İşaret İsimleri (أسماء الإشارة)





Not: Dersin yazılı dökümanlarını bilgisayarınıza indirmek için en solda bulunan word belgesi simgesi ile gösterilen "İNDİR" butonuna tıklayınız. Dersin ses kaydını bilgisayarınıza indirmek için ortada bulunan ve real player simgesi ile gösterilen "İNDİR" butonuna tıklayınız. Dersi indirmeden direk dinlemek için ise en sağda bulunan ve winamp simgesi ile gösterilen "DİNLE" butonuna tıklayınız.

İlk Adım Dil Bilgisi
Tanım: Kişi kavram ya da nesnelere işaret etmek üzere kullanılan marife isimlerdir. Nicelik, cinsiyet ve mesafe faktörleri kullanılacak ismi işaretin belirlenmesinde belirleyici unsurdur.
İsmi işaretler aslen, asıl ismi işaretlerinin önüne ya da sonuna bazı harfler ilave edilerek yakını, orta uzaklığı ve uzağı işaret eden isimlerdir. Asıl ismi işaretler şunlardır.

الحمع

التثنية
المفرد


أولاءِ

ذينِ ذانِ

ذا

المذكر

أولاءِ

تان تين

تي تا ذِه

المؤنث


1- Asıl ismi işaretlerin önüne hau-t tenbih’in gelmesiyle yakın için kullanılan ismi işaretler elde edilir.

الحمع

التثنية

المفرد



هؤلاءِ

هذانِ هذينِ

هذا

المذكر

هؤلاءِ

هاتان هاتين

هذِهِ

المؤنث


2- Asıl ismi işaretlerin sonuna kafu-l hitap gelmesiyle orta uzaklık için kullanılan işaret isimleri elde edilir.

الحمع

التثنية

المفرد



أولائك

ذينِك ذانِك

ذاك

المذكر

أولائك

تانك تينك

تاك

المؤنث


3- Orta uzak için kullanılan ismi işaretlerin müfred, müzekker ve müfred müennes sigasında kafu-l hitaptan önce lamu-l buud getirilerek uzak için kullanılan ismi işaret elde edilir. (ذالك) (تلك)
4- İsmi işaretten sonra gelen harfi tarifli kelimeye “muşarun ileyh” denir. İsmi işaretten sonra gelen kelime harfi tarifli değilse muşarun ileyh olmaz. Bu hususa oldukça dikkat edilmelidir.
5- İsmi işaretler mebnidir. Ancak tesniye sigaları murabtır.
Mekan İsmi İşaretleri
* Yakın bir yeri işaret etmek için burada, burası, buraya anlamında “هنا” kelimesi kullanılır.
* Orta uzaklıktaki bir yeri (mekanı) işaret etmek için şurada, şurası, şuraya anlamında “هناك” kelimesi kullanılır.
* Uzak bir mekanı ,şaret etmek için orada, orası oraya anlamında “هنالك” ve “ثم” kelimeleri kullanılır.
Alıştırmalar
Bu kalem هذا القلم Bu iki bekçi هذان الحارسان
O bahçe تلك الحديقة Bu adamlar هؤلاء الرجالُ


İleri Adım Dil Bilgisi
1- İsmi işaretler marifedirler. Yani muayyen, belirli bir varlığı gösteren isimlerdir.
2- İsmi işaretler mebnidirler. Ancak sadece tesniye sigaları murabtır. Bu sigaların irabı diğer tesniyelerde olduğu gibi ref halinde elif (ا) nasp ve cer halinde ise “ي” iledir.
3- İsmi işaretten sonra gelen harfi tarifli kelimeye muşarun ileyh denir. Bu durumda ismi işaret kendisinden sonraki kelimeye işaret eder.
Not: Burada özellikle unutulmaması gereken husus şudur: İşaret isimlerinden sonra gelen marife isimler değil bilakis harfi tarifli isimler muşarun ileyhtir. Zira başına harfi tarif gelmeyen marife isimlerde vardır. Örnek olarak alemler, zamirler, has ismi mevsuller başlarında harfi tarif olmamasına karşın marifedirler.
Bu ev هذ البيت O kitap ذالك الكتاب
4- Bu durumda muşarun ileyhin irabı hakkında nahiv alimleri ihtilaf etmişlerdir. Bazı nahivcier ismi işaretten sonra gelen harfi tarifli ismin (yani muşarun ileyhin) sıfat olacağını söylerlerken bazı nahivciler ise ismi işaretten sonra gelen harfi tarifli ismin müştaksa sıfat camid ise atfı beyan ya da bedel olacağını söylemişlerdir. Her iki durumda da ismi işaretten sonra gelen harfi tarifli isimler ismi işaretin irabını alacaklardır. Yani ismi işaret mübteda ya da fail ise ismi işaretten sonra gelen harfi tarifli isim merfu, ismi işaret meful konumunda ise ismi işaretten sonra gelen harfi tarifli isim mansup, ismi işaret harfi cerden sonra geliyorsa ya da mudaafun ilehyi ise ismi işaretten sonra gelen harfi tarifli isim mecrur olacaktır.
5- İsmi işaretten sonra nekra isim, alem (özel isim) ya da zamir gelirse ismi işaret mübteda, ismi işaretten sonra gelen isim ise haber olur.
Bu evdir هذ بيتٌ O kitaptır ذالك كتابٌ
Bu Ahmed’dir هذا أحمد Bu Ayşe’dir هذه عائشة Bu odur هذا هو
6- İsmi işaret harfi tarfili isimden sonra gelirse yine harfi tarifli ismi işaret eder. Ancak bu durumda ismi işaret sıfat olur. İsmi işaretten önce gelen marife isim ise mevsuf olur.
Bu ev البيت هذا O kitap الكتاب ذالك
7- Yine aynı şekilde ismi işaret alemden sonra gelirse alemi işaret eder. Ancak ismi işaret sıfat alem isim ise mevsuf olur.
O Ahmed أحمد هذا O Ayşe عائشة تلك
8- İsmi işaret izafet terkibinin ortasında yani harfi tarifli olan mudaafun ileyhin önünde gelirse bu durumda mudaafun ileyh müşarun ileyh olur. Yani ismi işaret mudaafun ileyhi işaret eder. Kendisi ise mudaafun ileyh olur.
Bu evin kapısı باب هذا البيتِ
Bu örnekte “باب” mudaaf, “هذا” ise mudaafun ilehyhidir.
9- İsmi işaretlerin müzekker, müennes, müfred, tesniye ya da cemi olması muşarun ileyhe göredir.
Bu öğretmen هذا المعلم Şu iki çocuk ذانك الولدان O bayan mü’minler أولئك المؤمناتُ
10- Muşarun ileyh gayri akilin cemisi ise umumiyetle ismi işaret müfred müennes gelir
Bu bahçeler هذه الحدائقُ O evler تلك البيوتُ
11- Uzak için kullanılan “ذالك” ve “تلك” ismi işaretlerinin sonunda bulunan kaful hitap söz konusu nesne ya da kavramı kendisine işaret ettiğimiz şahısların sayısına bağlı olarak çekimlenebilmektedir. Bu tür ismi işaretlerin sonunda yer alan zamirlerin anlama doğrudan bir katkıları yoktur. Bu zamirler, sadece konuşmakta olan kişinin neyi gösterdiğine değil, söz konusu şeyi kime ve kaç kişiye gösterdiğine atıfta bulunurlar.
O(nu sana gösteriyorum) ذلك O(nu ikinize gösteriyorum) ذلكما
O(nu size gösteriyorum) ذلكم

اِسْمُ الإِشَارَةِ
İşaret İsimleri

الأَمْثِلَةُ:
Alıştırmalar:

الأَمْثِلَةُ لِمُفْرَدٍ:
Tekil için Alıştırmalar:

١- هَذَا طَالِبٌ – هَذَا طَالِبٌ مُجْتَهِدٌ – هَذَا الطَّالِبُ مُجْتَهِدٌ (للمذكر)
1- Bu, bir öğrencidir. – Bu, çalışkan bir öğrencidir. – Bu öğrenci, çalışkandır.
٢- هَذِهِ طَالِبَةٌ – هَذِهِ طَالِبَةٌ مُجْتَهِدَةٌ – هَذِهِ الطََّالِبَةُ مُجْتَهِدَةُ (للمؤنث)
2- Bu, bir kız öğrencidir. – Bu, çalışkan bir kız öğrencidir. – Bu kız öğrenci, çalışkandır.


الأَمْثِلَةُ لِمُثَنَّى مَرْفُوعٍ:
Özne durumunda ikil için Alıştırmalar:

١- هَذَانِ عَالِمَانِ – هَذَانِ عَالِمَانِ وَقُورَانِ – هَذَانِ العَالِمَانِ وَقُورَانِ (للمذكر)
1- Bu iki alimdir.. – Bu, iki vakur alimdir. – Bu iki alim, vakurdur.
٢- هَاتَانِ عَالِمَتَانِ – هَاتَانِ عَالِمَتَانِ وَقُورَانِ – هَاتَانِ العَالِمَتَانِ وَقُورَانِ (للمؤثن)
2- Bu iki bayan alimdir. – Bu iki bayan vakur alimdir. – Bu iki bayan alim, vakurdur..

الأَمْثِلَةُ لِمُثَنَّى مَفْعُولٍ:
Tümleç durumunda ikil için Alıştırmalar:

١- رَأَيْتُ هَذَيْنِ التِّلْمِيذَيْنِ – نَصَحْتُ هَذَيْنِ التِّلْمِيذَيْنِ الصَّغِيرَيْنِ (للمذكر)
1- Bu iki öğrenciyi gördüm. – Bu iki küçük öğrenciye nasihat ettim.
٢- كَلَمْتُ هَاتَيْنِ المُدَرِّسَتَيْنِ – شَاهَدْتُ هَاتَيْنِ العَالِمَتَيْنِ المُهَذِّبَتَيْنِ (للمؤنث)
2- Bu iki bayan öğretmenle konuştum. – Bu iki terbiyeli bayan işçiyi gördüm..

الأَمْثِلَةُ لجَمْعٍ:
Çoğul için Alıştırmalar:

١- هَؤُلاَءِ عَالِمُونَ – هَؤُلاَءِ عَالِمُونَ وَقُورُونَ – هَؤُلاَءِ العَالِمُونَ وَقُورُونَ (للمذكر)
1- Bunlar, alimdir. – Bunlar, vakur alimdir. – Bu alimler, vakurdur..
٢- هَؤُلاَءِ عَالِمَاتٌ – هَؤُلاَءِ عَالِمَاتٌ وَقُورَاتٌ – هَؤُلاَءِ العَالِمَاتُ وَقُورَاتٌ (للمؤنث)
2- Bunlar, bayan alimdir. – Bunlar, vakur bayan alimdir. – Bu kadın alimler, vakurdur

اِسْمُ الإِشَارَةِ
İşaret İsimleri

الأَمْثِلَةُ لِمُفْرَدٍ:
Tekil için Alıştırmalar:

١- هَذَا وَلَدٌ – هَذَا وَلَدٌ صغِيرٌ – هَذَا الوَلَدُ صَغِيرٌ (للمذكر)
1- Bu, bir çocuktur. – Bu, küçük bir çocuktur. – Bu çocuk, küçüktür.
٢- هَذِهِ بِنْتٌ – هَذِهِ بِنْتٌ صَغِيرَةٌ – هَذِهِ البِنْتُ صَغِيرَةٌ (للمؤنث)
2- Bu, bir kızdır. – Bu, küçük bir kızdır. – Bu kız, küçüktür.


الأَمْثِلَةُ لِمُثَنَّى مَرْفُوعٍ:
Özne durumunda ikil için Alıştırmalar:

١- هَذَانِ مُدَرِّسَانِ – هَذَانِ مُدَرِّسَانِ نَاجِحَانِ – هَذَانِ المُعَلِّمَانِ نَاجِحَانِ (للمذكر)
1- Bu iki öğretmen. – Bu iki başarılı öğretmendir. – Bu iki öğretmen, başarılıdır.
٢- هَاتَانِ مُعَلِّمَتَانِ – هَاتَانِ مُعَلِّمَتَانِ نَاجِحَتَانِ – هَاتَانِ المُعَلِّمَتَانِ نَاجِحَتَانِ (للمؤثن)
2- Bu iki bayan öğretmen. – Bu iki başarılı bayan öğretmen. – Bu iki bayan öğretmen, başarıldır.

الأَمْثِلَةُ لِمُثَنَّى مَفْعُولٍ:
Tümleç durumunda ikil için Alıştırmalar:

١- رَأَيْتُ هَذَيْنِ المُدَرِّسَيْنِ – نَصَحْتُ هَذَيْنِ الشَّابَيْنِ الكَبِيرَيْنِ (للمذكر)
1- Bu iki öğretmeni gördüm. – Bu iki büyük gence nasihat ettim.
٢- كَلَمْتُ هَاتَيْنِ البَنَاتَيْنِ – شَاهَدْتُ هَاتَيْنِ البَنَاتَيْنِ كَبِيرَتَيْنِ (للمؤنث)
2- Bu iki bayan öğretmenle konuştum. – Bu iki terbiyeli bayan işçiyi gördüm..

الأَمْثِلَةُ لجَمْعٍ:
Çoğul için Alıştırmalar:

١- هَؤُلاَءِ لاَجِئُونَ – هَؤُلاَءِ لاَجِئُونَ عَاجِزُونَ – هَؤُلاَءِ اللاَّجِؤُونَ عَاجِزُونَ (للمذكر)
1- Bunlar, mültecidir. – Bunlar, zavallı mültecidir. – Bu mülteciler, zavallıdır.
٢- هَؤُلاَءِ نِسَاءٌ – هَؤُلاَءِ نِسَاءٌ مُتَزَوِّجَاتٌ – هَؤُلاَءِ النِّسَاءُ مُتَزَوِّجَاتٌ (للمؤنث)
2- Bunlar, bayanlardır. – Bunlar, evli bayanlardır. – Bu bayanlar, evlidir.