BİNA KİTABININ SONUNDAKİ ŞİİR

Bina Kitabı'nın sonundaki şiirle ilgili Bina'nın Telhisü'l-esas isimli şerhinde şu malumat var. ''Sen bil ki ; است (est) lafzı kelimenin haber olduğuna alamettir. Telhisü'l-Esas sayfa:95'' Evet است (est) Farsça bir edattır.Aslında '' استن (esten)'' mastarının mazi müfret müzekker gaib (-di'li geçmiş 3.tekil şahıs) sığasıdır.Farça'da fiiler Türçe'deki gibi 6 sıga çekilir mesela '' رفتم رفتي رفت رفتيم رفتيد رفتند (reftem refti reft reftim reftid reftend) : gittim gittin gitti gittik gittiniz gittiler '' olduğu gibi ''استم استي است استيم استيد استند ( estem esti est estim estid estend) '' şeklinde çekilir.Fakat diğer sığaları pek kullanılmaz sadece است (est) lafzı isimlerin sonuna bir ek gibi gelir.İşlevi aynen Türçe'deki '-dır' eki gibidir.İsmin sonu harekeli ise elif yazılır. Fakat telaffuzu lazım gelmez ''داننده است (danende-st)'' de olduğu gibi. Fakat ismin ahiri sakinse yazıda ve telaffuzda hazf edilir ''بزكست (bozorg-e-st)'' de olduğu gibi..


Şiiirdeki است lafzının da bu son misalde olduğu gibi hemzesi hazf edilmiş.Şiirin ilk iki kelimesi hariç diğerlerinden است lafzı da hazf edilmiş.Kelimelerden her biri mahzuf mübtedanın haberi olduğundan birer mübteda takdir etmek durumundayız.Hal böyle olunca takdir-i kelam '' Evvelü sahihast sani misalest sadisü muza'f..... ilh. (birincisi sahihtir ikincisi misaldir altıncısı muza'f(dır).... '' oluyor. Fakat şarihler mübtedaların da Farsça takdir edilip ibarenin tamamen Farisi olmasını daha münasip görüyor.O zaman takdiri kelam '' يكى صحيحست دوم مثالست ششم مضاعف بنجم لفيف جهارم ناقص هفتم مهموز سيوم اجوف (yeki sahihast düm misalest şişom muza'f pençem lefif çiharom nakıs heftem mehmüz sivum ecvef ) : Birincisi sahihtir ikincisi misaldir altıncısı muza'f(tır) beşincisi lefif(tir) dördüncüsü nakıs(tır) yedincisi mehmüz(dür) üçüncüsü ecvef(tir) '' Musannıf hazretleri ya nazma riayeten ya da vacip olmadığından sırasıyla zikr etmemiştir...

Konular