TÜRKÇEDE ARAPÇA KÖKENLİ KELİMELERLE
KURULAN BİRLEŞİK FİİLLERİN İSTEMLERİ
Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA*
ÖZ: Birçok dilden farklı nispette kelime alan Türkçenin, en çok
Arapça ile etkileşime girdiğini, dolayısıyla en çok Arapçadan kelime aldı-
ğını söylemek mümkündür. Türkçeye girmiş kelime türlerinin başında
Arapça asıllı mastarlar gelmektedir. Ancak Arapça fiiller Türkçeye genellikle
takdim, teşrif, tehdit, ikna, izah, ifşa, ispat, şükür, müdafaa, vs şeklinde
farklı kalıplarla isim olarak girmişlerdir ve fiil olarak kullanıldıkları
zaman Türkçenin zengin yardımcı fiil malzemesinden istifade edilmektedir.
Bilindiği üzere Türkçede fiiller belirli bir hâl eki ister. Bükümlü bir
dil olması sebebiyle Arapçada hâl ekleri yoktur. Türkçedeki hâl eklerinin
Arapçadaki karşılıkları harf-i cerlerdir. Türkçede şükür ismi ve etmek
yardımcı fiiliyle kurulan şükretmek birleşik fiilinin Arapça aslı شكر şeklinde
bir fiildir. Söz konusu fiil Arapçada meful isterken; Türkçedeki kar-
şılığı yönelme (yaklaşma) hâli eki istemektedir. Bu makalede Türkçeye
geçmiş olan Arapça kökenli kelimelerle kurulan birleşik fiillerin istemleri
Arapça asıllarıyla mukayese edilerek ele alınacak; istemlerde uygunluk
gösterip göstermediği incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Arapça, Türkçe, fiil, birleşik fiil, istem, hâl
ekleri, Arapça harf-i cerler
“Arabic Noun+Turkish Verb” Compounds’ Valence in Turkish
ABSTRACT: It is possible to say that Turkish language, which
has borrowed words from several languages in varying degrees, has
mostly come under the influence of the Arabic language. A Considerable
number of vocabulary items from Arabic has entered Turkish, and consists
of the verbs of Arabic origin. However, Arabic loan verbs in Turkish
usually entered the latter as nouns in different patterns like takdim, teşrif,
tehdit, ikna, izah, ifşa, ispat, şükür, müdafaa, etc. and have benefited from

* University of Jordan Faculty of Foreign Languages, Department of Asian Languages,
Turkish-English Section, Amman/ JORDAN, bagdagulmussa@gmail.com
202
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
the rich Turkish auxiliary verb material when they used as verbs. As is
known, Turkish verbs require a specific case of the nouns. In other words,
they require prepositions to refer to a special case. On the other hand,
Arabic, being one of the inflectional languages, requires no case endings.
Equivalents of the Turkish cases endings in Arabic are prepositions. The
equivalent of Turkish compound verb şükür etmek (Arabic noun+Turkish
auxiliary verb) “thank, to be thankful” in Arabic is a verb شكر .In Arabic,
the verb inquires accusative case whereas Turkish equivalent requires dative
case. In this research, cases of Arabic verbs in the original and their
Turkish equivalents will be compared and contrasted to establish whether
there is case compatibility between them or not
Keywords: Arabic, Turkish, verbs, verb compounds, cases, Arabic
prepositions
GİRİŞ
Türkçede istem kategorisine hem fiiller hem edatlar açısından yaklaşan
Banguoğlu (2011: 386, 528) onu fiiller açısından “nesnenin yükleme
göre hâllenmesi” şeklinde tarif etmektedir. Konuyu fiil tabanı istemi
açısından ele alan Uğurlu (2001: 201) “istem” veya “valenz” terimini kullanarak,
fiil tabanının gereklilik derecesine göre anlam yönünden “boş-
luklar” açtığını, bu boşlukları dolduran dil birliklerinin “tamlayıcı” olarak
adlandırıldığını belirtmektedir.
Anlaşıldığı üzere, istem kavramı hâl kategorisiyle ve fiil-tamlayıcı
ilişkileriyle1
doğrudan doğruya alâkalıdır. Muharrem Ergin (1984: 129)
hâl kategorisinin, “ismin kendi dışında kalan kelimelerle münasebetini
ifade eden gramer kategorisi” olduğunu, Türkçedeki hâllerin hâl çekim
ekleriyle yapıldığını belirtirken, Buran (2011: 377) hâl kavramı için “dil
bilgisinde “casus” (Fr. “cas”; İng. “case”; Alm. “kasus”; Osm. “ahvâl-i

1 Türkçede fiil-tamlayıcı ilişkileri farklı yönden ve farklı terimlerle araştırma konusu
olmuştur: Arzu S. ERTANE BAYDAR, “Kırım Tatar Türkçesi Edebî Dilinde FiilTamlayıcı
İlişkisine Dair”, AÜ.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 40, Erzurum,
2009, s. 25-35; Fevzi ERSOY, “Moğolca ve Türkçede Fiil-Tamlayıcı ilişkileri”,
Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz 2006, Sayı 20, s. 81-98; Gülsel SEV,
“/+DAn...+A/ Yapısına İlişkin”, Türkoloji Dergisi, XV. cilt - 1. sayı, Ankara 2002, s.
247-259; Aysun DEMİREZ GÜNERİ, “ Yeni Uygur Ve Türkiye Türkçesinde FiilTamlayıcı
İlişkileri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic, Volume 4/4 Summer 2009, s. 505-515;
Abdurrahman ÖZKAN, “Eski Anadolu Türkçesindeki Bazı Fiillerin Hâl Ekli Tamlayıcıları
Ve Bu Tamlayıcılarda Zaman İçinde Görülen Değişiklikler”, Turkish Studies -
International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or
Turkic Volume 6/1 Winter 2011, s. 521-532;
203
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Türkçe. Arap. Köken. Kelime. Kur. Bir. Fiil. İst.
isim”) ve Türkçede “hâl”, “durum” terimlerinin kullanıldığını ifade etmektedir.
Türkçede hâller konusunda farklı görüşler ve yaklaşımlar mevcuttur.
Bu sebeple Türkçede hâllerin sayısı değişmektedir. Kalkan, Türkiye
Türkçesinde Hal (Durum) Kavramı ve Hal (Durum) Eklerinin İşlevleri
adlı yüksek lisans tezinde (2006) Türkçede hâl kavramıyla ve hâllerle ilgili
mevcut görüşlere yer vererek konuyu enine boyuna işlemiştir2
. Ancak
Karahan’ın (1999: 605-611) ilgi hâli ve yükleme hâlinin fonksiyonları gereği
yukarıda Muharrem Ergin’in tanımladığı hâl kategorisine uygun
düşmediği, dolayısıyla ayrı bir kategori içinde ele alınması gerektiğine
dair görüşleri göz önünde bulundurulursa, Türkçede hâl kategorisinin tartışmalı
bir konu olmaya devam ettiğini söylemek mümkündür.
İnceleme
Malum olduğu üzere Türkçedeki hâl eklerinin Arapça karşılıkları
harf-i cerlerdir. Osmanlı Türkçesine Arapça edatlarla birlikte girmiş olan3
ve bazı edatlarla kullanılan harf-i cerler hariç, günümüz Türkçesinde hâl
eklerinin karşılığı olarak kullanılan harf-i cerler yoktur. Arapçada ise, bü-
kümlü dil olması sebebiyle hâl ekleri yoktur. Dolayısıyla Türkçede de
kullanılmakta olan Arapça asıllı fiillerin Türkçedeki ve Arapçadaki istemleri
karşılaştırılırken Türkçedeki hâl eklerinin mukabili olarak Arap-
çadaki harf-i cerler alınacaktır. Arapça dilbilimcileri harf-i cerlerin diğer

2 Hâl kategorisi ve hâl ekleri ile ilgili diğer çalışmalara bakılabilir: Tahir Kahraman,
“Çağdaş Türkiye Türkçesinde Ad Çekimi Eklerinin Kullanım Özellikleri ve İşlevleri”
Türk Gramerinin Sorunları (Bildiriler), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2011, s.
390-402; Cüneyt AKIN, “Türkiye Türkçesinde Cümlede Tümleçler Üzerine”, Afyon
Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: IX, Sayı: 2, Aralık 2007; Hüseyin
DURGUT, “Doğu Karadeniz Ağızlarında Mekân Hâlleri Üzerine”, Balıkesir Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 2010, Cilt 13, Sayı 24; İbrahim
DELİCE, “Türkçe Sözdiziminde Tümleç”, Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri, 3. Sayı,
Sivas 2003, s. 299 – 336; Birol İPEK, “Türk Dilinde Vasıta Hâli”, Selçuk Üniversitesi
Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 23.sayı, Bahar 2008, s. 63-97; Filiz Meltem UÇAR,
“Çağatay Türkçesinde Sınırlama Hâli”, TÜBAR-XXIX-/2011-Bahar, s. 421-446;
Muna YÜCEOL ÖZEZEN, “Tercih et- ve Yeğle- (Yeğ tut-, Yeğ bul-, Yeğ gör-) Fiillerinin
Söz Dizimsel Özellikleri”, Turkish Studies International Periodical For the
Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/3 Spring 2009, s.
1730-1743; Mustafa TANÇ, “Eski Türkçe Yönelme Durumu Ekinin Günümüz Kıp-
çak Grubu Türk Lehçelerindeki Yansımaları”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Dergisi, Sayı 30, Erzurum 2006, s. 23-37; Kerime ÜSTÜNOVA, “Yalın Durumu
Karmaşası”, Turkish Studies / Türkoloji Arastırmaları Volume 2/2 Spring 2007, s.
736-748;
3 Timurtaş/ÖZKAN (1997: 260) Osmanlıcaya girmiş harf-i cerler olarak bi’l-vasıta (vasıta
ile), ile’l-ebed (ebede kadar), an-aslin (aslından), ale’l-ade (âdet üzere), fi’l-asl
(aslında), li-maslahatin (iş için), min-el kadîm (eskiden beri) gibi örnekler vermiştir.
Bunlardan ilelebet, alelade örnekleri günümüzde de kullanılmaktadır.
204
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
harfler gibi, “kendi başına bir anlamı olmayan ancak başka kelimelerle
birlikte bir anlam ifade eden kelimeler” (Yaşar 1996: 391) olduğu konusunda
hemfikirdirler4
. Malum olduğu üzere bazı fiiller birden fazla harf-i
cerle kullanılabilir. Başka bir ifadeyle aynı fiil farklı harf-i cerlerle kullanılarak
farklı anlamlara gelir. Nitekim harf-i cerlerin Arapçada çok önemli
olduğunu vurgulayan Uçar (2011) fiillerin bu harflerle 180 derece zıt
manalara gelebileceğini öne sürmektedir. Aynı şeyi Türkçe için de söylemek
mümkündür. Türkçede de bazı fiiller farklı hâl eklerine veya tamlayıcılara
ihtiyaç duyar. Nitekim Kahraman’da fethet- fiili, yükleme hâlinin
yanı sıra eksiz kullanılabildiği gibi bulunma, ayrılma ve vasıta hâlini
istemekte (1996: 153), hallet- fiili yükleme hâlinin yanı sıra ayrılma
hâliyle kullanılmaktadır (1996: 168). Birkaç hâlle kullanılabilen bu tür fiilleri
Boz “iki değerli, üç değerli, vs fiiller” şeklinde (2007: 106-107);
Sultanzade “two-valent verb, three-valent verb” olarak tanımlamaktadır
(2012: 223-244).
Ancak yazımızda Uğurlu’nun dile getirdiği gibi, “olmadıkları zaman
fiilin anlamı eksik kalan "mecburî tamlayıcılar"”a (2001: 202) veya
Karahan’ın (1997: 212) ifade ettiği gibi “fiillerin mutlaka ihtiyaç duydukları
tamlayıcılar”a yer verilecektir. Bu, geçişli fiillerin mutlaka gerektirdiği
yükleme hâli için değil aynı zamanda yönelme, ayrılma ve vasıta
hâlleri için de geçerlidir5
. Başka bir ifadeyle fiilin onsuz kullanılamadığı
ve kullanılmadığı takdirde cümlede anlam boşluğuna yol açan tamlayıcı-
larına öncelik tanınacaktır.
Taradığımız Türkçe-Arapça Kapsamlı Sözlük’te (İşler-Özay 2011)
700’ü aşkın ortak fiil tespit edilmiştir. Bütün fiillerin karşılaştırılması
makalenin hacmini aşar. Dolayısıyla çok sık kullanılan ve karşılaştırmanın
daha objektif olması açısından sadece et- yardımcı fiiliyle yapılan birleşik
fiiller üzerinde durulacaktır. Zira yükleme hâliyle kullanılan kararlaştır-
ve yönelme hâliyle kullanılan karar ver- örneklerinde görüldüğü

4 Arapçadaki harf-i cerler için bk.: N.D.Finkelberg, Arabskiy yazık/Kurs Teorii Perevoda,
“Vostok”-“Zapad”, Moskova, 2004, s. 64-65; P.V. Çernov, Spravoçnik po
Grammatike Arabskogo Literaturnogo Yazıka, editörü: V.S.Morozova, “Vostoçnaya
Literatura”, RAN, Moskova, 1995, s. 80-95; İlyas UÇAR, Arapça Dersleri-Harf-i Cerler,
2007 (http://www.ilyasucar.com/arapca-ogreniyorum/1177-arapca-dersler-harfcerler.html;
,زياد مسعود, المجروراتhttp://www.drmosad.com/index54.htm
5 Konuya “nesne” kavramı açısından yaklaşan, nesnenin sadece yükleme hâliyle sınırlı
kalmadığını, yönelme, ayrılma ve vasıta hâli ekini alan bazı unsurların da nesne sayılması
gerektiğini ileri süren araştırmalar mevcuttur: Banguoğlu (2011: 528 ), Sinanoğlu
(1960: 338 ), Deny (1941: 185), Emre (1954: 128), Sev (2002: 249), Boz
(2007: 102-108), Doğan (2010: 225-230), Cemiloğlu (2000), Öztürk (2008: 163-170).
205
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Türkçe. Arap. Köken. Kelime. Kur. Bir. Fiil. İst.
gibi, fiilin farklı yardımcı fiille kullanılması sonucu farklı hâl eklerine ihtiyaç
duyduğu durumlar söz konusudur. Söz konusu örnekte köken itibarıyla
aynı Arapça fiilden geldikleri hâlde ikinci fiilin yönelme hâline ihtiyaç
duyması, Arapça رر ّق fiili kökünden ziyade ver- yardımcı fiilinin
Türkçede yönelme hâliyle kullanılmasına bağlıdır. Bu çalışmamızda
mümkün mertebe farklı harfleri temsil eden fiillere örnek verilmeye çalı-
şılacaktır ki Türkçede, malum olduğu üzere, h, i, m ve t harfleriyle başlayan
birleşik fiillerin nispeti diğerlerine göre daha fazladır.
Arapçada ve Türkçede ortak fiiller, istem veya aldıkları tamlayıcı
açısından bazen birbirleriyle örtüşürken bazen de farklılıklar arz etmektedir.
Aşağıda önce aynı tamlayıcıya ihtiyaç duyan ortak fiillere, sonra da
farklı tamlayıcılarla kullanılan fiillere örnekler verilecektir. Türkçede avdet
et-, akdet-, bina et-, cemet-, cezbet, davet et-, eda et-, fethet-, gasbet-,
hak et-, hallet-, ıslah et-, idrak et-, inşa et-, kabul et-, keşfet-, menet-, muayene
et-, nefret et-, neşret-, rivayet et-, sarf et-, şikâyet et-, tahlil et-, talep
et-, zikret-, ziyaret et- gibi fiillerin istedikleri hâller ve bunların
Arapça karşılıkları olan fiillerin istedikleri harf-i cerler aynıdır. Aşağıda
bu tür fillerden birkaçı için örnekler verilmiştir:
1) Fethet-: Büyük fatihler,
Timur'lar, Cengiz Han'lar bütün dünya-y-ı
fethetmek amacıyla yeryüzünden
birer fırtına gibi geçip gittiler.
(KK, II : 90)
تَ ْحنَا
ِنَّا فَ
َك ْت ًحا
إ لَ
ِ ف ينًا َ
ُمب . )سورة الفتح:
)1
Biz sana doğrusu apaçık bir
fetih ihsan ettik.(KKAM, Fetih: 1)
2) Hallet-: Nehlüdof'a, işlerin-i
halledip halletmediğini sordu.
(D: 328)
َّل المسألة
ُح الواردة في بداية الدرس.
)الرياضيات: 24)
Dersin başında geçen problemi
çöz(ünüz).
3) İnşa et-: Böyle bir şey
yapmak şimendifer yolları-n-ı yeni
yöntemlerle inşa etmeye benzer.
(AK, I: 320)
ا
إ نَاهُ َّن ِنَّ
ْ
أ َشا ًء َ ْن َشأ
ِنْ
إ . )سورة الواقعة:
)35
Gerçekten biz hûrileri apayrı
biçimde yeni yarattık. (KKAM,
Vâkıa: 35)
4) Kabul et-: Bunun üzerine
Rabbi, kız çocuğu-n-u hoşnutlukla
kabul etti, onu güzelce büyüttü ve
Zekeriya'nın himayesine verdi. Zekeriya,
ne zaman onu mabedde ziyaret
َها
تَقَبَّلَ
نبَتَهَا نَبَاتًا َ
ف ْ
َ
ِقَبُو ٍل َح َس ٍن َوأ
َربُّهَا ب
ِريَّا
َما َد َخ َل َعلَ ْيهَا َز َك
َّ
ِريَّا ُكل
لَهَا َز َك
َو َكفَّ
َح َسنًا
ِك
نَّى لَ
َ
َم ْريَ ُم أ
ا قَا َل يَا
ِر ْزقً
َدهَا
ِم ْح َرا َب َو َجَد ِعنْ
ْ
ال
ِد َّّللاِ
َو ِم ْن ِعنْ
َشا ُء َذا قَالَ ْت هُ
َّ َ َّّللاَ يَ ْر ُز ُ َم ْن يَ
ِ
هَ إ
ِر ِح َسا ٍب
َغْي
ِ
ب . )سورة آل عمرا َ: 37)
206
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
ettiyse yanında yiyeceklerle görür ve
sorardı: "Ey Meryem, bunlar sana nereden
geliyor?" Meryem: "Bunlar Allah'tandır;
Allah, dilediğine hesapsız
rızık bağışlar!" diye cevap verirdi.
(Esed: 94, Âli İmrân – 37)
5) Kâmran'a karşı suçlarım-ı
bu kadar kolay kabul etmemde bunun
da mı tesiri vardı acaba, bilmiyorum.
(Ç: 99)
6) Naklet-: Bir gün Cenan'a
dedim ki: 'Bari yatağım-ı sokak üstündeki
odalardan birine nakledelim,
hiç olmazsa caddenin fenerlerinden
biraz aydınlık alırız.' (KK/YKK:XVI)
م
َّ
َّى ّللاُ عليه وسل
كا َ رسو ُل ّللاِ صل
يبني المسجَد فإذا نقَل ا ُس
الن ح َج ًرا نقَل ع َّما ٌر َّ
َح َج َرين تين . . . .
نَ
ِ
نقَل لَب
نةً
ِ
فإذا نقَلوا لَب
) مجمع الزوائد: 9/299)
Allah’ın Resulü (s.a.s) mescit
bina ediyordu. Herkes birer taş taşırken
Ammar ikişer taş taşıyor; herkes
birer tuğla taşırken Ammar ikişer
tuğla taşıyordu. (Hadis-i Şerif’ten)
7) Davet et: (Yûsuf) dedi ki:
'Rabbim! Zindan bana, bunların ben-i
kendisi-n-e da'vet ettikleri şeyden
daha sevimlidir. Eğer onların tuzaklarını
benden def' etmezsen, onlara
meyleder ve câhillerden olurum.'
(Yûsuf: 33/Kuran-I Kerim/Nayrat
Neşriyat)
8) Kendisinin yalnızca birisine
söz vermiş olduğunu sanan delikanlı-
lardan hiçbirisi bundan sonra o-n-u
dans-a davet etmeye kalkışmazdı.
(AK, I : 95)
َح
َ
َّي ِمَّما
يَ ْد ُعونَنِ ُّب إ ي ِ قَا َل َر ِّب ال ِّس ْج ُن أ لَ
ْي ِه
َ ُك إ ْن ِلَ
ِه َّن َوأ
لَ ْي
ِ
ْص ُب إ
َ
ََّّل تَ ْص ِر ْف َعنِّي َكْي َدهُ َّن أ
ِ
َوإ
َجا ِهلِي َن
ِم َن ال . )سورة يوسف: 33ْ )
9) Talep et-: Onlar gider gitmez,
karım odama hamle edip bendeniz-den
kanuni hakkı-n-ı talep eder!
(BET: 117)
... استأ َج ْر ُت أجي ًرا يعَم ُل يو ًما فعِمل
ْيتُه... )المعجم األوسط:
ُب أج َره فأعطَ
فجاء يطلُ
)3/54
… Bir işçi kiraladım. Bir gün
çalıştı ve işini bitirince geldi ve ücretini
talep etti, ben de verdim…. (Hadis-i
Şerif’ten)
207
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Türkçe. Arap. Köken. Kelime. Kur. Bir. Fiil. İst.
طلب المسن منا مساعدةً. )مثال من
درس القواعد(
(Yaşlı adam bizden yardım istedi.)
Yukarıdaki örneklerden 1-6.cümlelerde, Türkçede kullanılan Arap-
ça fiillerin çoğunun mef’ul6
konusunda, 7-9.cümlelerde görüldüğü gibi,
bazılarının da diğer hâl eklerinde Türkçeyle aynılık arz ettiğini görmek
mümkündür. Ayrıca bu cümlelerde geçen ve mecburî tamlayıcı sayılan
iki tamlayıcı bakımından da Arapça ve Türkçe aynıdır.
Bununla beraber Türkçede kullanılan Arapça fiillerin bazıları fiiltamlayıcı
ilişkisinde Türkçeden farklıdır. Bu tür fiillerden bazıları için
örnekler aşağıya alınmıştır:
Affet- : Allah sen-i affetti. Fakat
doğru söyleyenler sana iyice belli
olup, sen yalancıları bilinceye kadar
onlara niçin izin verdin? (KKAM,
Tevbe: 43)
Ben-i affettiğinizi ispat için
bunları mutlaka almanız lâzım. (Ç: 35)
ُ ا
َع ى يَتَبَيَّ َن ْن َك َّّللا َعفَ
ِذنْ َت لَهُ ْم َحتَّ
َ
أ
َ
لِم
ي َن )سورة التوبة:
ِ
َكا ِذب
ْ
ال
َ
َوتَ ْعلَم
ِذي َن َصَدقُوا
َّ
َك ال
لَ
)43
Arapça kökenli af(f) ismi ile et- yardımcı fiilinin birleşmesiyle
meydana gelen affet- fiili, Türkçede yükleme hâli ekini (İşler-Özay 2011:
15; Kahraman 2006: 83-84; Geniş 2013: 13; Sarıgöz 2006: 117) alan bir
tamlayıcıya ihtiyaç duyarken Arapça karşılığı olan عفو fiili ‘an (عن) (Uçar
2011) harf-i cerini alan bir tamlayıcı istemektedir ki, ‘an harf-i cerinin
Türkçedeki karşılığı ayrılma hâlidir.
Biat et- : Muhakkak ki san-a
biat edenler ancak Allah'a biat etmektedirler…
(KKAM, Fetih: 10)
ِذي َن
َّ
َّ َ ال
إ عُونَ َك ِ
ِ
ُعو َ َ َّّللا يُبَاي َ يَ ُد
ِ
َما يُبَاي
ِنَّ
إ
ٰى
َما يَنْ ُك ُث َعلَ
ِنَّ
َم ْن نَ َك َث فَإ
ِهْمۚ فَ
ْي ِدي
َ
ْو َ أ
َّّللاِ فَ
َسيُ ْؤتِي ِه
َّّللاَ فَ
ِ َما َعاهَ َد َعلَ ْيهُ
ٰى ب
ْوفَ
َ
ِس ِهۖ َو َم ْن أ
نَفْ
ْج ًرا َع ِظي ًما. )سورة الفتح:
أ 10َ )
Arapça biat ismi ile et- yardımcı fiilinden oluşan biat et- birleşik
fiili, Türkçede yönelme hâli ekini alan bir tamlayıcıyla birleşirken, Arap-

6 Mef’ul harf-i cersiz bir tamlayıcıdır. Burada mef’ul’den kasıt Türkçedeki yükleme
hâlinin karşılığı olan ve Jean Deny’nin ifade ettiği “mef’ulün bih” tir. Zira Jean Deny
diğer hâllerin karşılıklarını da mef'ūlün ileyh (yönelme hâli), mef'ūlün anh (ablatif),
mef'ūlün fih (bulunma hâli) şeklinde mef’ul olarak vermektedir (1941: 172-173).
208
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
çadaki بايع fiili mef’ul istemektedir ki, mef’ulün Türkçe karşılığı yükleme
hâlidir.
Cesaret et- : İlk defa doğrudan
doğruya sınıfa bakmay-a cesaret
ettim. (Ç: 250)
... وقد يميل نادرا الى مذهبه الذي نشأ
عليه ولكنه َّل يتجاسر على الدفع في وجوه األدلة
بالمحامل الباردة... )كتاب الروح: 4)
(… nadiren kendi yetiştiği
inanca meyleder ancak olur olmaz sebeplerden
dolayı delillere karşı gelmeye
cesaret etmez...)
Arapça cesaret ismiyle et- yardımcı fiilinin birleşmesinden meydana
gelen cesaret et- birleşik fiili, Türkçede yönelme hâli ekini alan (Geniş
2013: 38; Sarıgöz 2006: 120) bir tamlayıcı isterken, Arapça karşılığı olan
تجاسر fiili ‘alā (على (harf-i cerini isteyen bir tamlayıcıyla birleşmektedir.
Türkçede bazen “üzere, üzerine” veya Uçar’a (2011) göre “üstünde” anlamına
gelebilen‘alā harf-i cerinin Türkçede hâl olarak karşılığı bulunma
hâlidir. Bedri Sarıca (2006: 206), Arapçadaki على harf-i cerinin Türkçede
hem yükleme hem yönelme hâlinin yerini alabildiğini de ileri sürmektedir.

Dua et-: Orada Zekeriyya,
Rabbi-n-e dua etti: Rabbim! Bana tarafından
hayırlı bir nesil bağışla. Şüphesiz
sen duayı hakkıyla işitensin, dedi.
(KKAM, Âli Imrân: 38)
Tekrar yürümeye başladıkları
vakit, dilenci kadın onlar-a dua etti:..
(Ç: 409)
ِر هُنَالِ َك َد َعا يَّا
قَا َل َر ِّب هَ ْب َربَّهُ لِي َز َك
َك َس ِمي ُع الُّد َعا ِء
ِنَّ
إ
ِّريَّةً طَيِّبَةً
َك ذُ
ِم )سورة ْن لَ ُدنْ
آل عمرا َ: 38)
Arapça dua ve et- yardımcı fiilinden teşekkül eden dua et- birleşik
fiili, Türkçede yönelme hâli ekiyle (Geniş 2013: 64) kullanılırken, Arapça
karşılığı olan دعا fiili mef’ul istemektedir.
Eziyet et-: Mümin erkekler-e ve
mümin kadınlar-a, yapmadıkları bir
şeyden dolayı eziyet edenler, şüphesiz
bir iftira ve apaçık bir günah yüklenmişlerdir.
(KKAM, Ahzâb: 58)
Hele yemekte onlar-a o kadar
gizli eziyetler ettim ki... (Ç: 292)
ِذي َن
َّ
َو ِت ال
ُم ْؤ ِمنَا
ُم ْؤ ِمنِي َن َوالْ
يُ ْؤذُو َن الْ
ُوا بُ ْه
َمل
ِد ا ْحتَ
َسبُوا فَقَ
ِر َما ا ْكتَ
َغْي
ِ
ب ينًا
ِ
ًما ُمب
ْ
ِث
َوإ
تَانًا
)سورة األحزاب: 58)
209
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Türkçe. Arap. Köken. Kelime. Kur. Bir. Fiil. İst.
Arapça eziyet ismi ile et- yardımcı fiilinin birleşmesiyle meydana
gelen eziyet et- birleşik fiili, Türkçede yönelme hâli ekini taşıyan bir tamlayıcıya
ihtiyaç duyarken Arapçadaki karşılığı olan (أذى (fiili mef’ulle
kullanılmaktadır.
Gıpta et-: Sana âşık oldu İsa/
Gıpta etti san-a Musa… (İlahiden)
ه مقا ًما محمو ًدا
...اللهَّم ابعث ه ْ
ِطُ
يَ به ْغب
األولو َ واآلخرو َ... )مجموع الفتاوي:
)22/456
Allahım ona öncekilerin ve
sonrakilerin gıpta ettikleri güzel bir
makam nasip et…. (Hadis-i Şerif’ten)
Arapça gıpta ismi ve et- yardımcı fiilinden müteşekkil gıpta et- birleşik
fiili, Türkçede yönelme hâliyle (Geniş 2013: 83) kullanılırken,
Arapça karşılığı olan غبط fiili mef’ule ihtiyaç duymaktadır.
Hamdet- : Rabbinin sınırsız
şanını yücelt, O'n-a hamdet ve
O'ndan mağfiret dile: çünkü O, her
zaman tevbeleri kabul edendir.
(Esed : 1318, Nasr suresi: 3)
ِد َربِّ َك َسبِّ ْح
ِ ب نَّهُ َكا َ َ ِ َح ْم فَ
َوا ْستَ ْغفِ ْرهُ إ
تَ َّوابًا. )سورة النصر: 3)
Arapça hamd ile et- yardımcı fiilinden oluşan hamdet- birleşik fiili,
Türkçede yönelme hâlli (Kahraman 1996: 168) bir tamlayıcıya ihtiyaç
duyarken, Arapça karşılığı olan حمد fiili mef’ulle kullanılmaktadır.
İbadet et- : Ey iman edenler!
Rükû edin; secdeye kapanın; Rabbiniz-e
ibadet edin; hayır işleyin ki kurtuluşa
eresiniz. (KKAM, Hacc : 77)
Allah bu koyunları kullarım
yesin de bana ibadet etsin diye yarattı.
(Ç: 188)
َوا ْس ُجُدوا
َمنُوا ا ْر َكُعوا
َ
ِذي َن آ
َّ
يُّهَا ال
َ
يَا أ
َّ ُك َو ْم ا ْعبُ ُدوا َربَّ ُكْم
َعل
َخْي َر لَ
ْ
ُوا ال
َعل
لِ ُحو َ َ َوافْ
تُف . ْ
)سورة الحج: 77)
Arapaça ibadet ismi ile et- yardımcı fiilinden teşekkül eden ibadet
et- birleşik fiili, Türkçede yönelme hâli ekini alan bir tamlayıcıyla kullanılırken,
Arapça karşılığı olan عبد fiili mef’ul istemektedir.
Kanaat et- : Az-a kanaat etmeyen
çoğu hiç bulamaz. (ADS, I :
169)
رزقَه َّّللاُ دخ َل الجنَّ ...من قن َع بما ةَ
ومن أرا َد الجنَّةَ بال َش ٍّك فال يَ َخ ْف في َّّللاِ لومةَ
َّلئٍم. )العلل المتناهية, 816/2)
…. Allah’ın kendine verdiği
210
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
rızka kanaat eden cennete girer,
cenneti isteyen de şüphesiz Allah
için hiçbir şeyden korkmaz… (Hadis-i
Şerif’ten)
Arapça kanaat ismi ile et- yardımcı fiilinden müteşekkil kanaat etbirleşik
fiili, Türkçede yönelme hâli isterken, Arapça karşılığı olan ع َقن fiili
bi (ب) (Uçar 2011) harf-i cerini alan bir tamlayıcıya ihtiyaç duymaktadır
ki, bi harf-i cerinin Türkçe karşılığı vasıta hâli ekidir.
Müdafaa et- : Şübhesiz Allah,
îmân edenler-i müdâfaa eder.
Muhakkak ki Allah, hiçbir hâini, hiçbir
nankörü sevmez. (Hacc: 38/Kuran-ı
Kerim/Hayrat Neşriyat)
Hiç Allahın yarattığı başa kusur
bulunur mu? diye beni müdafaa edermiş.
(MT: 30)
َّ َ َّّللاَ
إ ِذي َن ِ
َّ َ َّّللا يُ َدافِ ُع َع َ ِن الَّ
ِ
َمنُوا إ
َ
آ
ٍ َ َكفُو ٍر. )سورة الحج:
ََّل يُ ِح 38ُّ )ب ُك َّل َخ َّوا
Arapça müdafaa ismi ile et- yardımcı fiilinden oluşan müdafaa etbirleşik
fiili, Türkçede yükleme hâli almış bir tamlayıcıyla kullanılırken
Arapça karşılığı olan دافع fiili ‘an (عن (harf-i cerini alan bir tamlayıcıya
ihtiyaç duymaktadır.
Niyet et-: Onun için gitmemey-e,
bugünü bahçemde geçirme-y-e
niyet etmiştim. (Ç: 261)
الدي ُن دينا َ، فمن مات وهو ينوي
قضا َءه فأنا وليُّه، ومن مات وهو ال ينوي
قضا َءه من حسناتِه، ليس
، فذاك الذي يؤخذُ
يومئذ دينا ٌر وَّل درهٌم. )أحكام الجنائز: 13)
İki türlü borç vardır: kim
ölür de niyeti borcunu ödemek idiyse,
onun borcuna ben kefilim; ama
kim ölür ve niyeti borcunu ödemek
değil idiyse ne dirhemin ne de dinarın
olmadığı günde (borcu) onun
sevabından alınacaktır.
Arapça niyet ismi ile et- yardımcı fiilinden oluşan niyet et- birleşik
fiili, Türkçede yönelme hâlini7
isterken, Arapça karşılığı olan نوى fiili
mef’ulle kullanılmaktadır.

7
Sarıgöz (2006: 134); Kahraman’da (1996: 220) niyet et- şekli yok, yerine niyetlen- fiili
verilmiş ve yönelme hâliyle kullanıldığı belirtilmiştir.
211
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Türkçe. Arap. Köken. Kelime. Kur. Bir. Fiil. İst.
Refakat et-: Kezalik ailesinden
kimsenin Adapazarı'na kadar
kendisi-n-e refakat etmesine razı
olmadı... (YD: XX)
...َّل يمو ُت رج ٌل لم يعم ْل هؤَّل ِء الكبائ َر
َّى ال َّصالةَ ويؤتي الزكاةَ إَّل
ويقيُم رافق محم ًدا صل
َ في بحبوح ِة جن ٍة أبوابُها مصاري ُع
م
َّ
ّللاُ علي ِه وسل
الذه ِب. )التلخيص الحبير: 1378/4)
…bu büyük günahları yapmayan
ve namazını kılan, zekâtını veren
adam kapıları altından yapılan cennet
köşkünde Hz. Muhammed’e (s.a.s) refakat
edecektir.
Arapça refakat ismi ile et- yardımcı fiilinden teşekkül eden refakat
et- birleşik fiili, Türkçede yönelme hâli ekini taşıyan bir tamlayıcıyla kullanılırken,
Arapça karşılığı olan رافق fiili mef’ul istemektedir.
Secde et-: Hani biz meleklere
(ve cinlere): Âdem'e secde edin, demiştik.
İblis hariç hepsi secde ettiler.
O yüz çevirdi ve büyüklük tasladı,
böylece kâfirlerden oldu. (KKAM,
Bakara: 34)
ِ
َك َو ِة إ
َمَالئِ
ْ
نَا لِل
ْ
ل
قُ
َ ذْ
ََّّل ا ْس ُجُدوا ِِلَدم
ِ
َس َجُدوا إ
فَ
ِري َن. )سورة
َكافِ
ْ
بَ ٰى َوا ْستَ ْكبَ َر َو َكا َ َ ِم َن ال
َ
ْبلِي َس أ
ِ
إ
البقرة: 34)
Arapça secde ismi ile et- yardımcı fiilinden oluşan secde et- birle-
şik fiili, Türkçede yönelme hâlini isterken, Arapça karşılığı olan سجد fiili
li (ل) (Uçar 2011) harf-i cerini alan bir tamlayıcı istemektedir ki, li harf-i
cerinin Türkçe karşılığı için edatıdır.
Şükret-: Öyleyse Beni anın ki,
Ben de sizi anayım; Ban-a şükredin ve
Beni inkâr etmeyin.(Esed: 41, Bakara
suresi: 152)
ذْ ُك ْر ُكْم
َ
ْ ُك ُرونِي أ
فَاذ َوا ْشُكُروْا لِي َوَّلَ
ُرو ِ َ. )سورة البقرة:
تَ 152ْ )كفُ
Arapça şükr ismi ile et- yardımcı fiilinden müteşekkil şükret- birle-
şik fiili, Türkçede yönelme hâlini (İşler-Özay 2011: 1036; Kahraman
(1996: 265) isterken, Arapça karşılığı olan شكر fiili mef’ule ihtiyaç duymaktadır.
Tevekkül et-: Eğer onlar barışa
yanaşırlarsa sen de ona yanaş ve Allah'a
tevekkül et, çünkü O işitendir,
bilendir. (KKAM, Enfâl: 61)
ْ َ َجنَ ُحوا
ِ
َو َو إ
ِم فَا ْجنَ ْح لَهَا
لِل َّسل ى ْ
َو َّك ْل َعلَ
تَ
َعلِيُم )سورة األنفال:
ْ
َو ال َّس ِمي ُع ال
ِنَّهُ هُ
( َّّللا 61 ِ إ
Arapça tevekkül ismi ile et- yardımcı fiilinden oluşan tevekkül et-
212
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
birleşik fiili, Türkçede yönelme hâlli bir tamlayıcıyla kullanılırken, Arap-
ça karşılığı olan كل َّوَ
َت fiili ‘alā (ىَعل ( َharf-i cerini alan bir tamlayıcı istemektedir
ki, ىَعل َharf-i cerinin Türkçe karşılığı bulunma hâli ekidir.
Vaat et-: Allah erkek münafıklar-a
da kadın münafıklar-a da kâfirler-e
de içinde ebedî kalacakları cehennem
ateşi-n-i vâdetti. O, onlara
yeter. Allah onlara lânet etmiştir! Onlar
için devamlı bir azap vardır.
(KKAM, Tevbe: 68)
ا َر َّّللا َو ُ َعَد
ُمنَافِقَا ِت َوالْ ُكفَّ
ُمنَافِقِي َن َوالْ
الْ
َعنَهُ ُم َّّللا نَا َر ُ
َخالِ ِدي َن فِيهَا ِه َي َح ْسبُهُ ْم َولَ
َ
َجهَن هُ ْم َّم
َولَ
َع 68َ )ذا ٌب ُمقِيٌم. )سورة التوبة:
Arapça kökenli vaat ismi ile et- yardımcı fiilinden müteşekkil vaat
et- veya vaadet- birleşik fiilinin birinci tamlayıcısı Türkçede yönelme;
ikinci tamlayıcısı ise yükleme hâlini isterken, Arapça karşılığı olan وعد fiilinin
iki tamlayıcısı da mef’uldür. İşler-Özay (2011: 1131) ve Geniş
(2013: 200) söz konusu fiilin eksiz kullanıldığını da belirtmektedirler.
Zulmet-: Ancak insanlar-a zulmedenlere
ve yeryüzünde haksız yere
taşkınlık edenlere ceza vardır. İşte acıklı
azap bunlaradır.(KKAM, Şûrâ: 42)
ِذي َن
َّ
ي ُل َعلَى ال
ِ
َما ال َّسب
ْظلِ ُم إ و َن النَّا َس ِنَّ
يَ
ْ
ِر ال
َغْي
ِ
ِض ب
ْر
ْألَ
ْولَئِ َك لَهُم َعَذا ٌب َويَ ْب ُغو َ َ فِي ا
ُ
َح ِّق أ
لِيٌم. )سورة الشورى:
أ 42َ )
Arapça zulm ismi ile et- yardımcı fiilinden müteşekkil zulmet- birleşik
fiili, Türkçede yönelme hâli ekini8
taşıyan bir tamlayıcıyla kullanı-
lırken, Arapça karşılığı olan ظلم fiili mef’ul istemektedir.
Sonuç
Türkçeye girmiş olan Arapça fiillerin Türkçedeki ve Arapçadaki
kullanımlarının örneklerle karşılaştırılması neticesinde ihtiyaç duydukları
tamlayıcılar bakımından aynılık arz eden ortak fiiller olduğu gibi, farklı
tamlayıcılara ihtiyaç duyan ortak fiillerin de mevcut olduğu görülmektedir.
Yazımızın başında da belirtildiği üzere bütün ortak fiillerin karşılaştı-
rılması mümkün olmadığından, istem açısından aynen kullanılan fiillerin
mi yoksa farklı kullanılan fiillerin mi nispeten daha fazla olduğunu bu
makale çerçevesinde tespit etmek mümkün değildir. Tarihî bir araştırma
olmadığı için, hem yönelme hem de yükleme hâliyle kullanılan teşrif etbirleşik
fiili gibi bazı ortak fiillerin ikili veya yanlış kullanım sebepleri;
bu tür fiillerin istem farklılıklarının ta başından mı söz konusu olduğu ve-

8 Kahraman’da (1996: 308), yönelme hâlinin yanı sıra vasıta hâliyle de kullanılmaktadır.
213
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Türkçe. Arap. Köken. Kelime. Kur. Bir. Fiil. İst.
ya bu farklılaşmanın zamanla mı meydana geldiği konusunda da kesin bir
hükme varmak mümkün değildir. Bu soruların cevabını bulmak için, fiillerin
tamlayıcılarla ilişkilerini ele alan Kahraman’ın (1996), Sarıgöz'ün
(2006) ve Geniş’in (2013) çalışmaları gibi, Arapça fiillerle tamlayıcıları-
nın ilişkilerini inceleyen daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç vardır. Dolayısıyla
bu çalışmada sadece bugüne kadar gündeme getirilmediğini dü-
şündüğümüz bir konuya dikkat çekmekle iktifa ettik.
Kısaltmalar ve Örneklerin Alındığı Eserler:
ADS: Ömer Asım Aksoy (1988), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I, İnkılâp
Yay., İstanbul.
AK: Lev N.Tolstoy (2002), Anna Karenina (I, II), (Çev. Ergin Altay), İletişim
Yay., İstanbul.
BET: Bir Evlenme Teklifi: Anton Pavlovich Chekhov (1994), Tek Perdelik
9 Oyun, (Çev. Yılmaz Gruda), Bilgi Yay., Ankara.
Ç: Reşat Nuri Güntekin (1999), Çalıkuşu, 48. baskı, İnkılâp Yay., İstanbul.

D: Lev Nikolayevich Tolstoy (2009), Diriliş, (Çev. Ergin Altay), İletişim
Yay., İstanbul.
ESED, Muhammed (2002), Kur’an Mesajı-Meal-Tefsir, (Çev. Cahit Koytak
- Ahmet Ertürk), İşaret Yay., İstanbul.
KK/YKK: Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU (1999), Kiralık Konak,
20. baskı, İletişim Yay., İstanbul.
KK: Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (2009), Karamazoz Kardeşler (I,
II), (Çev. Ergin Altay), İletişim Yay., İstanbul.
KKAM: Prof. Dr. Hayrettin KAHRAMAN, Prof.Dr. Ali ÖZEK, Prof.Dr.
İbrahim Kafi DÖNMEZ, Prof.Dr. Mustafa ÇAĞRICI, Prof.Dr.
Sadrettin GÜMÜŞ ve Prof.Dr. Ali TURGUT (2003), Kur’an-ı Kerim
ve Açıklamalı Meali, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara.
MT: Reşat Nuri Güntekin (1998), Miskinler Tekkesi, İnkılâp Yay., İstanbul.
YD: Reşat Nuri Güntekin (1986), Yaprak Dökümü, İnkılâp Yay., İstanbul.
214
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
KAYNAKÇA
BANGUOĞLU, Tahsin (2011), Türkçenin Grameri, 9. baskı, TDK Yay.,
Ankara.
BOZ, Erdoğan (2007), “Adın Yükleme (Nesne) Durumu ve Tümcenin
Nesne Ögesi Üzerine”, Turkish Studies /Türkoloji Araştırmaları
Dergisi 2(2), s. 102-108.
BURAN, Ahmet (2011), “Türkçede İsim Çekim Ekleri”, Türk Gramerinin
Sorunları (Bildiriler), s. 375-389, TDK Yay., Ankara.
CEMİLOĞLU, İsmet (2000), “Nesne Kavramı Üzerine”, Milli Eğitim
Dergisi, s. 148.
ÇERNOV, P.V. (1995), Spravoçnik po Grammatike Arabskogo Literaturnogo
Yazıka, (Editörü: V.S.Morozova), s. 80-95, RAN “Vostoç-
naya Literatura” Yay., Moskova.
DENY, Jean (1941), Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), (Çev. Ali Ulvi
Elöve), Maarif Vekâleti, İstanbul.
DOĞAN, Nuh (2010), “Türkçede Nesneyi Belirleme Sorunu”, Uluslararası
Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social
Research 3 (10).
ERGİN, Muharrem (1984), Türk Dil Bilgisi, 11. baskı, Boğaziçi Yay., İstanbul.
FİNKELBERG, N.D (2004), Arabskiy yazık/Kurs Teorii Perevoda, s. 64-
65, “Vostok”-“Zapad” Yay., Moskova.
GENİŞ, Eyüp (2013), Словарь турецких глаголов и управление
глаголов в турецком языке - падежи существительных,
стоящих при глаголах - учебник грамматики. Librokom yay.,
Moskova.
İŞLER, Emrullah - İbrahim ÖZBAY (2011), Türkçe-Arapça Kapsamlı
Sözlük, 3.baskı, Fecr Yay., Ankara.
KALKAN, Uğur (2006), Türkiye Türkçesinde Hal (Durum) Kavramı ve
Hal (Durum) Eklerinin İşlevleri, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
KARAHAN, Leylâ (1997), “Fiil-Tamlayıcı İlişkisi Üzerine”, Türk Dili,
549: 209-213, TDK Yay., Ankara.
KARAHAN, Leylâ (1999), "Yükleme (Accusative) ve İlgi (Genetive)
215
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Türkçe. Arap. Köken. Kelime. Kur. Bir. Fiil. İst.
Hali Ekieri Üzerine Bazı Düşünceler", 3. Uluslararası Türk Dili
Kurultayı - 1996, 605-611, TDK Yay., Ankara.
KAHRAMAN, Tahir (1996), Çağdaş Türkiye Türkçesindeki Fiillerin Durum
Ekli Tamlayıcıları, Filiz Yay., Ankara.
KAHRAMAN, Tahir (2011), “Çağdaş Türkiye Türkçesinde Ad Çekimi
Eklerinin Kullanım Özellikleri ve İşlevleri”, Türk Gramerinin Sorunları
(Bildiriler), s. 390-409, TDK Yay., Ankara.
ÖZKAN, Mustafa (1997), “Türkiye Türkçesi’nin Ana Hatları”, Türk Dili
ve Edebiyatı Dergisi, XXIII (1981: 175-202) / Prof.Dr. Faruk Kadri
Tümurtaş Makaleler (Dil ve Edebiyat İncelemeleri), TDK Yay.,
Ankara.
ÖZTÜRK, Jale (2008), “Türkçede Çift Geçişli Fiiller”, Ege Üniversitesi
Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Türk Dünyası İncelemeleri
Dergisi, Journal of Turkish World Studies, VIII (1), s. 63-170
SARICA, Bedri (2006), “Türkçe'de -E /- İ Durum Eklerinin Karışması
Sorunu”, İlmi Araştırmalar Dil ve Edebiyat İncelemeleri Dergisi,
22, s. 205-218, Kitapyurdu Yay.
SARIGÖZ, Olga (2006), Grammatika Turetskogo Yazıka v tablitsah dlya
naçinayuşih (Yeni Başlayanlar İçin Tablo Hâlinde Türk Dilinin
Grameri), Novoe Znanie Yay., Kazan.
SİNANOGLU, Samim (1960), “Yöneliş Dönüşümlü Ad”, Türk Dili, 103,
s. 337-339, TDK Yay., Ankara.
SULTANZADE, Vügar (2012), “The Syntactic Valency of Some Verbs
in The Book of Dede Korkut: Diachronic Differences”, Bilig, Türk
Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 61, s. 223-244.
TANÇ, Mustafa (2006), “Eski Türkçe Yönelme Durumu Ekinin Günü-
müz Kıpçak Grubu Türk Lehçelerindeki Yansımaları”, A.Ü. Türkiyat
Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 30, s. 23-37, Erzurum.
UÇAR, İlyas (2011), “Arapça Dersleri-Harf-i Cerler”
(http://www.ilyasucar.com/arapca-ogreniyorum/1177-arapcadersler-harf-cerler.html
[ Erişim: 07.04.2014]
UĞURLU, M. (2001), “Türk Lehçelerinin Aktarımında Valenz Sözlüklerinin
Önemi”, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Uluslararası Sözlükbilim
Sempozyumu Bildirileri [Yayımlayan: Nurettin Demir-Emine Yılmaz],
s. 197-206, Gazimağusa.
ÜSTÜNOVA, Kerime (2007), “Yalın Durumu Karmaşası”, Turkish Stu-
216
TÜBAR-XXXVIII / 2015-Güz / Yrd. Doç. Dr. Bağdagül MUSA
dies/ Türkoloji Arastırmaları Dergisi 2 (2), s. 736-748.
YAŞAR, Ahmet (1996), Arapça’nın Temel Kuralları ( لساسيةَّأ ألعربية أللغة
قواعد) (Sarf-Nahiv), 2. basım, Anadolu Yay., İzmir.
ابن تيمية, أحمد بن عبدالحليم )1398هـ( مجموع فتاوى شيخ اإلسالم ابن تيمية، المترجم:
عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، الطبعة: األولى bin Ahmed, Teymiyye İbn(
Abdul Halim (1398 H) Mecmu’ Fetavi Şeyhül-İslam İbn
Teymiyye, Mütercim: Abdurrahman bin Muhammad bin Kasım, 1.
baskı)
األلباني, محمد ناصر الدين )1412هـ(، أحكام الجنائز وبدعها، الناشر :مكتبة المعارف، الطبعة :
(El Albani, Muhammad Nasiruddin (1412 H), Ehkâmü’l األولى
Cenaiz ve Bida’uha, Mektebetü’l –Maarif, 1. baskı)
العسقالني, أحمد بن علي بن حجر )1417هـ( التلخيص الحبير في تخريج أحاديث الرافعي
الكبير، الناشر: مكتبة نزار مصطفى الباز، الطبعة: األولى Ahmad, Askalani-El(
bin Ali bin Hacar (1417 H) Et-Talhis El-Habir fi Tahric El-Rafi`i
El-Kabir, Mektebetü Nazar Mustafa Elbaz, 1. baskı)
الطبراني, سليما َ بن أحمد )1415هـ( المعجم األوسط للطبراني، المترجم: طار بن عوض ّللا
- محسن الحسيني، الناشر: دار الحرمين - القاهرة - الطبعة: األولى ,Tabarani El(
Süleyman bin Ahmad (1415 H) El Mu’camü’l Evsat Lit-Tabarani,
Mütercim: Tarık bin Avad Allah – Muhsin El-Hüseyni, Darü’lHaremeyn,
Kahire, 1. baskı)
ابن قيم الجوزية, شمس الدين )1999 )كتاب الروح، المحقق: محمد محمد تامر، الناشر: دار
الفجر للتراث – القاهرة- الطبعة: األولى ,Cevziye El Kayyim İbnü(
Şemseddim (1999) Kitab-I Ruh, Muhakkik: Muhammad
Muhammad Tamir, Darü’l Fecr Lit-Turas, Kahire, 1. baskı)
الهيثمي, علي بن أبي بكر )1406هـ( مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، الناشر: مؤسسة المعارف
(El-Heysemi, Ali bin Ebi Bekir (1406 H) Mecma’u Ez-Zevaid ve
Menba’u El-Fevaid, Müessesetü’l Maarif)
ابن الجوزي, عبدالرحمن بن علي, العلل المتناهية في األحاديث الواهية, الناشر: إدارة ترجما َ
(İbni Ez-Zevci, Abdurrahman bin Ali, El-‘ilalü El- َ باكستا – السنة
Mütanahiye fi El-Ahadis El-Vahiye, İdaretü Tercüman Es-Sünne,
Pakistan)
(Ziyad, Mesud, El-Mecrurât) ,المجرورات, مسعود, زياد
http://www.drmosad.com/index54.htm [ Erişim: 07.04.2014]
العناتي، جهاد محمد وآخرين )2013 ،)الرياضيات، الجزء الثاني، الصف السابع، الناشر:
(El-Anati, Cihad Muhammad vb. (2013), َ األرد، والتعليم التربية وزارة
Er-Riyadiyyat, El Cüz Es-Sâni, Es-Saffü Es-Sâbi’, Vezaretü’l
Terbiye ve Et-Ta’lim, El-Ürdün)