Arap Dili

Arap Dili Arap Dili

İSMUT TAFDİL - İSMİ TAFDİL - اسم التفضيل: Renk ve sakatlık dışında, bir vasfın, bir niteliğin, bir varlıkta başka bir varlıktakinden daha çok olduğunu gösterir. Bu isim, üç harfli fiilden erkek için ا فعلvezninde, dişi için ise فعلى vezninde türer.
Müennes Müzekker
Daha büyük كبرى ßdaha büyük اكبر ß büyük كبير ß büyümek كبر
Daha küçük صغرى ßdaha küçük اصغر ßküçük صغير ßküçülmekصغر
Güneş, Aydan daha büyüktür. اشمس اكبر من القمر
Ay, Güneşten daha küçüktür. القمر اصغر من الشمس
Hatice, sınıftaki en büyük kızdır خديجة هى البنت الكبرى فى الصف

İnsanoğlu kendini bildi bileli hep bir diyalog içinde varolmuştur. İlk insan Hz. Adem’in
yaratılmasından sonra, onun kendi türünden bir ‘eş’e ihtiyaç duyması ve ardından Havva’nın
yaratılması, insan için iletişimin gerekliliğini ve onun toplumsal bir varlık oluşunu
göstermektedir. Adem ve Havva’nın yeryüzüne gönderilmesi ile başlayan dünya hayatı,
insan-Tanrı iletişiminin boyutunu da değiştirmiştir. Çünkü yeryüzündeki ve Cennetteki insanYaratıcı
iletişimi, boyut olarak farklıdır. Zira, Allah’ın, kullarına mesajlar göndermek
amacıyla insanlar arasından peygamberler seçerek onlarla temasa geçmesi, vahiy yoluyla
olmuştur.
Araştırmamızda önce iletişimin ne olduğundan, nasıl gerçekleştiğinden ve gerçekleşme
şartlarından bahsedeceğiz. Ardından vahiy olgusunu ve özellikle de vahyin iletişim yönünü
ele alacağız.
1. Genel Anlamda İletişim ve Dil
İnsanlar-arası iletişimde, duygu ve düşüncelerin aktarılmasında en önemli araç dildir1
.

Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 22, Erzurum, 2004 108
KLASİK ARAP ŞİİRİNDE NAZIM ŞEKİLLERİ
(Vezin Sayısı ve Kâfiye Yönünden Klâsik Arap Şiir Şekilleri)
Yrd.Doç.Dr. İbrahim YILMAZ•
ÖZET
Bu makalede, vezinlerin sayısına bağlı olarak klasik Arap şiirinin kazanmış
olduğu özel yapılar üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada, şiirden bahseden eski
eserlerde bahirlerle ilgili ifade edilen müsemmen (sekiz vezinli), müseddes (altı
vezinli), murabba‘ (dört vezinli), müselles (üç vezinli), müsennâ (iki vezinli) vb.
kavramlar hakkında önemli ip uçları elde edilmiş ve onlar kâfiye şekillerine bağlı
olarak tanımlanmaya ve yorumlanmaya çalışılmıştır. Bu örnekler ışığında, klasik
Arap şiirinin vezin ve kâfiye yönünden şekilsel zenginliği büyük oranda tespit
edilmiştir. Ayrıca, İslâm ve Arap toplumunun doğru bir şekilde okunmasında, Arap
şiirinin önemli bir rolü vardır. Bu alanda yapılan çalışmaların, sosyo-kültürel yapıların

Müstesna المُسْتَثْنَى:

حَضَرَ الأَصْدِقَاءُ إِلاَّ عَلِيًّا / Ali'den başka bütün arkadaşlar geldi.

طَارَ الحَمَامُ إِلاَّ وَاحِدَةً / Biri hariç güvercinlerin hepsi uçtu.

فَتَحْتُ النَّوَافِذَ إِلاَّ نَافِذَةً / Bir pencere hariç diğerlerini açtım.

عَادَ المُسَافِرُونَ إِلاَّ أَخَاكَ / Kardeşinden başka bütün yolcular döndü.

Açıklama:
Örneklerde görüldüğü gibi إِلاَّ ve benzerlerinden sonra gelen isim, önceki kısmın hükmünün dışında kalmıştır.
İlk cümlede arkadaşlar gelmiş olmasına rağmen, Ali gelmemiş ve cümlenin ifade ettiği hükmün dışında kalmıştır.

Dikkat!

- İstisna edatından sonra gelen isme Müstesna المُسْتَثْنَى denir.
- İstisna edatından önce gelen isme Müstesna Minh المُسْتَثْنَى مِنْهُ denir.

Örnek:

جَاءَ الطُّلاَّبُ إِلاَّ خَالِدًا / Halit'den başka bütün öğrenciler geldi.


جَاءَ الطُّلاَّبُ kısmına "Müstesna Minh المُسْتَثْنَى مِنْهُ" denir.

إِلاَّ kısmına "İstisna Edatı أَدَاةُ الإِسْتِثْنَاءِ" denir.

db11/1 Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi Cilt 11, Sayı 1, 2011 ss. 37 -63
Özet
Kur‟ân‟la ilgili tefsir hareketi onun inişiyle başlamıştır. Kur‟ân‟ı ilk tefsir etmeye
başlayan kişi de şüphesiz Hz. Peygamber‟dir. Kur‟ân‟ın ihtiva ettiği anlamları ortaya
çıkarma faaliyeti sahabe ve tâbiînle devam etmiştir. Hicrî ikinci asrın ortalarına
gelindiğinde Kur‟ân‟ın filolojik tefsirini konu edinen garîbu’l-Kur’ân, me‘âni’lKur’ân‟
ve i‘râbu’l-Kur’ân gibi isimler altında dilcilerin kaleme aldığı Kur‟ân odaklı
çalışmalara rastlanır. Bunun yanında müşkilü’l-Kur’ân ve vücûh ve nezâir olarak
nitelendirilen çalışmaların da erken dönemlerden itibaren başladığı görülmektedir.
Bu alanda çalışma yapan müelliflerin eserlerinin çoğu ne yazık ki günümüze
ulaşmamıştır. Biz bu çalışmada filolojik tefsirle ilgili kaleme alınan eserleri tefsir
ilmi açısından değerlendirmeye çalışacağız.
Anahtar Kelimeler: Kur‟ân, tefsir, filolojik tefsir, garîbu‟l-Kur‟ân, Meaâni‟l-Kur‟ân.


Arapça Tercüme Teknikleri

B-FAİL
* Fail, fiil cümlesinin ikinci öğesidir. Türkçe’deki öznenin karşılığı olup tam ve malum fiillerin kendisine isnad edildiği isimlerdir. Çekim eki almazlar. Mücerreddir, yalın durumundadır.
* Fail, cümlede sarih, müevvel ve zamir şeklinde olmak üzere üç kısımda görülür.
- فتح الأستاذ الباب “ Öğretmen kapıyı açtı.”
- يسرني أن ألقى هذه الرسالة “ Bu mektubu almak beni sevindirdi.”
- طرقت الباب حتى كل متني “ Yorulana kadar kapıyı çaldım.”
* Fiil cümlesinin faili, isim cümlesinin mübtedası konumundadır. Türkçe’de ise öznedir.
* Fiil faille müzekker ve müenneslik yönünden uyum içindedir. Fail açık gelirse fiil daima müfrettir.
* Failin cümle içindeki yeri genellikle fiilden sonradır. Fakat bu şart değil fiille failin arasına diğer unsurlar girebilir.
a) Naibü fail (Sözde özne)
* Naibü fail, cümlede failin yerine geçen ve onun vazifesini yapan öğedir.
* Türkçe’deki edilgen fiil manasına gelir. Türkçe’de ismin çekim eki almamış yalın halidir.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
4 (2013), ss. 229-254.
ARAP BELAGATI VE EDİMBİLİM
Badis Lehvîmel | çev. Ahmet Kaplan
Muhammed Hidar Ü. Dil ve Edebiyat F. | Recep Tayyip Erdoğan Ü. İlahiyat F.
Öz: Edimbilim, teşekkül süreci devam eden, farklı disiplinlerden veriler alan,
batıda felsefe alanında ortaya çıkmış ancak dilbilim alanında önemli bir yer
edinen inceleme alanıdır. Dile getirdiği farklı ve kapsayıcı yaklaşımıyla dikkat
çekmiş ve dil alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Buna karşın Arap
belâgatı Kur'ân’ın incelenmeleriyle gün yüzüne çıkan özellikle Arap dilinin
incelendiği alandır. Edimbilim ve Arap belagatı büyük oranda benzerlikler arz
etmektedir. Bu benzerlikler edimbilimle Arap belâgatını büyük ölçüde birbirine
yaklaştırmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Edimbilim, Belagat, Dilbilim, Arap Dili, Söz Edimleri,
Felsefe
Pragmatics and Arabic Rhetoric
Abstract: Pragmatics is an ongoing formation process and study area has

Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 27, Erzurum, 2007
BİNBİR GECE* [MASALLARI]
R. A. NICHOLSON**
Çev. Prof. Dr. Süleyman TÜLÜCÜ***
* Bu yazı, R. A. Nicholson’ın A Literary History of the Arabs (Cambridge University Press, Cambridge
1969) adlı eserindeki (s. 456-459) Binbir Gece’yle ilgili bölümün çevirisidir. Yazıya, konunun daha iyi
anlaşılması için, tarafımızdan bazı notlar ilâve edilmiş; ayrıca, sonuna, okuyucuya yararlı olacağı
mülâhazasıyla, bir “Seçilmiş Kaynakça” eklenmiştir. Binbir Gece Masalları hakkında geniş bilgi ve
bibliyografya için bk. Süleyman Tülücü, “Binbir Gece Masalları Üzerine (Seçilmiş Bir Bibliyografya
İle)”, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 22 (2004), s. 1-53. Tercüme ettiğimiz
makalelerde, gerek özetlerdeki gerekse çevirilerdeki bazı cümlelerin kontrol edilmesinde yardımlarını
gördüğüm, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim

KENAN DEMİRAYAK / Şarkiyat Mecmuası Sayı 26 (2015-1) 31-62 31
OSMANLI DÖNEMİ ARAP EDEBİYATI ÜZERİNE
DEĞERLENDİRMELER
Kenan DEMİRAYAK*
Öz: Arap Edebiyatında Osmanlı dönemi, 9. Osmanlı padişahı, 88. İslam
ve ilk Osmanlı halifesi Yavuz Sultan Selim’in (1470-1520) 1516 yı-
lında Suriye’ye, 1517 yılında da Mısır’a girişi ile başlar ve 1802 yılında
Fransızların Mısır’dan çıkarılmasını müteakip Mehmet Ali Paşa’nın 1805
yılında Bâbıâlî tarafından Mısır Valisi olarak ta-nınması, devamında da Mı-
sır’da hâkimiyetini kurmasıyla birlikte sona erer. Arap Edebiyatında Osmanlı
Dönemi denilince daha çok Mısır, Lübnan ve Suriye bölgesi dahilinde
kaleme alınan Arap Edebiyatı anlaşılır. Bu çalışmada oryantalist ve Arap
entelektüelinin Osmanlı Dönemindeki Arap Edebiyatının başlangıç ve bitiş
tarihleri ile bu dönemin edebî hayatına bakış açıları değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Dönemi, Arap Edebiyatı, Mısır.
A REMARKS ON ARABIC LITERATURE DURING
OTTOMAN RULE

ÖZET
Bu çalışmada Arapça alfabetik sözlüklerin tanıtımı ele alınmıştır. Bu bağlamda
Arapça sözlük çalışmaları tür ve şekilleri ayrıntılı olarak ortaya konmuştur.
Sözlük ve bu anlamı taşıyan müradif kelimeler izah edilerek yaygın dillerdeki
karşılıkları verilmiştir. Ayrıca sözlük çalışmalarının tarih boyunca geçirdiği evrelere
temas edilmiştir. Çalışmada ayrıca Araplarda sözlüklerin ortaya çıkış nedenleri
üzerinde durulmuştur.
Çalışma çerçevesinde belli başlı Arapça alfabetik sözlüklerin tesbit ve mahiyeti
hakkında genel bilgi de verilmeye çalışılmıştır.
Anahtar kelimeler: Sözlük, mu’cem, kâmus, lügat, sözlük bilim, müştak, hecâ
harfleri
ABSTRACT
Introduction to Arabic Alphabetical Dictionaries
This investigation first presents a brief introduction to Arabic alphabetical
dictionaries and then describes some kinds and forms of Arabic dictionary
studies in detail. It second explicates the word “dictionary” and its

• A • • • A • • •
IBN MADA'NIN ARAP DILINDEKI AMIL NAZARIYESINE
YONELiK ELESTiRiLERi
Ali Bulut·
Ozet: Bu makalenin amac1, Endiiliislii bir dilci olan ibn Mada'mn nahiv ilminin temel ta~larmdan birini te~kil eden amil nazariyesine yonelik ele~tirilerinin incel~nip degerlendirilmesidir. <;ah~ma iii; boliimden olu~maktadrr. Birinci bohiinde miiellifin biyografisi verilmi~, ikinci boliimde de amil nazariyesi k1saca ai;1klanm1~tir. Makalenin ana klsmm1 olu~turan ii9tincu bohimde
ise ibn Mada'nm bu nazariyeye yonelik ele~tirileri, 9agda~ dilcilerin gorii~leri
1~1g1 altmda incelenerek degerlendirilmi~tir.
Anahtar Kelimeler: ibn Mada, Endiiliis, amil nazariyesi, nahiv.
The Critiques of ibn Mada towards the Theory of'Amil in the
Arabic Language
Summary: The purpose of this article is to evaluate the critiques of ibn Mada
who was a linguistician from Spain in relation to the theory of 'amil which is
one of the basic topics of Arabic Grammar. The article consists of three

Sadece İslâm düşüncesinin olu-
şumundaki rolü açısından de-
ğil, evrensel anlamda düşünce tarihi
için taşıdığı değer bakımından
da büyük bir önemi hâiz olan
2-4/8-10. yüzyıllar arasındaki
tercüme hareketi hakkında ilmî
düzeyde yapılan çalışmaların tarihi,
bir buçuk asır öncesine kadar
gitse de, bu çalışmaların, çeviri
hareketini “kim, ne ve ne zaman”
soruları çerçevesinde incelemekten
öteye geçemediklerini söylemek
yanlış olmasa gerektir. 1841
ve 1842 tarihinde Gustav Flügel
ve Johann G. Wenrich tarafından
yayınlanan Latince makalelerle
başlayan ve günümüzde Gerhard
Endress, Josef van Ess ve David
Pingree’nin çalışmalarıyla devam
eden çeviri hareketine dair bu literatürün,
çeviri hareketinin arkasında
yatan sebepleri ortaya koymak
yerine, hangi eserlerin Arap-
ça’ya çevrildiği, bu çevirilerin
kimler tarafından ve ne zaman
gerçekleştirildiği gibi bibliyografik
hususlar üzerinde durduğu
görülmektedir.
Greek Wisdom Literature in
Arabic Translation (1975) ve

Sayılar (-ın temyizi) için örnek çalışma:

- Aşağıdaki metinde;
* Cümle içindeki sayılar kırmızı renke gösterilmiştir.

مِنْ سِيرَةِ النَّبِيِّ
Peygamberin Hayatından

وُلِدَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي مَكَّةَ بِالحِجَازِ عَامَ خَمْسَمِائَةٍ وَ سَبْعِينَ بَعْدَ المِيلاَدِ -٥٧٠

Muhammad (s.a.v.) milattan sonra 570 yılında Hicaz'ın Mekke şehrinde doğdu.



وَكَانَ أَبَوَاهُ مِنْ بَنِي هَاشِمٍ مِنْ قَبِيلَةِ قُرَيْشٍ

Onun anne ve babası Kureyş kabilesinin Beni Haşim kolundan idi.



مَاتَ أَبُوهُ عَبْدُ اللهِ بِنُ عَبْدِ المُطَّلِبِ، وَ هُوَ فِي بَطْنِ أُمِّهِ آمِنَةَ بِنْتِ وَهْبٍ

Onun babası Abdul Muttalib'in oğlu Abdullah öldü, O vakit annesi Vehb'in kızı Amine'nin karında idi.



وَ لَمَّا بَلَغَ سِتَّ سَنَوَاتٍ مَاتَتْ أُمُّهُ، فَكَفَلَهُ جَدُّهُ عَبْدُ المُطَّلِبِ ابْنُ هَاشِمٍ

6 yaşına ulaşınca annesi öldü. Dedesi Haşim'in oğlu Abdul Muttalib ona baktı.

C.Ü. İlahiyat
Fakültesi Dergisi
XII/1 - 2008, 299-323
Açık ve Anlaşılır Bir Kur’an Çevirisinin Temel İlkeleri
Süleyman KOÇAK*
Özet
Tercüme bir sanattır ve çok zor, ciddi bir iştir. Tercümeye konu olan
metin Kur’an olunca zorluktan ve ciddiyetten öte çok büyük bir sorumluluk gerektiren kutsal bir çaba ve çok üstün meziyetler ve çok farklı
donanımlar gerektiren bir görevdir. Aksi halde Kur’an’ı tahrif etme ve
muradı ilahiyi tersyüz etme gibi vahim bir sonucu doğuracağı muhakkaktır. Bu görevin en iyi şekilde yerine getirilebilmesi ise daha çok bir
yöntem sorunu olarak karşımızda durmaktadır. Biz bu makalemizde
daha açık ve anlaşılır bir Kur’an tercümesinin temel ilkelerinden bahsederek iyi bir yöntem konusunda ipuçları vermeye çalışacağız.
Anahtar Kelimeler: Kur’an, tercüme, sanat, metin, yöntem
Abstract
The translation is an art and it is very easy and serious profession. As

517
TÜRKİYE TÜRKÇESİ’NDEKİ ARAPÇA SÖZCÜKLER VE
BU SÖZCÜKLERDEKİ SES OLAYLARI
DURSUNOĞLU, Halit
TÜRKİYE/ТУРЦИЯ
ÖZET
Türk Dil Kurumunun, dilimizde yaşanan gelişmelere bağlı olarak sürekli
güncellenmekte olduğu ve 2005’te yayımladığı Güncel Türkçe Sözlük’e göre,
Türkiye Türkçesi’nde 2005 yılı itibarıyla 104.481 söz varlığı bulunmaktadır.
Türkçenin en büyük lehçelerinden biri olan Türkiye Türkçesi’nde “Güncel
Türkçe Sözlük”e göre 6.463 Arapça sözcük bulunmaktadır. Bu sayı, Türkiye
Türkçesi’ndeki alıntı kelimeler bakımından en büyük sayıdır. Türkçenin bütün
söz varlığı içinde en fazla yeri tutan Arapça sözcüklerin bazıları Türkiye
Türkçesi’nde ses değerlerini olduğu gibi korurken, bazıları da küçük ya da büyük
değişimlere uğramıştır.
Bu bildiride Türkiye Türkçesi’nde kullanılan Arapça sözcükler, bu sözcüklerin
kullanım sıklığı ve sözcüklerdeki ses değişimlerinden bahsedilerek Türkçe ve
Arapça arasındaki ilişkilerden ve etkileşimlerden bahsedilecektir.