Lazım ve muteaddi

Lazım ve muteaddi fiili hakkında bazı kaideler:
(Lazım:fiilin sadece faile gerekliliği)
(Muteaddi:fiilin etkisi faille sınırlı kalmayıp mefulde de görülmesi)

*Müteaddi fiil bir mefule de etki edebilir iki mefule de üç mefule de.
Bir mefule örnek: أَكل وشرب واشترى وقرأَ وعرف ولبس(muteaddi fiilin en çok olanı bu çeşididir.)
İki mefule örnek: ظننت الأَمير مسافراً، رأَيت النصحَ مربحاً، علمت السفرَ بعيداً، - تعلَّمْ أَباك غاضباً - أَحسِبُ الكتابَ كبيراً، - جعلت الشمع تمثالاً - رددْت الطينَ إِبريقاً، - أَعطيت الفقير مالاً، - كسوت ولدي حُلةً، - علَّمتك مسأَلتين، -
Üç mefule örnek: أَرى المعلَّمُ تلميذَه الحلَّ سهلاً، - الوالدُ يُري ولدَه عاقبةَ التقصير وخيمةً


*Beşinci babtan olan fiiller lazımdır.(فَعُلَ-يَفْعُلُ) bu babın özelliği insan karakter ve özellikleriyle ilgilidir.
حَسُنَ-يَحْسُنُ güzel oldu
قَصُرَتْ قامَتُهُ boyu kısa oldu

*Dördüncü babtan (فعِلَ-يَفْعَلُ ) olupta üzülmek,sevinmek,dolmak,boşalmak,özür yada renk gibi manalar taşıyan fiiller lazımdır.

شبع علي Ali doydu (mideye dolmak manası var)
عطشت زينب Zeynep susadı (susamak suyun eksikliğidir)
خضر الشجر Ağaç yeşil oldu (renkli olma durumu vardır)

*إنفعل-إفْعَلَّ-إفعالَّ-إفعَلَلَّ-إفعَنْلَلَ bablarından gelen fiiller lazımdır.
انسحب-اربدَّ-ازراقَّ-اطمأَن-احرنجم

*Bir mefule geçen (etki eden) fiile uyumluluk gösteren,etkisine tabi olan fiilde lazımdır.
مزَّقت الصحيفة فتمزقت، (Sayfayı yırttım sayfada yırtıldı) مزَّقت fiili bir mefule geçen fiildir ve sayfa onun mefulüdür. burada تمزقت fiili مزَّقت fiilinin etkisine tabi olmuş ve itaat etmiştir.(ben yırttım oda benim yırtmama tabi olarak yırtılma işlemini gerçekleştirdi)

*Lazım fiilin önüne hemze dahil ederek lazım fiil muteaddi edilebilir.
أَخرجت المختبئ

*Lazım fiilin ortadaki aynul fiilini tekrarlayarak (şedde) muteaddi fiil elde edilir.
نزَّلْت البضاعةَ

*Lazım fiilin ilk harfinden sonra Mufaale babının elifi dahil edilirse muteaddi fiil elde edilir.
جالست أَخاك وخاطبته

*Talep manasına delalet eden elif-sin-te harfleri dahil etmekle muteaddi fiil elde edilir.
استنزلت الخصم

Konular