EDATLAR - HARFLER - حروف المعاني


EDATLAR – HARFLER

حروف المعاني

Kendi başına bir anlam ifade etmeyip ancak bir isim veya fiille beraber bulunduğu zaman bir mana ifade eden kelimelere EDAT denir.

Edatlar iki türlüdür: bir kısmı kelimenin başına gelerek sonuna etki eden edatlardır. Bunlara Amiller denir. Bir kısmı da kelimelerin manasına etki etmekle beraber sonuna etki etmez.

I. ÂMİLLER (49) Bunlar Kelimenin başına gelip sonunu etkileyen amillerdir. Bu nedenle bunlara Amil/Etken (iş yapan) denir. Bunların sayısı bellidir ve nahiv kitaplarında şu şekilde kategorize edilmiş ve sıralanmıştır:

1- Harf-i Cerler (20)
1- اَلْبَاءُ، 2- "مِنْ"، 3- "إِلَى"، 4- "عَنْ"، 5- "عَلَى"، 6- اَللاَّمُ، 7- "فِي"، 8- اَلْكَافُ، 9- "حَتَّى"، 10- "رُبَّ"، 11- وَاوُ الْقَسَمِ، 12- تَاءُ الْقَسَمِ، 13- "حَاشَا"، 14- "مُذْ"، 15- "مُنْذُ"، 16- "خَلاَ"، 17- "عَدَا"، 18- "لَوْلاَ" إذا كان مُضافاً إلى مُضْمَرٍ، 19- "كَيْ" ، 20- "لَعَلَّ" في لغةِ عُقَيْل.
2- İsmini Nasb, Haberini Raf' Eden Harfler (Hurûf-i Müşebbehe bi'l-fiil) (8)
1- "إِنَّ"، 2- "أَنَّ"، 3- "كَأَنَّ"، 4- "لَكِنَّ"، 5- "لَيْتَ"، 6- لَعَلَّ، // 7- "إِلاَّ" في الاستثناءِ الْمُنقطِعِ، 8- "لاَ" لِنَفْيِ الْجِنْسِ.
3- İsmini Raf', Haberini Nasb Eden Harfler ("Leyse"ye Benzeyen Harfler) (2+2)
1- "مَا"، 2- "لاَ"، الْمُشبَّهتان بـ"ليس"،
(+: 3- "لاَتَ"، 4- "إِنْ").
4- Muzâri Fiili Nasb Eden Harfler (4+11)
1- "أَنْ"، 2- "لَنْ"، 3- "كَيْ"، 4- "إِذَنْ"،
(+: 5- لاَمُ الْجُحُودِ، 6- "حَتَّى"، 7- "كي"، 8- "أَوْ" (بمعنى "إِلَى" أو "كَيْ" أو "إِلاَّ")، 9- فَاءُ السَّبَبِيَّةِ، 10- وَاوُ الْمَعِيَّةِ، // 11- لاَمُ التَّعْلِيلِ، 12- وَاَوُ الْعَطْفِ، 13- فَاءُ الْعَطْفِ، 14- "ثُمَّ"، 15- "أَوْ" الْعَاطِفَة).
5- Muzâri Fiili Cezm Eden Edâtlar (15+2)
a) Bir Muzâri Fiili Cezmeden Harfler (4)
1- "لَمْ"، 2- "لَمَّا"، 3- لاَمُ اْلأَمْرِ، 4- "لاَ" في النَّهْيِ.
b) İki Muzâri Fiili Cezmeden Edâtlar (Cezmeden Şart Edâtları) (11+2)
1- "إِنْ"، 2- "مَهْمَا"، 3- "مَا"، 4- "مَنْ"، 5- "أَيْنَ" (أَيْنَمَا)، 6- "مَتَى"، 7- "أَنَّى"، 8- "أَيُّ، 9- "حَيْثُمَا"، 10- "إِذْمَا"، 11- "إِذَامَا"،
(+: 12- "أَيَّانَ"، 13- "كَيْفَمَا").

II. Bir de kelimenin başına geldiği halde sonunu etkilemeyen Edatlar vardır: Bunların sayısı belli değildir.
Bu tür edatlara şunlar örnek verilebilir:
1. Atıf Harfleri/Bağlaçlar (10 Tane)
2. Olumsuzluk /Nefy Edatları: ما| لا gibi.
3. Nida Edatları: يا gibi…
4. Tasdik ve Cevap Harfleri: نعم, بلى, أجل gibi…
5. Soru Edatları: أ , هل gibi…
6. Gelecek Zaman Edatları: س, سوف gibi…
7. Şart Edatları لو, اذا gibi…