Arapçada İlletli Filler
A- Misal fiiller

Mazi fiillerden 'Faal Fiil'i (birinci harfi) 'waw'(و) yada 'ya'(ى) olan fiillere Misal Fiil (الفِعْلُ المِثَالُ) denir. Bir başka deyişle; misal fiillerin 'Faal Fiil'i illetlidir.



1) Waw'i Misal Fiiller

'و' ile başlayan misal fiiller 2. ve 3. babdan ise muzariye çevrilince 'و' düşer, 4. ve 5. babdan ise muzariye çevrilince 'و' düşmez.

وَجَدَ - يَجِدُ (ikinci babdan)

وَضَعَ - يَضَعُ (üçüncü babdan)

وَهِمَ - يَوْهَمُ (dördüncü babdan)

وَجُهَ - يَوْجَهُ (beşinci babdan)

Mazi meçhulu diğer fiiller gibidir. Muzari meçhulunde ise kalkmış olan 'و' lar geri gelir;

يَجِدُ - يُوجَدُ

Emir fiili yapılırken muzaarat harfi atılıp sonu cezimlenir. Başına emir fiillerde olduğu gibi 'elif' gelmez. (Bakınız Emir Fiiller)

وَضَعَ --> يَضَعُ --> ضَعْ

'و' ın düşmediği bablarda ise emir fiili şu şekildedir;

وَهِمَ --> يَوْهَمُ --> إِيهَمْ



2) Ya'i Misal Fiiller

Muzariye çevrilince baştaki 'ي' kalkmaz.

يَسُرَ - يَيْسُرُ

Meçhulunde ise 'ي' muzaraat harfinin ötre okunmasından dolayı (dilde kolaylık olması bakımından) faal harf olan 'ye' 'و' a çevrilir;

يَيْسُرُ - يُوسَرُ

Emir fiili yapılırken muzaraat harfi atıldıktan sonra başa 'أُ' gelir ve okunuşu zor olduğundan 'ye' 'و' a çevrilir;

أُيْسُرْ --> أُوسُرْ



B-Ecvef Fiiller:

Mazi Fiillerden 'Aynel Fiil'i (ikinci harfi) 'elif'(ا) olan fiillere Ecvef Fiil (الفِعْلُ الأَجْوَفُ) denir. Ecvef fiillerin asıl hallerinde aynel fiil olarak 'waw'(و) yada 'ya'(ى) illet harflerinden biri olup, fiil mazi hale dönüşürken bu harf 'elif'(ا) halini alır.



1) Waw'i Ecvef Fiiller

Mazide orta harfi 'elif'(ا), Muzaride orta harfi 'waw'(و) dır.

قَالَ / يَقُولُ ، كَانَ / يَكُونُ ، زَارَ / يَزُورُ ، قَامَ / يَقُومُ ، ذَاقَ / يَذُوقُ ، طَافَ / يَطُوفُ ، صَامَ / يَصُومُ ، دَارَ / يَدُورُ ، تَابَ / يَتُوبُ ، بَالَ / يَبُولُ

Mazi Fiil Çekimi;
قَالُوا
قُلْنَ
قُلْتُمْ
قُلْتُنَّ

قَالَا
قَالَتَا
قُلْتُمَا
قُلْتُمَا
قُلْنَا
قَالَ
قَالَتْ
قُلْتَ
قُلْتِ
قُلْتُ
Muzari Fiil Çekimi;
يَقُولُونَ
يَقُلْنَ
تَقُولُونَ
تَقُلْنَ

يَقُولانِ
تَقُولانِ
تَقُولانِ
تَقُولانِ
نَقُولُ
يَقُولُ
تَقُولُ
تَقُولُ
تَقُولِينَ
أَقُولُ
Muzari halleri cezim yapılırken bazı zamirlerde ortadaki illetli harf düşer. (Cezim harfi öncesindekiler diyebiliriz.)
يَقُولُوا
يَقُلْنَ
تَقُولُوا
تَقُلْنَ

يَقُولا
تَقُولا
تَقُولا
تَقُولا
نَقُلْ
يَقُلْ
تَقُلْ
تَقُلْ
تَقُولِي
أَقُلْ
Emir fiili yapılırken muzaarat harfi atılıp sonu cezimlenir. Başına emir fiillerde olduğu gibi 'elif' gelmez. Bazı zamirlerde ortadaki illetli harf de düşer.
قُولُوا
قُلْنَ
قُولا
قُولا
قُلْ
قُولِي


2) Ya'i Ecvef Fiiller

Mazide orta harfi 'elif'(ا), Muzaride orta harfi 'ya'(ى) dır.

جَاءَ / يَجِيءُ ، بَاعَ / يَبِيعُ ، سَارَ / يَسِيرُ ، عَاشَ / يَعِيشُ ، كَالَ / يَكِيلُ

Mazi Fiil Çekimi;
بَاعُوا
بِعْنَ
بِعْتُمْ
بِعْتُنَّ

بَاعَا
بَاعَتَا
بِعْتُمَا
بِعْتُمَا
بِعْنَا
بَاعَ
بَاعَتْ
بِعْتَ
بِعْتِ
بِعْتُ
Muzari Fiil Çekimi;
يَبِيعُونَ
يَبِعْنَ
تَبِيعُونَ
تَبِعْنَ

يَبِيعَانِ
تَبِيعَانِ
تَبِيعَانِ
تَبِيعَانِ
نَبِيعُ
يَبِيعُ
تَبِيعُ
تَبِيعُ
تَبِيعِينَ
أَبِيعُ
Cezimli Hali Çekimi;
يَبِيعُو
يَبِعْنَ
تَبِيعُو
تَبِعْنَ

يَبِيعَا
تَبِيعَا
تَبِيعَا
تَبِيعَا
نَبِعْ
يَبِعْ
تَبِعْ
تَبِعْ
تَبِيعِي
أَبِعْ
Emir Fiili Çekimi;
بِيعُوا
بِعْنَ
بِيعَا
بِيعَا
بِعْ
بِيعِي


3) Elif'li Ecvef Fiiller

Mazide orta harfi 'elif'(ا), Muzaride orta harfi yine 'elif'(ا) dir.

نَامَ / يَنَامُ ، خَافَ / يَخَافُ ، كَادَ / يَكَادُ

Mazi Fiil Çekimi;
نامُوا
نِمْنَ
نِمْتُمْ
نِمتُنَّ

ناما
نامَتا
نِمْتُما
نِمْتُما
نِمْنا
نامَ
نامَتْ
نِمْتَ
نِمْتِ
نِمْتُ
Muzari Fiil Çekimi;
يَنَامُونَ
يَنَمْنَ
تَنَامُونَ
تَنَمْنَ

يَنَامَانِ
تَنَامَانِ
تَنَامَانِ
تَنَامَانِ
نَنَامُ
يَنَامُ
تَنَامُ
تَنَامُ
تَنَامِينَ
أَنَامُ
Cezimli Hali Çekimi;
يَنَامُو
يَنَمْنَ
تَنَامُو
تَنَمْنَ

يَنَامَا
تَنَامَا
تَنَامَا
تَنَامَا
نَنَمْ
يَنَمْ
تَنَمْ
تَنَمْ
تَنَامِي
أَنَمْ

Emir Fiili Çekimi;
نَامُوا
نَمْنَ
نَامَا
نَامَا
نَمْ
نَامِي


Aynel Fiil ve Harekelerin Karşılaştırması

قَالَ / يَقُولُ (ا / و) : أنْت قُلْتَ. أنا قُلْتُ. (-ُ) الأمر : قُلْ

بَاعَ / يَبِيعُ (ا / ي) : أنت بِعْتَ. أنا بِعْتُ. (-ِ) الأمر : بِعْ

نَامَ / يَنَامُ (ا / ا) : أنت نِمْتَ. أنا نِمْتُ. (-ِ) الأمر : نَمْ



C- Nakıs Filler

Fiillerin asıl hallerinden 'Lamel Fiil'i (asli harflerden sonuncusu) "waw"(و) yada "ya"(ى) illet harflerinden biri olan fiillere Nâkıs Fiil denir.

1) Waw'i Nâkıs Fiiller

Mazide son harfi 'elif'(ا), Muzaride son harfi 'waw'(و) dır.

دَعَا / يَدْعُو ، شَكَا / يَشْكُو ، تَلا / يَتْلُو ، مَحَا / يَمْحُو ، عَفَا / يَعْفُو

Mazi Fiil Çekimi;
دَعوْا
دَعَوْنَ
دَعَوْتُمْ
دَعَوْتُنَّ

دَعَوَا
دَعَتَا
دَعَوْتُمَا
دَعَوْتُمَا
دَعَوْنَا
دَعَا
دَعَتْ
دَعَوْتَ
دَعَوْتِ
دَعَوْتُ
Muzari Fiil Çekimi;
يَدْعُونَ
يَدْعُونَ
تَدْعُونَ
تَدْعُونَ

يَدْعُوَانِ
تَدْعُوَانِ
تَدْعُوَانِ
تَدْعُوَانِ
نَدْعُو
يَدْعُو
تَدْعُو
تَدْعُو
تَدْعِينَ
اَدْعُو
Muzari halleri cezim yapılırken bazı zamirlerde sondaki illetli harf düşer.
يَدْعُوا
يَدْعُونَ
تَدْعُوا
تَدْعُونَ

يَدْعُوَا
تَدْعُوَا
تَدْعُوَا
تَدْعُوَا
نَدْعُ
يَدْعُ
تَدْعُ
تَدْعُ
تَدْعِي
اَدْعُ
Emir Fiili Çekimi;
اُدْعُوا
اُدْعُونَ
اُدْعُوَا
اُدْعُوَا
اُدْعُ
اُدْعِي


2) Ya'i Nâkıs Fiiller

Mazide son harfi 'ya'(ى), Muzaride son harfi 'ya'(ي) dır.

كَوَى / يَكْوِي ، مَشَى / يَمْشِي ، جَرَى / يَجْرِي ، رَمَى / يَرْمِي ، بَكَى / يَبْكِي

Mazi Fiil Çekimi;
كَوَوْا
كَوَيْنَ
كَوَيْتُمْ
كَوَيْتُنَّ

كَوَيَا
كَوَتَا
كَوَيْتُمَا
كَوَيْتُمَا
كَوَيْنَا
كَوَى
كَوَتْ
كَوَيْتَ
كَوَيْتِ
كَوَيْتُ
Muzari Fiil Çekimi;
يَكْوُونَ
يَكْوِينَ
تَكْوُونَ
تَكْوِينَ

يَكْوِيَانِ
تَكْوِيَانِ
تَكْوِيَانِ
تَكْوِيَانِ
نَـكْوِي
يَكْوِي
تَكْوِي
تَكْوِي
تَكْوِينَ
أَكْوِي
Muzari halleri cezim yapılırken bazı zamirlerde sondaki illetli harf düşer.
يَكْوُوا
يَكْوِينَ
تَكْوُوا
تَكْوِينَ

يَكْوِيَا
تَكْوِيَا
تَكْوِيَا
تَكْوِيَا
نَـكْوِ
يَكْوِ
تَكْوِ
تَكْوِ
تَكْوِي
أَكْوِ
Emir Fiili Çekimi;
اِكْوُوا
اِكْوِينَ
اِكْوِيَا
اِكْوِيَا
اِكْوِ
اِكْوِي


3) Ya'i Nâkıs Fiiller-2

Mazide son harfi 'ye'(يَ), Muzaride son harfi 'ya'(ى) dır.

نَسِيَ / يَنْسَى ، خَشِيَ / يَخْشَى ، بَقِيَ / يَبْقَى

Mazi Fiil Çekimi;
نَسُوا
نَسِينَ
نَسِيتُمْ
نَسِيتُنَّ

نَسِيَا
نَسِيَتَا
نَسِيتُمَا
نَسِيتُمَا
نَسِينَا
نَسِىَ
نَسِيَتْ
نَسِيتَ
نَسِيتِ
نَسِيتُ
Muzari Fiil Çekimi;
يَنْسَوْنَ
يَنْسَيْنَ
تَنْسَوْنَ
تَنْسَيْنَ

يَنْسَيَانِ
تَنْسَيَانِ
تَنْسَيَانِ
تَنْسَيَانِ
نَنْسَى
يَنْسَى
تَنْسَى
تَنْسَى
تَنْسَيْنَ
اَنْسَى
Muzari halleri cezim yapılırken bazı zamirlerde sondaki illetli harf düşer.
يَنْسَوْا
يَنْسَيْنَ
تَنْسَوْا
تَنْسَيْنَ

يَنْسَيَا
تَنْسَيَا
تَنْسَيَا
تَنْسَيَا
نَنْسَ
يَنْسَ
تَنْسَ
تَنْسَ
تَنْسَىْ
اَنْسَ
Emir Fiili Çekimi;
اِنْسَوْا
اِنْسَيْنَ
اِنْسَيَا
اِنْسَيَا
اِنْسَ
اِنْسَىْ


4) Ya'i Nâkıs Fiiller-3

Mazide son harfi 'ya'(ى), Muzaride son harfi 'ya'(ى) dır.

سَعَى / يَسْعَى ، طَغَى / يَطْغَى

Mazi Fiil Çekimi;
سَعَوْا
سَعَيْنَ
سَعَيْتُمْ
سَعَيْتُنَّ

سَعَيَا
سَعَتَا
سَعَيْتُمَا
سَعَيْتُمَا
سَعَيْنَا
سَعَى
سَعَتْ
سَعَيْتَ
سَعَيْتِ
سَعَيْتُ
Muzari Fiil Çekimi;
يَسْعَوْنَ
يَسْعَيْنَ
تَسْعَوْنَ
تَسْعَيْنَ

يَسْعَيَانِ
تَسْعَيَانِ
تَسْعَيَانِ
تَسْعَيَانِ
نَسْعَى
يَسْعَى
تَسْعَى
تَسْعَى
تَسْعَيْنَ
أَسْعَى
Muzari halleri cezim yapılırken bazı zamirlerde sondaki illetli harf düşer.
يَسْعَوْا
يَسْعَيْنَ
تَسْعَوْا
تَسْعَيْنَ

يَسْعَيَا
تَسْعَيَا
تَسْعَيَا
تَسْعَيَا
نَسْعَ
يَسْعَ
تَسْعَ
تَسْعَ
تَسْعَىْ
أَسْعَ
Emir Fiili Çekimi;
اِسْعَوْا
اِسْعَيْنَ
اِسْعَيَا
اِسْعَيَا
اِسْعَ
اِسْعَىْ