Cinsiyet Yönünden İsimler (Müzekker-Müennes)
المُذَكَّرُ وَالمُؤَنَّثُ

ARAPÇADA İSİMLERDE CİNSİYET
Müzekker (Eril) – Müennes (Dişil)


İsimlerde Cinsiyet: Arap dilinde kelimeler dil bilgisi yönünden müennes (dişil) ve müzekker (eril) olarak iki tür cinsiyete sahiptir. Bunlar genellikle varlıkların doğal cinsiyetine uyarlar. Doğada erkek olan canlılar müzekker, dişi olan canlıklar müennes kabul edilir. Fakat bu kuralın istisnaları vardır.

İsimlerin müennes (dişi) olma kuralları:

1- Doğal dişi isimler.

Örnek:

أُمٌّ (anne)

أُخْتٌ (kız kardeş)

بِنْتٌ (kız çocuğu)

2- Kasaba, şehir, ülke ve kabile isimleri müennes (dişi) kabul edilir.

Örnek:

قُرَيْشٌ (Kureyş)

مِصْرٌ (Mısır)

مَكَّةٌ (Mekke)

3- Vücudun çift olan azaları, organları münnes (dişi) olarak kabul edilir.

Örnek:

عَيْنٌ (Göz)

أُذْنٌ (Kulak)

يَدٌ (el)

4- Son harfi ta-yı marbuta (ة - ـة) ile biten isimler çoğunlukla münnes (dişi), müfred (tekil) kabul edilir.

Örnek:

مَدِينَةٌ (şehir)

مُحَافَظَةٌ (şehir)

لَيْلَةٌ (bir gece)

سَفِينَةٌ (gemi)

كَبِيرَةٌ (büyük)

طَبِيبَةٌ (bayan doktor)

مَرِيضَةٌ (hasta)

كَاتِبَةٌ (yazıcı)

مُعَلِّمَةٌ (öğretmen)

فَقِيرَةٌ (yoksul)

نَظِيفَةٌ (temiz)

كَبِيرَةٌ (büyük)

صَغِيرَةٌ (küçük)

قِطَّةٌ (kedi)

كَلْبَةٌ (köpek)

مُهْرَةٌ (tay)

مُسْلِمَةٌ (müslüman)

مُؤْمِنَةٌ (mümin)

5- Son harfi Elif-Maksura (kısa elif - ى) olan isimler müennes (dişi) olarak kabul edilir.

Örnek:

صُغْرَى (en küçük)

حُسْنَى (en güzel)

حُبْلَى (hamile, gebe)

عَصًا (baston)

كُبْرَى (en büyük)

سُفْلَى (daha düşük)

عَطْشَى (susamış, susuz)

6- İsim kelimenin sonunda Elif-Mamdude (uzun elif - اء) ve hemze şeklinde bulunan isimler müennes (dişi) olarak kabul edilir.

Örnek:

بَيْضَاءُ (beyaz)

زَرْقَاءُ (mavi)

حَمْرَاءُ (kırmızı)
حَسْنَاءُ (güzel kız)
سَمْرَاءُ (semra)
خَضْرَاءُ (yeşil)

سَوْدَاءُ (siyah)

خَرْسَاءُ (dilsiz)

حَدْبَاءُ (kambur)

عَرْجَاءُ (topal)

عَمْيَاءُ (kör)

شَقْرَاءُ (sarışın)

سَمْرَاءُ (esmer)

7- Topluluk isimleri genellikle müennes (dişi) kabul edilir.

Örnek:

العَرَبُ (Arap)

8- Hiçbir sebep olmadığı halde müennes (dişi) kabul edilen isimlerde vardır. Bu tür kelimeler işitmeyle müennes (dişi) kabul edildiği için Semai Müennes (işitmeyle bilinen dişil) kelimeler denir.

Örnek:

نَفْسٌ (kendim)

أَرْضٌ (yeryüzü)

شَمْسٌ (güneş)

سَمَاءٌ (gökyüzü)

رِيحٌ (rüzgar)

نَارٌ (ateş)

دَارٌ (ev)

حَرْبٌ (savaş)

فَأْسٌ (balta)

جَهَنَّمٌ (cehennem)

حَاجِبٌ (kaş)

رِجْلٌ (ayak)