İstanbul Üniv. Vet. Fak. Dcrg.
28(1), 199-207, 2002
J. Fac. Vet. Med. Univ. istanbul
28 (1), 199-207, 2002
İNGİLİZ V E ARAP ATLARINDA HEMATOLOJİK DEĞERLER
Tank BİLAL* Yücel MERAL*
Haematologic values in thoroughbred English and Arabic horses
Summary: In this study, 32 thoroughbred English and 32 thoroughbred Arabic horses from Turkish
Jockey Club (Veli Efendi), that participated racing in 1999-2000 race season were used. In blood samples, leucocyte,
erythrocyte, thrombocyte. lymphocyte, monocyte and granulocyte counts, lymphocyte, monocyte,
granulocyie and haematocrit percentage (plasma cell volume) and the haemoglobine ratio were studied. The
erythrocyte phase indices (MCV. MCH. MCHC) were then calculated. No significant differences were found
between two groups.
Key Words : Thoroughbred English horse, thoroughbred Arabic horse, haematological analysis,
erythrocyte phase indices
Özet: Bu çalışmada, Türkiye Jokey Kulübü (TJ.K.) Veli Efendi Hipodromunda 1999-2000 sezonunda
yarışa katılan safkan İngiliz (n:32) ve Arap (n:32) atları kullanıldı. Kan Örneklerinde löykosit, eritrosit,
trombosit. lenfosit, monosiı, granulosit sayıları ile lenfosit, monosit, granulosis hematokrit yüzdeleri ve hemoglobin
miktan ölçüldü. Eritrosit faz indeksleri (MCV, MCH, MCHC) hesaplandı. Her iki grup arasında istatistiksel
yönden anlamlı bir farklılık saptanamadı.
Anahtar Kelimeler: İngiliz atı, Arap atı. hematolojik değerler, eritrosit faz indeksleri
Giri ş
Atların hematolojik değerleri üzerinde yapılan çalışmalarda, fizyolojik, norma!
ve referans değerler saptanarak klinik kullanıma sunulmuş (3, 11, 14, 16), hematolojik
ölçüm yapan cihazların yaygın olarak kullanılmasıyla hata oram hemen hemen ortadan
kalkmış ve analizler rutin olarak yapılır hale gelmiştir.
Bugüne değin Archer ve ark. (4), safkan atlarda hematolojik analizler, Craig ve
ark. (8), polo atlarında egzersizin kan değişiklikleri üzerine etkisi. Ailen ve ark. (1), egzersiz
ve zamanın hemogram değerleri üzerine etkisi, Ailen (2), yaşın hematolojik de­
ğerler üzerindeki etkisi, Cardinet ve ark. (6), aşırı egzersizin hemogram ve kan biyokimyası
üzerinde meydana getirdiği değişiklikler, Kitchen ve ark. (17), egzersizin hemoglo-
* İ.Ü. Veteriner Fakültesi İç Hastalıklar Anabilim Dalı 34851, Avcılar/İSTANBUL
200 T. BİLAL-Y. MERAL
bin ve hemodinamik yapı üzerine etkisi üzerinde çalışmışlardır. Dİğer taraftan, Doxey
(9), Eades (10), Eikmeier (11), Hansen ve ark. (13), Heerden ve ark. (14), Schalm ve ark.
(24), Schalm (25), ile atlarda norma! hemogram değerlerini yayınlamışlardır. Al-Izzi ve
ark. (3), Gill ve ark. (12) ile Knill ve ark. (18) Arap atlarında hematolojik değerleri araş­
tırmışlardır. Bazı araştırmacılar (7, 23), kan değerlerini evcil hayvanlar için topluca verirken,
bazıları (21, 22) referans değer olarak yayınlamış, Luku ve ark. (19), Haflinger,
Nonius ve Arap atlarında hematolojik değerler üzerinde çalışmışlardır.
Klinik muayenelerin esasını oluşturan hematolojik muayenelerin biyokimyasal
analizlerle beraber hastalıkların tanı, seyir ve prognozunu belirlemede büyük öneme sahip
olduğu, ancak, bu değerler üzerinde ırk. yaş, cinsiyet, hizmet, bakım ve besleme ko­
şullarının değişikliğe neden olabileceği kabul edilmektedir.
Bu çalışmada; Türkiye Jokey Kulübü Veli Efendi Hipodromunda yanşa katılan
İngiliz ve Arap atlarında hematolojik değerlerin ırka göre farklı olup olmadığı, sürekli
yarış ve antremanın hematolojik parametrelerde ne gibi değişikliklere neden olduğu, yarış
sonrası etkilenen hematolojik değerlerin yarış Öncesi istirahat dönemine kadar régule
edilip edilmediğinin ortaya konması, T.J.K. Veli Efendi At Hastanesinde kullanılan laboratuvar
standartlarının çok geniş aralıklarda değişmesi ve yarış sezonundaki atların
hematolojik değerlerine standart getirilerek klinik kullanıma sunulması amaçlandı.
Materya l v e Meto t
Çalışmada, 3-7 yaş arasında değişen, klinik olarak sağlıklı, yarış sezonundaki saf
kan İngiliz (n:32) ve Arap (n:32) atları kullanıldı. Sürekli Veteriner Hekim kontrolunda
ve benzer rasyonla beslenen safkan yarış atlarında sistematik klinik muayene yapıldı.
Yarış öncesi istirahat dönemindeki atlardan, hiçbir tespit Önlemi alınmadan vena jugularis'
den alınan kan örneklerinde aşağıdaki muayeneler yapıldı:
l.Total löykosit sayısı (WBC-xl03
/u 1) 8. Eritrosit x 106
/1)
2. Lenfosit sayısı (LYM-xl03
/u I) 9. HGB g/dl
3. Monosit sayısı (MON-xl03
/u 1) 10. HTC %
4. Granulosit sayısı (GRAN-xl03
/ul) 11. MCV fi (Femtoliers)
5. Lenfosit % 12. MCH pg (Picograms)
6. Monosit % 13. MCHC g/dl
7. Granulosit % 14. PLT xl03
/ul
10 ml kan örneği punksiyon yeri alkol ile temizlendikten sonra steril kanül
(1.5x50) ve enjektör (10 ml) kullanılarak vena jugularis'den alındı ve hemen EDTA'lı
tüplere boşaltıldı. "Celly" marka."Hycell" model tam otomatik hemogram cihazı kullanılarak
ölçümler yapıldı.
İngiliz ve Arap Atlarında Hematolijik Değerler 201
Eritrosit faz indeksleri aşağıdaki formüllere göre hesaplandı:
MCV (fl) = Htc (%)xl0 / eritrosit (106
/ul),
MCH (pg) = Hb (g/dl) x 10 / eritrosit (106
/ul),
MCHC (g/dl) = Hb (g/dl) x 100 / Htc (%)
Gerek hematolojik değerler, gerekse eritrosit faz indeksleri aritmetik ortalamaları
(X), standart hataları (Sx) ve aralarındaki farklılıklar "t" testine göre belirlendi. Ortalama
değer ve standart hata ile "t" değerlerinin hesaplanmasında Snedecor ve Cohran
(26)' dan yararlanıldı.
Bulgula r
İngiliz ve Arap atlarında elde edilen hematolojik değerlerin ortalamaları ve standart
sapmaları Tablo l'de verildi. Hematolojik parametrelerin tümünde gruplar arası istatistiksel
yönden anlamlı farklılık saptanamadı.
Tablo l. İngiliz ve Arap atlarında hematolojik değerler
İngiliz (n: 32) Arap (n: 32)
X±Sx X±Sx
WBC- x 103
/ pl 9.56±2.33 8.8411.54
Lym- X!0-VM1 2.8710.87 3.2510.92
Mon.- x İÜ3
/ ul 1.25±0.93 0.28±0.19
Gran. - x 103
/ pl 5.4612.16 5.31±1.05
Lym.-% 35.ı4±11.36 37.1317.1
Mon. -% 4.02±1.87 3.7812.02
Gran. -% 60.83115.26 59.0916.92
RBC - x 106
/pl ı0.99±1.45 9.9511.45
Hgb- g/dl 14.06±3.01 14.0512.25
Htc- % 43.90±7.71 42.8915.04
MCV-fi 39.97±5.41 43.2812.93
MCH- pg 12.9±2.41 14.6911.03
MCHC- % 32.33±3.87 33.2114.50
PLT- x 103
/M! 493.34±207.37 374.151133.29
202 T. BİLAL - Y. MERAL
Tartışm a v e Sonu ç
Total löykosit sayısını İngiliz ırkı atlarda Archer ve ark. (4), 8.42 ± 2.22 x I03
/ul,
Cardinet ve ark. (6), 7.7111.2 x 103
/pl, Collins ve ark. (7), 5.5-9.0 x 103
/ul, Doxey (9),
5.5-12.0 x 10/ul, Lumsden ve ark. (21), 5.3-11.0 x 103
/pl olarak saptarken, Mayer (22),
5.000-11.000 iöykosit/ml değerini atlar için referans değer olarak vermektedir. Eikmeier
(11), 6.000-9.000 veya maksimum 10.000 löykosit / ul olabileceğini bildirmektedir. Bu
değer, Jokey Kulübü kapsamında yaptığımız çalışmalardan aldığımız sonuçlar ve hesaplamalar
sonucunda, adı geçen grup için, 9.56 ±2.23 x 103
/ul olarak saptanmış olup, bu da
7.33 x 103
/ul ile 11.74 x 103
/ul arasındaki değer içinde kalmaktadır. Collins ve ark. (7),
Doxey (9) ve Lumsden ve ark. (21)'nın bildirdikleri sırasıyla 5.5-9.0 x I03
/ul; 5.5-12.0 x
103
/ul ve 5.3-11 x 103
/ul olan alt ve üst sınırları için kısmen yüksek, Cardinet ve ark.
(6)'nın 6.51-8.91 x 103
/ul'lik sınırları içinse belirgin bir biçimde fazlalık arz etmektedir.
Al-Izzi ve ark. (3), Arap atlarında total löykosit sayısını 11.3±2.43 x İ03
/u!, Gill
ve ark. (12), 9.7 x 103
/ul, Schalm ve ark. (24), 9.53±2.34 x 103
/ul, Knill ve ark. (18),
8.43±9.39 x l03
/ul, Luku ve ark. (19), 9.46±1.6 x 103
/ul, Schalm (25), ırkını belirtmedi­
ği atlarda 8.82±1.76 x 103
/ul olarak bildirmektedir. Çalışmamızda bu değer 8.84±1.54 x
103
/ul olarak saptanmış olup, Schalm (25)'ın bildirdiği değerlere paralellik arz etmektedir.'

İngiliz ırkı atlarda lenfosit sayısını Archer ve ark. (4), 2.7+0.53 x 103
/ul, Collins
ve ark. (7), 1.5±4.0 x 103
/ul, Doxey (9), 1.5-5.5 x 103
/ul, Lumsden ve ark. (21), 1.7-5.0
x 103
/ml olarak bildirmektedir. Schalm ve ark. (24), 1.500 ile 6.000 lenfosit/ul sınırını İngiliz
atları için normal kabul etmektedir. Çalışmamızda elde edilen bu değerin kaynaklarda
belirtilen verilere uyum gösterdiği saptanmıştır
Al-Izzi ve ark. (3), Arap ırkı atlarda lenfosit sayısını 6.03+1.83 x 103
/ul. Schalm
ve ark. (24), 4.10+1.34 x 103
/ul, Schalm (25), ırkını belirtmediği atlarda 3.1±0.8 x i03
/ul
olarak bildirmektedir. Çalışmamızda bu değerin Schalm (25)'ı desteklediği ortaya kondu.

İngiliz atlarında monosit sayısını Archer ve ark (4), 0,24±0,048 x 103
/ul, Cardinet
ve ark. (6), 0.39±0.15 x 103
/ul, Doxey (9), 0-0.8 x I03
/uI, Lumsden ve ark (21), 0-0.6 x
103/pl, Schalm (25), 0.3±0.2 x !03
/ul olarak bildirmektedirler. T.J.K. İngiliz atları için
saptanan, monosit sayıları Tablo 1 'de verilmiş olup, alt değer bakımından her beş araş­
tırmacının bildirimleriyle uyum gösterirken, üst sınırlar bakımından literatür değerlerini
fazlasıyla aşan bir bulgu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Al-Izzi ve ark. (3), Arap ırkı atlarda monosit sayısını 0.368±0.298 x 103/pl,
Schalm ve ark. (24), 0.421±0.151 x I03
/ul, Schalm (25), ırkını belirtmediği atlarda
0.3±0.2 x 103
/ul olarak bildirmektedir ve bulduğumuz bu değerin literatür verileri dahilinde
olduğu görülmektedir (Tablo 1).
İngiliz ve Arap Atlarında Hematolİjik Değerler 203
İngiliz ırkı atlarda granıılosit sayısını Archer ve ark. (4), 5.0-8.1 x IO-VJJI, Cardi¬
net ve ark. (6), ortalama 4.3±1. i x 103
/ul olarak bildirmektedir.
Al-Izzi ve ark. (3), granulosit sayısını Arap atlarında 4.91 + 1.13 x 103
/ ul, Schalm
ve ark. (24), 5.05+0.06 x 103
/ul, Schalm (25), ırkını belirtmediği atlarda 5.18±2.14 x
103
/ui olarak saptamışlardır. Her iki yarış atında saptanan değerlerin literatür verileri dahilinde
olduğu ortaya kondu.
İngiliz ırkı atlarda lenfosit yüzdesini Collins ve ark. (7), %25-70, Lumsden ve
ark. (21), %26-57, Eikmeier (11), erişkin atlar için %40-50 referans değer olarak bildirmektedir.
Çalışmamızda İngiliz atlarında bu değer ortalama %35.14±11.36 olarak saptanmış
olup, literatürde belirtilen geniş matematiksel aralık içinde yer almaktadır.
Gill ve ark. (12), Arap allarında lenfosit yüzdesini % 66.9, Hansen ve ark. (13),
%38.5±2.12, Schalm ve ark. (24), %41.9±7.2, Knill ve ark. (18), %42.68-47.59, Luku
ve ark. (19), % 41.0±4.0, Schalm (25) ise, %36.0±7.4 olarak bildirmektedir. Çalışmamızda
Arap atlarında saptanan lenfosit yüzde oranının Hansen (13) ve Schalm (25) arasında
yer aldığı Tablo 1 "de görülmektedir.
İngiliz ırkı atlarda monosit yüzde oranını Collins ve ark. (7), %0.5-7, Lumsden
ve ark. (21), %0-6, Eikmeier (11), %2-3 olarak bildirmektedir. Çalışmamızda bu değer
%4.02±L87 olarak saptanmış olup, literatür verileri dahilinde olduğu görülmektedir
Hansen ve ark. (13), Arap atlarında monosit yüzde oranını % 2.2±1.54, Schalm
ve ark. (24), %4.7+1.8, Knill ve ark. (18), %3.19±4.85, Luku ve ark. (19), %0.4±0.2,
Schalm (25), %4.4±2.6 olarak saptamıştır. Saptadığımız değer Knill ve ark. (18)'na
uyum göstermektedir.
İngiliz atlarında granulosit yüzde oranının Eikmeier (11), %42.65-55, Lumsden
ve ark. (21), %35-81 arasında değiştiğini bildirmektedir. Araştırmacılar tarafından granulosit
yüzdesi için çizilen bu sınır değerlerin geniş bir matematiksel aralıkta değiştiği
görülmektedir. Çalışmamızda bu değer İngiliz ırkı yarış atlarında %60.83± 15.26 olarak
literatür verileri dahilinde bulundu.
Arap atlarında granulosit yüzde oranını Gill ve ark. (12), %32.43, Schalm ve ark.
(24), %53.4±9.7, Knill ve ark. (18), %57.15-53.63, Luku ve ark. (19), %57.8+6.41,
Schalm (25), tarafından %59.6±11.8 olarak bildirmektedir. Elde ettiğimiz sonuçlar literatür
verileri dahilindedir.
Eritrosit sayısını İngiliz atlarında Ailen ve ark. (1), 9.22±0.8 x 106
/ul, Ailen (2),
8.51±0.79 x 106
/ul, Collins ve ark. (7), 7.0-11.0 x 10Ğ
/ul, Heerden ve ark. (14), 8.20±0.75
x 106
/ul, Irvine (16) 8.0 x 106
/ul, Lumsden ve ark. (20), 8.97+0.98 x 106
/ul, Sykes (27),
10.6 x I06
/ul, Taylor (28), 7.2-9.6 x 10l 2 /l olarak bildirirken, Morris (23), İngiliz atlarında
9.35+1.05 x 106
/ul olarak bildirmektedir. Yukarıda adı geçen araştırmacıların saptadığı
değerler dikkate alındığında, varılan sonuç da genel olarak eritrosit sayısına yakın
alt ve üst sınırlar saptandığı yolundadır. Bu değerlerden yola çıkılarak çalışmamız doğ­
rultusunda saptadığımız bulguların, alt ve üst sınırlar bakımından yapılan karşılaştırma
204 T. BİLAL - Y. MERAL
neticesinde, Ailen (1, 2), tarafından iki farklı tarihte bildirilen sınırlarla, Collins ve ark.
(7), Heerden ve ark. (14) ve Lumsden ve ark. (20)'nın tanımladıkları sınırların tümü için
yüksek olduğu, ancak, ortalama değer açıklayan Irvin (16) ve Sykes (27)'in bulguları
dikkate alındığında belli bir uyuşmadan bahsedilebilir.
Arap atlarında eritrosit sayısını Al-Izzi ve ark. (3), 8.11 + 1.35 x 106
/ul. Gil! ve ark.
(12) 11.1 x I06
/ul, Hansen ve ark. (13), 9.62±1.37 x 106
/pl, Heusser (15), 9.41 x 106
/ul.
Schalm ve ark. (24), 8.41±1.21 x I06
/pl, Knill ve ark. (18), 9.24±I0.74 x 106
/ul, Luku ve
ark. (19), 7.9±0.4 x I06
/pI, Morris (23), 8.41 + 1.21 x 106
/pl olarak saptamışlardır. Bu
grup için saptanan RBC değeri literatür verilerini desteklemektedir.
İngiliz atlarında hemoglobin miktarını Ailen ve ark. (1), 13.6±0.98 g/dl. Ailen (2),
14.3±1.1 g/dl, Collins ve ark. (7), 13.8-19.4 g/dl., Heerden ve ark. (14). 17.5±1.2 g/dl.
Irvine (16), 13.4 g/dl. Lumsden ve ark. (20), 14.80±1.67 g/dl. Sykes (27). 14.78 g/dl.
Taylor (28), 13.3-16.5 g/dl, Morris (23), 14.8±1.3 g/dl olarak saptamışlardır. Diğer taraftan
referans değer olarak 10.5-17.5 g/dl aralığı verilmektedir (22). Eikmeier (II) ise, 11¬
15 g/dl sınırlarını normal olarak kabul etmektedir, ingiliz atlarında ölçülen hemoglobin
miktarının literatür verileriyle tam olarak uyuştuğu görülmektedir.
Arap atlarında hemoglobin miktarını Al-Izzi ve ark. (3), 14.18±2.79 g/dl. Gill ve
ark. (12), 16,7 g/dl, Hansen ve ark. (13), 12.98+1.59 g/dl., Heuser (15), 15.2 g/dl.,
Schalm ve ark (26), 13.8±2.1 g/dl, Knill ve ark. (18). 12.59±13.46 g/dl, Kitchen ve ark.
(17). 13.2 g/dl, Luku ve ark. (19), 13.4±0.5 g/dl. Morris (23), 13.8+2.1 g/dl olarak bildirmektedirler.
Arap atlarında 14.05±2.25 g/dl değerinin literatür verileri dahilinde oldu­
ğu görülmektedir.
İngiliz atlarında hematokrit değeri Ailen ve ark. (1), %37+2, Ailen (2), %39.1±3,
Collins ve ark. (7), %36-52, Craig ve ark. (8), %39, Heerden ve ark. (14), %44±2, Irvine
(16), %43.4, Lumsden ve ark. (20), %39.0±4.3. Sykes (27), %44, Taylor (28), %40-
46, Morris (23), %41.7±3.8 olarak bildirmektedir. Aynı değer İngiliz'lerde %43.90±7.71
saptanmış olup, diğer araştırmacıların verileriyle karşılaştırıldığında minimal değer için
Heerden ve ark. (14) ile Irvin (16) için az bir farkla düşük çıkmakla beraber, genel olarak
uyum içinde olduğu görülmektedir. Oysa maksimum değerler için yapılan karşılaş­
tırmada bu farklılık daha belirgin olarak görülmektedir.
Arap atlarında hematokriı değeri Al-Izzi ve ark. (14), %39.04±7.3, Gill ve ark.
(12), %47, Hansen ve ark. (13), %39,5±5,34, Schalm ve ark. (24), 39.3+5.0, Kitchen ve
ark. (17), %37.3, Morris (23), %39.3+5.0 olarak bildirmektedir. Tablo l'de görüldüğü
gibi hematokrit değer literatür verilerinden %3-5 oranında yüksek saptanmış olup. bu artış
nedeni egzesize bağlı hemakonsantrasyon olabilir.
İngiliz atlarında MCV değerini Ailen (2), 46.0+2.1 fl, Collins ve ark. (7). 34-58
f l, Irvine (16) 53 fl, Lumsden ve ark. (20) 45.0+2.3 0, Sykes (27) 41.52 11, Taylor (28)
48-58 fl, Morris (23) 44.7±3.4 fl olarak bildirmektedir. Çalışmamızda İngiliz atları için
saptanan değerin literatür verileriyle uyum içinde olduğu ortaya kondu.
Arap atlarında ortalama hücre volümü (MCV) Al-Izzi ve ark. (3), 48.13±3.47 fl,
Hansen ve ark. (13), 41.14±1.43 ti, Schalm ve ark. (24). 46.9±1.9 fl, Knill ve ark. (18).
İngiliz vc Arap Atlarında Hematolijik Değerler 205
34.14-39.54 fl, Morris (23), 46.9±1.9 fi olarak saptamış, Eades ve ark. (10) atlar için referans
olarak 37-40 fl değerini bildirmektedir. Arap atları için saptadığımız MCV değerinin
Schalm (24) ve Morris (23)' i desteklediği görülmektedir.
İngiliz atlarında MCH değerini Collins ve ark (7), 14,6-16 pg, Irvine (16), 16,5 pg,
Lumsden ve ark (20), 16.5+0.76 pg, Sykes (27), 13.87 pg, Taylor (28), 14.1-18.1 pg,
Morris (23), 15.9+1.4 pg olarak bildirirken, Eades ve ark. (10), ırk ayırımı yapmaksızın
atlar için referans olarak 13.7-18.2 pg değerini vermektedir. Araştırmamızda bu değer literatür
verilerinden düşük olarak bulundu.
Arap atlarında ortalama hücre hemoglobini Al-Izzi ve ark (3), tarafından
17.48±1.94 pg, Schalm ve ark. (24) İ6.4+0.9 pg, Knill ve ark. (18), 12.86+15.12 pg,
Morris (23), 16.4±0.9 pg olarak saptanmıştır. 14.69±1.0 pg olarak Arap atlarında ölçü­
len MCH değerinin literatür sınırları dahilinde olduğu sonucuna varılmıştır.
İngiliz atlarında MCHC değerini Ailen (2), 36.8±0.81 g/dl, Collins ve ark. (7),
33-36 g/dl, Irvine (16), 30.9 g/dl, Lumsden ve ark (20), 37.2±1.19 g/dl, Sykes (27),
33.67 g/dl, Taylor (28), 34-36 g/dl, Morris (23), 35.8+1.4 g/dl olarak saptamıştır.
Arap atlarında MCHC değeri Al-Izzi ve ark. (3) tarafından 36.32±2.88 g/dl, Han¬
sen ve ark. (13), 32.86+0.57 g/dl, Heusser (15) 16.1 g/dl., Schalm ve ark. (24) 34.9±1.0
g/dl., Kitchen ve ark. (17), 35.4 g/dl, Morris (23) 34.9+1.0 g/dl olarak saptanmıştır. Eades
ve ark. (10) atlarda referans değeri 35.3-38.3 g/dl olarak bildirmektedir. Her iki at
grubunda da saptanan değerlerin literatür sınırları içinde olduğu Tablo l'de görülmektedir.

İngiliz atlarında trombosit sayısını Ailen ve ark. (1), 112.0±17.3 x 109
/ 1, Archer
ve ark. (4), 90-170 x I09
/!, Barkhan (5), 114-160 x % Collins ve ark. (7), 100-350 x
109A, Lumsden ve ark. (21), 80-397 x 109
/1 olarak bildirmektedir.
Arap atlarında trombosit sayısı Al-Izzi ve ark. (3) tarafından, 180+48 x I09
/1 olarak
ölçülürken, Eades ve ark. (10), 117-256 x I09
/1 referans değer olarak almaktadır. Yukarıdaki
verilerden İngiliz ve Arap atlarında trombosit sayısının 80.000-397.000 /ml arasında
değiştiği görülmektedir. İngiliz ırkı yarış atlarında bu değer maksimum sınırlan
aşarken, Arap ırkı yarış atlarında maksimun değerin altında yer almaktadır.
T.J.K. Veliefendi Hipodromunda yarışa katılan İngiliz ve Arap ırkı atlarda Tablo
l'de verilen hematolojik bulguların genel olarak literatür verileriyle uyum içinde oldu­
ğu, ırk, yaş ve çevre koşullan bakımından benzer özellikteki atlardan elde edilen bu sonuçların
normal değer olarak alınması ve at hastanesinde rutin olarak yapılan hematolojik
analizlere referans olabileceği kanısına varıldı.
206 T. BiLA L - Y. MERAL
Kaynakla r
1. Allen, B.V., Powell, D.G. (1983): Effect of training and time of day of blood sampling on the variation
of some common haematological parameters in normal thoroughbred racehorses. Proceeding
of the first international conference of equine exercise physiologic Oxford, 328-33.
2. Allen, B.V. (1989): Age differences in the hacmogram of the national hunt trained racehorse.
Equine Vet. J.. 21. 4, 309-310.
3. Al-Izzi, S.A., Al-Salehi, K.A., Jermukly, M.S. (1989): Same haemaioiogical and biochemical
parameters of normal arabian race horses. Indian J. of Vet. Med., 9, 8-11.
4. Archer, R.K. , Miller, W.C. (1959): The interpellation of haematological examination in Thoroughbred
horses. Vet. Rec. 71. 273-277.
5. Barkhan, P. (1982): Comparative coagulation studies on horse and human blood. The J. of.
Comp. Pathology and Therapeutics, 67, 358-362.
6. Cardinet, G.H. , Fowler, W.S., Tyler, W.S. (1963): Sustained effect on strcnuos exercise on ihe
hemogram and blood chemistry of thoroughbred horses. Am. Zoologist, 3, 273-538.
7. Collins. J.D., Kelluy, W.R. (1977): The haematology and clinical biochemistry of domesticated
animals: The use of the international (S. I.) system of units. The Irish Vet. J.. 31. 127-133.
8. Craig, L. , Hintz, H.F., Soderholm, L.V., Shaw, K.L. , Schryver, H.F. (1985): Changes in blood
constituents accompanying cxerci.se in polo horses. The Cornell Veterinarian, 75, 297.
9. Doxey, D.L. (1971): Laboratory aids to clinical diagnosis in equine practice. Equine. Vet. J., 3, 25¬
30.
10. Eades, S.C., Bounous, D.I. (1997): Laboratory Profiles of Equine Disease. Mosby, Si. Luis, Baltimore,
Boston, pp 12-14.
11. Eikmeier, H. (1982): Arbeitswerte in der Laboratoriumdiagnostik beim Pferd. Tierartzlichc Praxis,
10, 261-263.
12. Gill, J. , Rastawicka, M. (1986): Diurnal changes in the hematological indices in the blood of racing
Arabian horses. Polskie Arc. Weterinary, 26.1/2. 169-179.
13. Hansen, M.F., Todd, A.C. , Kelly, G.W., Cawein, M. (1951): Studies on the hematology of the
throughbrcd horse. IV. Barren Mares. Am. J. of Vet. Research, 11/12. 31-34.
14. Heerden, V.J., Dauth, J. , Dreyer, M.J., Nichas, E. , Marshall, D.T., De Waal, D.T. (1990): Selected
laboratory parameters of thoroughbreds. J. of South Af. Vet. Assoc., 61,4, 155-158.
15. Heusser, H. (1952): Uber die Blutausruslung des Pfcrdes und ihre practische Bcdeutung. Schwe¬
izer Archiv fur Tierheilkunde, 94, 483-475.
16. Irvine, C.H.G. (1958): The blood picture in the racehorse. I . The normal erythrocyte and hemoglobin
status-A. Dynamic conscpt. JAVMA, 133, 97-101.
17. Kitchen, H., Jackson, W.F., Taylor, WJ . (1965): Hemoglobin and hemodynamics in the horse
during physikal training. Procedings of the convention of the American association of equine practitioners,
11,97-110.
18. Knill , L.M. , Mcconaughy, C , Camarena, I. (1969): Hemogramm of the Arabian horse Am. J.
of Vet. Med. Rcscarche, 30, 295-298.
!9. Luku. S., Dhaskali, L . (1988): Percaktimi i dise tregguesve tc gjakut nc kuajl c racave " Haflinger",
"Nonius" dhe "Arabe". Buletini Shkencave zooteknike e veterinare, 4, 114-117.
İngiliz vc Arap Atlarında Hcmatolijik Değerler 207
20. Lumsden, J.H. , Valli, V.E. , Mcsherry, B.J., Robinson, G.A., Claxton, M.J. (1975): The companion
of erythrocyte and leucocyte response to epinephrin and acepromazinemalcate in standardbred
horses. Proceeding of the first international symposium of equine hematology, Michigan
State Uni. Press, 516-523.
2!. Lumsden, J.H. , Rowe, K. , Mullen, K. (1980): Hematology and biochemistry reference values
For the light horse. Can. J. of Com. Med., 44, 32-42.
22. Mayer, J . (1994): Referenzbereiche in der haematologie beim Pferd. Inaugural Diss. Ludwig-Maximilians-Univcrsitat.
München, 23-31. 146-162.
23. Morris, D.D. (1988): Disease of the Hemolymphatic System. In: Equine Internal Medicine, Chapter
II, W. W. B. Saunders Company, Philadelphia, London. Toronto, pp: 561.
24. Schalm, O.W., Jain, N.C., Carroll, EJ . (1975): Veterinary Hematology. Third Ed. Lea Febiger,
Philadelphia, London. Toronto. 197.
25. Schalm, O.W. (1975): Equine haematology as an aid to diagnosis. Proceedings of the First Internationa!
Symposium of Equine Haematology, Michigan State University, 5-16.
26. Snedecor, G.W., Cochran, W. (1976): Statistical Methods. The Iowa State University Press.
Amer. U.S.A., 32-193.
27. Sykes, P.O.E. (1966): Hematology as an aid in equine track practice. Procedings of the American
Association of Equine Pracitioners, 12, 159-167.
28. Taylor, F.G.R. (1998): Diagnostic Techniques İn Equine Medicine. W.B. Saunders Company,
London, Philadelphia, Toronto, pp: 138.