İSM-İ ALET (اسم الآلة)

İSM-İ ALET (اسم الآلة)
Fiilden türer ve ait olduğu fiilin kendisiyle işlendiği alete delalet eder. Müteaddi (geçişli) ve sülasi (üç harfli) fiilden türer. Vezinleri:
مِفْعَلٌ مِفْعالٌ مِفْعَلَةٌ مُفْعُلٌ فَعَّالَة

1- (مِفْعَلٌ) vezni:
Minber مِنْبَرٌ - Kaldırmak, yükseltmek نَبَرَ
Eğe, törpü مِبْرَدٌ - Törpüledi بَرَدَ
Yular مِوْقدٌ - Yularından çekti قادَ

2- (مِفْعالٌ) vezni:
Anahtar مِفْتاحٌ - Açtı فَتَحَ
Diş fırçası مِسْواك - Ovdu ساكَ
Terazi مِزانٌ - Tarttı وَزَنَ

3- (مِفْعَلَةٌ) vezni:
Kaşık مِلْعَقةٌ - Yaladı لَعِقَ
Süpürge مِكْنَسَةٌ - Süpürdü كَنَسَ
Cetvel مِسْطَرَة - Çizgi çizmek سَطَرَ

4- (مُفْعُلٌ) vezni:
Elek مُنْخُل - elemek نَخَلَ

5- (فَعَّالَة) vezni:
Buzdolabı ثَلاَّجَةٌ - karlı oldu ثَلجَ
Şofben سَخّاَنَةٌ - ısıttı سَخَنَ

Not: Alet isimleri semaîdir. Sözlüklerden, duyarak ve kullanarak öğrenilir.

Özellikleri:
1- Sülasî mücerred fiillere mahsustur
2- Müteaddî fiillerden türerler
3- Semaîdirler


KAP İSMİ:
Arapçada bir de “kap ismi” (اسم الوِعاء) vardır ki, bunlar isimden türerler:
Süt kabı مِحْلَبٌ - Süt حَلَبٌ
İğnelik مِئْبَرٌ (مِئْبَرَةٌ) - İğne إبْرَةٌ

Konular