Soru ve Şart İsimleri اسماء الشرط والاستفهام

ŞART VE SORU İSİMLERİ (أسماء الشرط و الإستِفهام)
Şart İsimleri 11 tanedir:
مَنْ، ما، مَهْما، إذْمَا، مَتَى، أيَّانَ، أيْنَ، أنَّى، حَيْثُمَا، كَيِفَمَا، أيٌّ

Bu isimler şart ifade eder ve iki fiili muzariyi cezm eder.
Bunlardan sadece (أيٌّ) murabdır, diğerleri mebnidir.
(إنْ) ve (إذْمَا) harftir. (isim değildir)
Şart ifade edip cezmetmeyen harfler ve zarflar da vardır:
Harfler:
لَوْ، لَوْلا، لَوْمَا، أمَّا
Zarflar:
لَمَّا، إذَا، إذْ، عِنْدَمََا، كُلّمَا، بَيْنَمَا، حِينَمَا

Şart ifade eden isim, harf ve zarflara şart edatları denir.

Soru İsimleri:
مَنْ، مَا، مَنْ ذا، مَاذا، مَتى، أيّانَ، أيْنَ، كَيْفَ، أنَّى، كَمْ، أيٌّ

Soru isimlerinin hepsi lazım mebni olmasına rağmen (أيٌّ) murabdır.

1- (مَنْ) Akıllı varlıklar (insanlar) için kullanılır; “kim? kimi? Kime? Hangisi? Hangisini? Gibi manalara gelir.
Kapıyı kim açtı? مَنْ فتحَ البابَ

2- (مَا) Gayr-i akiller (hayvan ve eşya) için kullanılır; ne? neyi? Neye? Gibi manalara gelir.
Bu konuda görüşün nedir? ما رأيُك في هذا الموضوعِ

3- (مَنْ ذا): (مَنْ) gibi akıllı varlıklar için kullanılır; kim? kimi? Kime? Bu kim? bu kimdir? Gibi manalara gelir.
Bu gün kimi gördün? (bu gün gördüğün kimdir?) من ذا رأيت اليوم؟

4- (مَاذا): (مَا) gibi gayr-i âkiller için kullanılır; ne? neyi? Neye? Bu ne? bu nedir? Gibi manalara gelir.
Dün ne yedin? ماذا أكلت أمس؟

5- (مَتى): Zaman için kullanılır; ne zaman? Manasına gelir.
Ne zaman uyuyacaksın? متى ستنام؟

6- (أيّانَ): gelecek zaman için kullanılan soru ismidir; ne zaman? Manasına gelir.
Din günü (kıyamet) ne zaman? أيّانَ يوم الدين؟

(أيّانَ) mazi fiil ile kullanılmaz.
7- (أيْنَ): Mekan için kullanılır; nerede? Nereye? Manalarına gelir.
Çantan nerede? أين حقيبتك؟

8- (كَيْفَ): Hâl, durum için kullanılır; nasıl? Manasına gelir.
Durumlar nasıl? كيف الأحوال؟

9- (كَمْ): Sayı ve aded sormak için kullanılır; kaç? Ne kadar? Manalarına gelir.
Kaç çocuğun var? كم ولدًا عندك؟

10- (أنَّى): nasıl? Ne zaman? Nerede? Manalarına gelir.
O nasıl olur? أنّى يكون ذلك؟

11- (أيٌّ): Umumiyetle hangi? Hangisi? Manalarına gelir. Murabdır. Umumiyetle muzaf olarak kullanılır.
Hangi adamı gördün? أيَّ رجلٍ رأيت؟

Konular