Arapçada Fiil Cümlesi

Fiil : Eylem, iş

Özne (Fail) : Eylemi yapan kişi

Nesne (Mef’ul) : Eylemin üzerinde gerçekleşen ikinci isim.

Örneğin; Ahmet elmayı yedi. Yemek --> Fiil, Ahmet --> Özne, Elma --> Nesne

Fiil cümlesi kurulurken başa fiil getirilir. Fiilden hemen sonra fail gelir. Failden sonra Mef’ul gelir.

Mef’ul(Nesne) + Fail(Özne) + Fiil <-- Fiil cümlesi

Failin son harfinin harekesi ‘Ötre’dir (merfu'dur).

Mef’ul’un son harfinin harekesi ise ‘Üstün’dür (mensup'tur). Ancak isim ek alırsa son hareke ‘Esre’ olur.

كَتَبَ مُحَمَّدٌ الرِسَالَةَ : Muhammed mektup yazdı.

شَرِبَ عَلِىٌّ الشَاىَ : Ali çayı içti.

أكَلَ الوَلَدُ التُّفاحَةَ : Çocuk elmayı yedi.

Kim, Ne, Nerede, Ne Zaman



Genel olarak bir fiil cümlesindeki kelimeler "Eylem, Kim, Ne, Nerede, Ne Zaman" kalıbında sıralanır.

كَتَبَ مُحَمَّدٌ الرِّسَالَةَ فى المَدْرَسَةِ صَباحً : Yazdı Muhammed mektup okulda sabahleyin --> Muhammed sabahleyin okulda mektubu yazdı.

Bu cümlede ‘errisâlete’ bir mef’ul (nesne) dir. Aynı şekilde ‘medreseti’ de bir mef’uldur. ‘errisâlete’ bir ek almamış ve son harfi ‘üstün’ harekesi almıştır. ‘medreseti’ ise ‘fi’ ekini aldığından son harfinin harekesi ‘esre’ olmuştur.

Bir cümlede, iki mef’ul var ise ek almayan bu cümlede olduğu gibi önce yeralır.

Bir cümlede, ‘Nerede’ ve ‘Ne Zaman’ sorularının cevabı varsa önce ‘Nerede’ sorusunun cevabı, sonra ‘Ne Zaman’ sorusunun cevabı yerleştirilir. Diğer bir ifade ile zaman her zaman cümlenin sonuna yerleştirilir.



Fiil, Özne Sırası

Bir cümlede önce özne sonra fiil gelirse; fiil çoğul olarak kullanılır.

الطُلابُ ذَھَبُوا إلى المَلعَبِ : Öğrenciler (müzekker) oyun parkına gittiler.



الطَالِباتُ ذَھَبْنَ إلى المَكْتَبَةِ : Öğrenciler (müennes) kütüphaneye gittiler.



Önce fiil, sonra özne gelirse; fiil tekil olarak kullanılır.



ذَھَبَ الطُلابُ إلى المَلْعَبِ : Öğrenciler (müzekker) oyun parkına gittiler.



ذَھَبَتْ الطالِباتُ إلى المَكْتَبَةِ : Öğrenciler (müennes) kütüphaneye gittiler.



Bu durum hem mazi hem de muzari fiil cümleleri için geçerlidir.



خَرَجَ الطُلابُ وَذَھَبُوا : Öğrenciler çıktılar ve gittiler.



قَرَأ الطُلابُ وكَتَبُوا : Öğrenciler okudular ve yazdılar.

Ek Bilgi:

FİİL CÜMLESİ
1. Fiil cümlesi, genellikle, zaman bağlı olayları anlatır ve bir fiille başlar.
Örnekler:
Suçlu öldürüldü. قُتِلَ المُجْرِمُ
Yaprak düştü. سَقَطَ الوَرَق
2. Fiil cümlesinde esas unsurlar, fiil ile bu fiili işleyen faildir. Mübteda isim cümlesinin öznesi olduğu gibi, fail de fiil cümlesinin öznesidir, sürekli merfudur.
3. Fail müzekker ise fiil de müzekker olur.
Çocuk oynuyor. يَلْعَبُ الطِّفْلُYaprak düştü. سَقَطَ الوَرَقُ gibi.
4. Bunun yanında faili söylenmiş fiil cümlelerinde fail ister müfred olsun ister tesniye, isterse cemi olsun fiil daima tekil gelir. Ancak müzekkerlik ve müenneslikte failine uyar.
Örnekler:
Öğrenci mektup yazdı. كَتَبَ الطَّالِبُ رِسَالَةً
İki Öğrenci mektup yazdı. كَتَبَ الطَّالِبانِ رِسَالَةً
Kız Öğrenci mektup yazdı. كَتَبَتْ الطَّالِبَةُ رِسَالَةً
DİKKAT
Bir kelime içinde fiil geçiyorsa da eğer başta değilse cümle, isim cümlesidir. O zaman o fiil haber olur. O zaman fiil daime tekil gelmez ve mübtedaya göre müfred,tensiye veya cemi gelir.
الرّجُلُ يَذْهَبُ-Adam gitii
الرّجُلُانِ يَذْهَبُانِ-İki adam gittiler
الرِّجاَل يَذَهَبوُنَ-Adamlar gittiler