources
Meşâhîru’n-nisâ is an encyclopedia of famous women that compiled by Mahmad Zihni
Efendi. This book introduces to the famous women in the various field in the
alphabetical way. In this study, the contents of Meşâhîru’n-nisâ and its sources and its
importance in the Arabic Language and its Eloquance are dealt with.
Keywords: Biography, woman, Arabic Language, Mahmad Zihni.
Anahtar kelimeler: Biyografi, kadın, Arap Dili, Mehmed Zihni.
A. Giriş
Meşâhîru’n-nisâ, son dönem Osmanlı âlimlerinden Mehmed Zihni Efendi
(ö. 1913) tarafından hazırlanmış bir meşhur kadınlar ansiklopedisidir. Eser,

TEVBE SURESİ



1- ساق sürmek

2- شوكة güç,silah

3- ردف takip etmek,peşinden gitmek

4- نعاس uyuklama

5- زحفا ordu

6- حيز topluluğa katılmak

7- حرف yer turmak

8- دواب yürüyen canlı

9- خطف hızlıca kapıp alma, kaçırma

10- مكاء ıslık çalmak

11- تصدية el çırpmak

12- ركم üst üste yığmak

13- قُصْوَى uzak

14- عدوة vadi kıyısı

15- ركْب kervan

16- فشل ümitsizliğe düşmek, bırakmak

17- بطر şımarmak, kibir

18- نكص caymak

19- شرد dağıtmak, darmadağın

20- جنح meyletmek

21- خدع aldatmak

22- ثخن kuvvetli olmak,kalın olmak

23- آوَواْ himaye etmek

TÜRKÇEDE ARAPÇA KÖKENLİ KELİMELERLE
KURULAN BİRLEŞİK FİİLLERİN İSTEMLERİ
Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA*
ÖZ: Birçok dilden farklı nispette kelime alan Türkçenin, en çok
Arapça ile etkileşime girdiğini, dolayısıyla en çok Arapçadan kelime aldı-
ğını söylemek mümkündür. Türkçeye girmiş kelime türlerinin başında
Arapça asıllı mastarlar gelmektedir. Ancak Arapça fiiller Türkçeye genellikle
takdim, teşrif, tehdit, ikna, izah, ifşa, ispat, şükür, müdafaa, vs şeklinde
farklı kalıplarla isim olarak girmişlerdir ve fiil olarak kullanıldıkları
zaman Türkçenin zengin yardımcı fiil malzemesinden istifade edilmektedir.
Bilindiği üzere Türkçede fiiller belirli bir hâl eki ister. Bükümlü bir
dil olması sebebiyle Arapçada hâl ekleri yoktur. Türkçedeki hâl eklerinin
Arapçadaki karşılıkları harf-i cerlerdir. Türkçede şükür ismi ve etmek
yardımcı fiiliyle kurulan şükretmek birleşik fiilinin Arapça aslı شكر şeklinde
bir fiildir. Söz konusu fiil Arapçada meful isterken; Türkçedeki kar-

ARAP DİLİ*
Seydişehirli Mahmûd Es‘ad∗∗
Sadeleştiren: Zafer KIZIKLI∗∗∗
ÖZET
Bu çalışma, Arap dilinin hem tarihi, hem de özellikleri hakkında genel bilgiler
vermektedir. Arap dilinin İslâm öncesi durumu, dünya dilleri arasındaki
konumu ve lehçeleri ele alınmaktadır. Aynı zamanda, Arapçanın İslâm
dünyasındaki işlevi ile ilgili önemli tespitler yapılmaktadır. Ayrıca, Araplar
arasında kullanılan halk dili ve fasîh dil ayrımına da temas edilmektedir.
Anahtar kelimeler: Arapça, dil, Araplar, kültür, tarih, uygarlık, İslam, Orta
Doğu.
Arabic Language
ABSTRACT
This study deals with the history of Arabic language and its characteristics. It
discusses Arabic language with regard to its position before Islam, its location
between the other languages, its ancient dialects and its functions in the
Islamic world. Besides, it explains the difference between the grammatical
standard Arabic and the dialects of modern Arabs.

CBÜ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Cilt:13, Sayı:3, Eylül 2015
Geliş Tarihi: 04.08.2015 Doi Number: 10.18026/cbusos.32235 Kabul Tarihi: 30.09.2015
İLAHİYAT FAKÜLTESİ HAZIRLIK SINIFI ÖĞRENCİLERİNİN
ARAPÇA DERSİNE İLİŞKİN TUTUMLARININ İNCELENMESİ
(D.Ü.İ.F. ÖRNEĞİ)
Ahmet KÖMÜRCÜ1
ÖZ
Bu araştırma, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Arapça Hazırlık
Sınıfları öğrencilerinin Arapça dersine yönelik tutumlarını, cinsiyet, mezun
oldukları lise ve I./II. öğretim değişkenlerine göre incelemeyi amaçlamaktadır.
Araştırma, 2014-2015 eğitim-öğretim yılı Bahar yarıyılında Hazırlık
Sınıflarında öğrenim görmekte olan 259 (163 erkek, 96 kız) öğrenci ile
yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak Aydoslu (2005)
tarafından geliştirilen 30 maddelik “İngilizce Dersine Yönelik Tutum Ölçeği”
öğrencilerin Arapça dersine yönelik tutumlarını ölçecek şekilde uyarlanarak
kullanılmıştır. Bilişsel boyuttan bir madde ve duyuşsal boyuttan bir madde

Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:XIII, Sayı: 23 (2011/1), s. 183-203
ARAP DİLİNDE "FIKHU’L-LUGA" VE " İLMU'L-LUGA" TERİMLERİNİN
KULLANIMI, TANIMI, KONUSU VE GAYESİ
Ramazan DEMİR
Özet
Bu makalede ilk ve çağdaş dönem Arap dili bilginleri arasında fıkhu'l-luga ve ilmu'l-luga terimlerinin kullanımı konusu incelendi. Söz konusu terimlerin tanımı, konusu ve gayesi üzerinde duruldu. İlk dönemde fıkhu'l-luga ve ilmu'l-luga ayırımı bulunmamaktadır. Bu ayırım, daha çok
çağdaş Arap dili bilginlerinin bir kısmı tarafından yapılmıştır. Söz konusu ayırım da ilk dönem
Arap dili bilginlerine ait dil çalışmalarının batı üzerinden okunup, Batı‟daki filoloji (philology) ve
dilbilim (linguistic) terimlerinin tercüme edilerek Arap diline uygulanmasından kaynaklanmaktadır. Bu sebeple öncelikle Batı‟da bu terimlere atfedilen anlam üzerinde duruldu. Akabinde Arap
dili çalışmalarının ilk döneminde böyle bir ayırımın bulunup bulunmadığı hususu irdelendi. Daha

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/2 Winter 2014, p. 1793-1815, ANKARA-TURKEY
KUR’ÂN DİLİ ARAPÇA’NIN YAPISI VE BAZI ÖZELLİKLERİ*
Emannullah POLAT**
ÖZET
Arapça Kur’ân’ın dilidir. Bu sebeple ilgilenilmeye ve özellikleri
araştırılmaya değer bir dildir. Zira sarf ve nahvin yapıları,
kelimelerindeki çokanlamlılık, sahip olduğu geniş müfredatı ve Arap
kabilelerinin farklı lehçeler kullanması gibi daha nice özellik diğer diller
arasında Arapça’ya müstesna bir yer kazandırmıştır. Arapça’daki
iştikâk ve i’râb kaideleri ise ona anlam zenginliği sağlayan diğer önemli
özelliklerdendir. Arapça, İslâmiyet’in etkisiyle bu özelliklerini daha da
geliştirmiştir. Kur’ân-ı Kerim’in bu dil ile gönderilmiş olması sebebiyle,
yeterli derecede Arapça bilmek, nassların anlaşılmasında gerekli olan
şartların en başında yer almaktadır. Zira yeterli derecede Arapça