Nahiv ilminde bazı terimler vardır. Bunları iyi bir şekilde bilmek çok önemlidir.
Kelime, irab, âmil, mamul, murab, mebni bu terimlerden bazısıdır.
Kelime: Üç kısma ayrılır; isim, fiil, harf.

Bazı kelimeler, diğer kelimelerin son harekesini (veya harfini) değiştir.


İrab: Kelime sonlarının harekelerinin (veya harflerinin) değişmesine verilen isimdir.

Amil: Kelime sonlarının harekesini değiştiren diğer bazı kelimelerdir. (Fiil ve harfi cerler amildir. Zira fiiller failleri ref eder, fiil amil, fail mamuldür. Harfi cer de başına geldiği ismin son harekesini kesra yapar)
Mamul: Son harfi değişen kelimelerdir. (Fail ve meful gibi isimler).
Murab: Son harfi değişebilen kelimelerdir.
Mebni: Son harfi hiç değişmeyen kelimelerdir.

İrab ya hareke (zamme, fetha ve kesra) ya da harf ile (elif, vav ve ye) ile olur.

Bazı kelimeler (tekil kelimeler, kırık çoğullar ve cemi müennesi salimler) hareke ile, diğer bazısı (tesniye, cemi müzekker salim ve beş isim) harf ile irab olur.

Cümle içerisinde kelimelerin irab konumları vardır.

Mesela reflik ve nasblık konumunu ele alalım.

Bazı kelimeler cümle içerisinde reflik konumunda bulunarak merfu olurlar. Bu kelimelerin merfu olduğunu gösteren işaretler, alametler vardır. Bazı kelimeler de nasblık konumunda bulunarak mansub olurlar. Bu kelimelerin de mansub olduğunu gösteren işaretler vardır.
Cümlede ref konumunda bulunan isimlere merfu denir.

Fail, mübteda, haber, naibi fail, inne nin haberi, kane nin ismi vb kelimeler ref konumunda bulunan merfu kelimelerdir.

Reflik konumunda olan kelimelerin merfu olduğunu gösteren işaretlere;
zamme, elif ve vav ı örnek verelim.

1) Zamme (ötre). Şu kelimeler zamme ile merfudur.

a) Tekil kelimeler : جاء الرجلُ adam faildir, faiiler merfudur, ref alameti zammedir (ötre).
b) Kırık çoğullar (cemi mükesser): هؤلاءِ رجالٌ adamlar haberdir, haberler ref konumundadır, dolayısıyla merfudur, ref işereti zammedir.
c) Cemi müennesler: سُئِلَتْ الطالباتُ kız öğrencilere soruldu. Kız öğrenciler naibi faildir, naibi faiiller ref konumundadır, yani merfudur, ref işareti zammedir.

2) Diğer bir ref işareti eliftir. Ref konumunda bulunan tesniye failler merfudur, ref işareti eliftir. جاء طالبانِِ İki öğrenci faildir, ref konumundadır, merfu olduğunu gösteren işaret eliftir, yani elif ile merfu bir faildir.

3) Diğer bir ref alameti vav dır. Ref konumunda bulunan (fail, mübteda, haber vb) cemi müzekkeri salim kelimeler (kurallı erkek çoğulu) ile beş isim (أبو، أخو، ذو...) vav ile merfudur. جاء المسلمونَ müslümanlar ref konumundadır, çünkü faildir, failler merfudur, ref alameti ise vav dır, cemi müzekkeri salimlerin ref alameti vav dır.
جاء أبوكَ baban geldi. Burada baba faildir, ref konumundadır, dolayısıyla merfudur, reş alameti vav dır.

Cümlede bir de nasblık konumu vardır.

Bu konumda bulunan kelimeler mensubtur. Mefuller (bih, fih, mutlak), hal, temyiz, inne nin ismi, kane nin haberi vb. kelimeler mansubtur.
Nasblık konumunda bulunması hasebiyle mansub olan kelimelerin nasb işaretleri vardır.

Fetha, ye ve elif nasb işaretlerdendir.

1) Fetha: Şu kelimeler fetha ile mansubtur.
a) Tekil kelimeler: رأيتُ الرجلَ adamı gördüm. Adam mefuldur, mefuller mansubtur, nasb işareti fethadır.
b) Kırık çoğullar (cemi mükesser): رأيتُ الرجالَ adamları gördüm. Adamlar mefuldür, dolayısıyla mansubtur, nasb alameti fethadır. Diğer bir deyişle rical mansubun bi’l-fethati’z-zâhire. Yani zâhir, görünen bir fethayla mansubtur.

Cemi müennesler ise kesra ile mansubtur: رأيتُ الطالباتِ kız öğrencileri gördüm. Not: Cemi müenneslerin (tesniye ve cemi müzekkerler gibi) irabı nakıstır (eksiktir). Tekil kelimeler üç hareke (zamme, fetha ve kesre) ile irab olurken, cemi müennesler sadece iki hareke ile (zamme ve kesra) irab olur. Yani Cemi müenneslerin hem cerri (mesela başında harfi cer olduğunda) hem de nasbı (mesela meful olduğunda) kesra ile olur. Dolayısıyla رأيتُ الطالباتِ kız öğrencileri gördüm cümlesinde kız öğrenciler mefulun bih sarih olamsına rağmen kesra ile mansubtur.

2) Ye: Tesniye ve cemi müzekker salimlerin nasbı ye ile olur. Yani meful olan bir tesniye ve cemi müzekkeri salimin nasblık işareti ye dir. Not: Tesniye ve cemi müzekkeri saliminin irabı da nakıstır (eksiktir). Tekil kelimeler üç hareke (zamme, fetha ve kesre) ile irab olurken, tesniye ref halinde elif, nasb ve cer halinde ye ile irab olur. Cemi müzekkeri salim de ref halinde vav, nasb ve cer halinde ye ile irab olur.

Misaller:
رأيتُ المسلمَيْنِ iki müslümanı gördüm. İki müslüman mansubtur, çünkü mefuldür, mefuller mansubtur, burdaki meful tesniye olduğu için nasb alameti cezimli ye dir. Ancak bu cezimli ye den önceki hareke fetha, sonraki hareke ise kesradır.

رأيتُ المسلمِينَ müslümanları gördüm. Müslümanlar mefuldür, dolayısıyla mansubtur, cemi müzekkeri salim olduğu için nasb işareti harekesiz yedir. Ancak ye den önceki hareke kesra, sonraki hareke ise fethadır. المسلمين harekesiz olarak hem tesniye, hem de cemi müzekkeri salim olabilir. Telaffuz ettiğimizde ne olduğu açığa çıkar.

3) elif: Beş isimin (أبو، أخو، ذو...) nasblık durumu, yani mansub olduğu elif ile gösterilir.
رأيتُ أباكَ babanı gördüm. Burada baba mefuldür, dolayısıyla mansubtur, nasb işareti eliftir.