21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
149
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında
Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin Avrupa
Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin
Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından Ortaya
Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK * - Dr. Murat ÖZCAN** - Dr. Ali BENLİ ***
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
Özet
Kara Kuvvetleri Lisan Okulu 1956 yılından beri Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin ihtiyaç duyduğu farklı yabancı dillerin öğretimini yapmaktadır. Bu çalış-
ma; Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda yetişkinlere yabancı dil öğretiminde uygulanan programların sonucunda ulaşılan seviyelerin Avrupa Ortak Başvuru Metnine
göre belirlenmesini, bu kriterlere uygun olarak hazırlanan anket sonuçlarına göre
halihazırda uygulanan yabancı dil programlarında eksik görülen hususlara ve
kursiyerlerin kazandıkları dil beceri seviyeleri arasında oluşan farklılıklara çözüm
önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Ayrıca çalışmanın Lisan Okulu’nda yabancı dillerin öğretiminde ulaşılması hedeflenen seviyelerin Avrupa Ortak Başvuru
Metnine göre belirlenmesine de katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kara Kuvvetleri Lisan Okulu, Yabancı dil öğretimi, Avrupa Ortak Başvuru
Metni
Determining The Levels Of Foreign Language Traninees Other Than
English In Land Forces Language School According To Common
European Framework And Some Suggestions To The Differences
Between Them In Terms Of Language Skills
* Kara Kuvvetleri Lisan Okulu, kerimacik111@hotmail.com
** Kara Kuvvetleri Lisan Okulu, mozcan@gazi.edu.tr
*** Kara Kuvvetleri Lisan Okulu, ali.benli@marmara.edu.tr
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
150
Abstract
Land Forces Language School is teaching several foreign languages that are need
by Turkish Armed Forces staff since 1956. This work aims to determine the levels
which are reached after the programs that are applied in teach of foreign languages
to the adults in Land Forces Language School according to the Common European
Framework and it aims to present some solving proposals to the differences in foreign languages programs that are applied nowadays according to the result of survey which is prepared appropriately to the Common European Framework. Also,
it is evaluated that the result of the work will contribute to the determining process
of the aimed course skill levels according to the Common European Framework in
Land Forces Language School.
Keywords
Land Forces Language School, foreign language teaching, Common European
Framework
Giriş
Kara Kuvvetleri Lisan Okulu 1956 yılında İngilizce öğretmek amacıyla kurulmuştur. Günümüzde Silahlı Kuvvetler personeline Lisan Okulu’nda İngilizce,
Fransızca, Arapça, Farsça, Gürcüce, Ermenice, Rusça, Bulgarca, Yunanca ve Boş-
nakça dillerinde eğitim verilmektedir1. Ayrıca yabancı silahlı kuvvetler mensuplarına da Türkçe öğretimi yapılmaktadır.
Dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak Türk Silahlı Kuvvetleri birçok
uluslararası görevler üstlenmekte veya müşterek harekâtlara katılmaktadır. Bunların yansıra askeri ataşeliklerde ve sınır birliklerinde görev yapacak personelin iyi
derecede yabancı dil bilmesi gerekmektedir. Bundan dolayı ihtiyaç duyulan dillerde personel yetiştirmeye büyük önem verilmektedir. Bu amaçla seçilen personel 25
haftalık yabancı dil temel kursu ve 15 haftalık tekâmül kursu görmektedir. Lisan
Okulu’nda günde 6, haftada 30 saat ders yapılmaktadır. Yabancı dil öğretimi sürecinde temel kurslarında 750 ve tekâmül kurslarında 450 olmak üzere toplam 1200
saatlik bir program uygulanmaktadır2. Lisan Okulu’nda eğitimi yapılan yabancı
dillerde kursiyerlere temel kurslarda 2500 ve tekamül kurslarda ise 3500 kelime
düzeyinde okuma, anlama, düşüncelerini anlatma ve yazma bilgi ve becerilerini
kazandırmak hedeflenmektedir3.
Lisan Okulunda öğrenim gören kursiyerler, yaşları 22 ile 40 arasında değişen
rütbeli yetişkin personelden oluşmaktadır. Kendi isteklerine binaen kurslara tertip
1 AÇIK, Kerim. (1997). “Kara Kuvvetleri Lisan Okulundaki Arapça Öğretimi ve İletişimsel Metoda
Göre Değerlendirilmesi”. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri
Anabilim Dalı Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı, s. 45.
2 A.e., s. 51-53.
3 KOMİSYON. (2013-2014). Kara Kuvvetleri Lisan Okulu, Temel Kursları Kurs Müfredat Programları,
İstanbul.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
151
edilen kursiyerlerin yabancı dil öğrenme motivasyonlarının oldukça yüksek oldu-
ğu görülmektedir. Bunun nedeni kurs sonunda girecekleri sınavlardan alacakları
notlara göre yurtdışında görev alma imkanı elde etmeleridir. Ayrıca yurtdışında
görev yapmış olmak, personele mesleki kariyer ve maddi açılardan önemli kazanımlar sağlamaktadır. Bu etkenler öğrenim sürecinde kursiyerlerin motivasyonlarını olumlu yönde etkilemektedir4. İngilizce dışındaki dilleri öğrenmeye gelen kursiyerler bu dili iyi derecede bilen personel arasından seçilmektedir. Bu durum da
kursiyerlerin ikinci bir yabancı dili öğrenimlerine olumlu katkılar sağlamaktadır.
Lisan Okulunda yabancı dil öğretiminde destek materyalleri olarak dil laboratuarları, ses kayıt stüdyosu, bilgisayar dershaneleri, multimedya dershaneleri,
akıllı tahta ve uydu yayınları gibi bir çok imkan etkin olarak kullanılmaktadır.
Modern eğitim teknolojilerine sahip olan okulda yabancı dil öğretiminde hedeflenen seviyelerinin uluslararası kriterlere uygun hale getirilmesine ihtiyaç vardır. Lisan Okulu’nda öğrenim gören kursiyerlerin kurs sonu itibariyle geldikleri
seviyeler, NATO ülkeleri Silahlı Kuvvetleri kapsamında yabancı dil eğitim seviyelerinin belirlenmesinde kullanılan STANAC 6001 standartlarına göre belirlenmektedir5. Bunun yanı sıra Avrupa Ortak Başvuru Metni (OBM)’ye göre de dil
beceri seviyelerinin belirlenmesinin yararlı olacağını değerlendirmekteyiz.
Milli Eğitim Bakanlığı; bakanlığa bağlı ilköğretim ve liselerde İngilizce, Almanca, Fransızca, Arapça, Japonca, İtalyanca, Rusça, Çince ve Yaşayan Diller ve
Lehçeler (Lazca, Kürtçe, Adığece ve Abazaca) öğretiminde Avrupa Ortak Başvuru
Metni’nde belirtilen seviyelere uyumluluğu sağlamak amacıyla standart öğretim
programları hazırlatmıştır. Hâlihazırda bu dillerin öğretiminde bu programlarda
belirtilen standartlara uygun olarak hazırlanmış öğretim materyalleri kullanılmaktadır. Bu anlamda Genel Kurmay Başkanlığı’na bağlı askeri öğretim kurumlarında yabancı dil öğretiminde Milli Eğitim Bakanlığı’nda olduğu gibi OBM’ye
uyumluluk çerçevesinde hazırlanmış ve yabancı dil öğretim sürecinde bir bütünlük
sağlamayı amaçlayan programların bulunmadığı göze çarpmaktadır. OBM’de
belirtilen seviyele yabancı dil eğitim programlarının hazırlatılmasının TSK bünyesinde bulunan askeri okullarda yabancı dil eğitimi alanında bütünlüğün sağ-
lanması açısından ihtiyaç olduğunu değerlendiriyoruz. Bu çerçevede yabancı dil
öğretimi ile ilgili yönergelerin, okullarda uygulanan müfredatın OBM standartlarına göre hazırlanacak programlarla uyumlu hale getirilmesinin ve belirlenecek
hedeflere uygun ders dokümanlarının seçilmesinin yararlı olacağı kanaatindeyiz.
Örneğin; Fransızca için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Ortak Başvuru Metni’ne uygun program6 ve bu programa uygun ders kitapları hazırlatılmıştır ve 2011
yılından itibaren okullarda kullanılmaya başlanmıştır.
4 A.g.e., s. 167.
5 KOMİSYON. (2009). Kara Kuvvetleri Lisan Eğitimi Yönergesi. Ankara: K.K. Basımevi Müdürlüğü.
6 ALPAR, Melek., vd. (2011). “Fransızca (4-8.Sınıflar) Dersi Kurul Kararı ve Öğretim Programı”, M.E.B.
Ankara.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
152
Aynı şekilde Arap dili öğretimi alanında OBM ile uyumlu ilk program 2011
yılında Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu tarafından bir komisyona
hazırlatılmıştır ve yayınlanmıştır7. Bu programda belirtilen kriterlere göre İlköğ-
retim 4. Sınıf Arapça Ders Kitabı8 ve 4. Sınıf İlköğretim Öğrenci Çalışma Kitabı9
hazırlanmıştır ve okullarda kullanılmaya başlanmıştır.
Fransa’da başlatılan bir proje kapsamında Avrupa Birliği ülkelerinde Arapçanın yabancı dil olarak öğretiminde OBM seviyelerine uygun öğretim programları
ve ders kitapları hazırlıkları başlamıştır. SUÇİN’nin de aralarında bulunduğu çok
sayıda yabancı dil uzmanı ve akademisyenin içinde bulunduğu komisyon tarafından 7-8 Haziran 2013 tarihinde gerçekleştirilen bir sempozyumunun akabinde
çalışmalar başlanmıştır10. Bu çalışmaların hedefi Arapçanın OBM standartlarına
göre öğretilmesidir.
Gazi Üniversitesi TÖMER’de hazırlanan “Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti”11 Avrupa Ortak Başvuru Metni’nde belirtilen seviyelere göre hazırlanmıştır.
Ankara Üniversitesi TÖMER’de hazırlanan “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türk-
çe Ders Kitapları”12, kullanıcılarını, Avrupa Konseyi’nin Ortak Avrupa Çerçevesi
(Common European Framework) adlı kılavuzu doğrultusunda TÖMER tarafından geliştirilen ve 2004 yılında Avrupa Konseyi’nce onaylanan 56.2004 model nolu
“Yetişkinler İçin Avrupa Dil Portfolyosu”nda (TÖMER ADP’sinde) belirlenen beceri düzeylerine ulaştırmayı hedeflemektedir.
ORTAK BAŞVURU METNİ
Avrupa Konseyi, daimi merkezi Fransa’nın Strasburg kentinde bulunan uluslar
arası bir organizasyondur. Konseyin başlıca hedefi; Avrupa’daki birliği güçlendirmek ve temel değerlerden olan demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğüne
saygıyı temin ederek, Avrupa vatandaşlarının itibarını güvence altına almaktır.
Türkiye, Avrupa Konseyi’ne 1949 yılında katılan ilk ülkelerden biri olmuş ve kurucu üye statüsünde Konseyin tüm çalışmalarına kesintisiz katılmıştır13.
Avrupa Konseyi’nin Avrupa’nın geleceği için belirlediği eğitim ve kültür politikaları içinde en çok önemsediği konulardan bir tanesi dil politikalarıdır. Konsey, Avrupa’nın geleceği için “çok kültürlü, çok dilli” bir toplum yaratma anlayışını
vazgeçilmez bir eğitim hedefi olarak belirlemiş ve bu hedefe ulaşma konusunda
7 SUÇİN., Mehmet Hakkı., vd. (2011). “İlköğretim Arapça Dersi Öğretim Programı (4-8. Sınıflar) ”.
Ankara: Talim Terbiye Kurulu.
8 CEVİZ, Nurettin., vd. (2013). İlköğretim 4. Sınıf Arapça Ders Kitabı. Ankara: AYT Yayınları.
9 OKTAY, Zeynep., (2012). İlköğretim Öğrenci Çalışma Kitabı 4. Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
10 http://www.radikal.com.tr/turkiye/abde_arapca_bir_turke_emanet-1127492 erişim:14.05.2014.
11 http://tomer.gazi.edu.tr/posts/view/title/yabancilar-icin-turkce-ogretim-seti-cikti!-73262-erişim:
12.06.2014.
12 http://tomer.ankara.edu.tr/yayinlar/yeni-hitit-yabancilar-icin-turkce-ogretim-seti/ erişim: 13.06.2014.
13 DEMİREL, Özcan. (2003). Yabancı Dil Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayınları, s.229.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
153
üye ülkeleri yönlendirmeye başlamıştır. Avrupa Konseyi’ne üye toplam 48 ülkede yürütülen en yaygın dil eğitim politikası projesi “Avrupa Dil Gelişim Dosyası
(European Language Portfolio)” projesidir14.
Avrupa Birliği ile bütünleşmeyi hedef alan Türkiye bu doğrultuda uyum çalış-
malarına başlamıştır. Dolayısıyla, ülkemizde eğitim sisteminde yapılacak tüm yenilikçi çalışmaların Avrupa ile uyumlu olmasına özen gösterilmesi gerekmektedir.
Bu bağlamda, yabancı dil öğretim programlarının Avrupa Konseyi Yaşayan Diller
Bölümü’nün geliştirmiş olduğu standartlara göre düzenlenmesi önemli görülmektedir15.
Diller için Ortak Başvuru Metni (OBM), Avrupa ülkelerinde dil öğretim programları, program yönergeleri, sınav ve ders kitapları gibi konulardaki çalışmaları
yönlendirmek için ortak bir çerçeve sunmayı amaçlamaktadır. Yabancı dil öğrenenlerin ve öğretenlerin, bu dili iletişim kurmada kullanabilmek için neleri bilmeleri ve bu dilde etkinlik kazanmak için hangi bilgi ve yetilerini geliştirmeleri
gerektiğini kapsamlı bir şekilde açıklamaktadır. Öte yandan öğrenenlerin yaşamları boyunca dil öğrenimleri sırasında kat ettikleri aşamalara standart getiren dil
yeterlik düzeylerini de tanımlamaktadır16. Böylece bütün dünya dilleri tarafından
kullanılabilecek ortak bir ölçek ortaya çıkmıştır.
1991 yılında konseye üye ülkelerin katıldığı bir sempozyumla İsviçre’de temelleri atılan OBM, 1997 yılında konseye üye ülkeler tarafından onaylanmıştır. Çok
dilliliğin ve çok kültürlülüğün önemini vurgulayan metin; dil öğrenme, öğretme,
değerlendirme alanlarında yabancı dil öğretmenlerine ve öğrenenlere yol gösterme
amacıyla hazırlanmış kapsamlı, şeffaf ve tutarlı bir kılavuz niteliği taşımaktadır.
OBM’nde yaşam boyu öğrenme, öğrenen özerkliği ve kültürler arası etkileşimin de önemi vurgulanmakta, dil öğrenen kişinin ulaşması beklenen bilgi ve beceriler, dile ilişkin yeterlik düzeyleri ile tanımlanmaktadır.
OBM, dile ilişkin yeterlik düzeylerini (A1-C2) tanımlayan, ulaşılabilir ve kontrol edilebilir amaçlar koyan ve bütün Avrupa ülkeleri tarafından tanınan bir araç
niteliğindedir. Bu sebeple OBM bütün yabancı dil dersi öğretim programlarının,
ders kitaplarının ve sınavlarının hazırlanmasında başvurulabilecek bir kaynaktır.
OBM’nde öğrencilerin A1-A2 dil düzeylerinde, temel düzeyde yabancı dili
kullanabilmeleri, B1-B2 dil düzeylerinde bağımsız düzeyde iletişim kurabilmeleri,
C1-C2 düzeyini tamamladıklarında da hedef dili deneyimli olarak kullanabilmeleri
amaçlanmıştır.
14 A.e., s. 241.
15 İŞİSAĞ, Korkut Uluç, DEMİREL, Özcan. (2010). «Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’nin Konuşma
Becerisinin Gelişiminde Kullanılması.» Eğitim ve Bilim, 190-204.
16 M.E.B. (2009). Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni Öğrenme-Öğretme-Değerlendirme. Ankara:
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları, s. 1.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
154
Dil yeterlilik alanları da dil öğrenmede dört temel dil becerileri olan dinleme,
konuşma, okuma ve yazma becerilerine göre belirlenmektedir. Dil becerileri: anlama bağlamında dinlediğini anlama ve okuduğunu anlama olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır; konuşma becerisi bağlamında karşılıklı konuşma ve sözlü anlatım
olmak üzere ikiye ayrılmakta ve yazma becerisi bağlamında yazılı anlatım olmak
üzere üç farklı kategoride ele alınmaktadır. Aşağıda evrensel olarak temel ölçüt
olarak kabul edilen ortak beceri düzeyleri verilmiştir:
Yetkin
Kullanıcı
C2
Duyduğu ve okuduğu her şeyi kolayca anlayabilir.
Akıcı bir dil kullanarak kendini tam anlamıyla ifade edebilir. Karmaşık
durumlarda bile kendini ifade ederken ince anlam farklarından yararlanabilir.
C1
Farklı yapıya sahip uzun ve karmaşık metinleri anlayabilir ve bu metinlerdeki
dolaylı anlatımları ve imaları fark edebilir.
Dili akademik ve mesleki amaçlar için ve günlük yaşamda esnek ve etkili bir
şekilde kullanabilir.
Bağımsız
Kullanıcı
B2
Çok zorlanmadan, belli ölçüde doğal ve akıcı bir dil kullanarak anadilde
konuşan birisiyle iletişim kurabilir.
Farklı konularda, ayrıntılı bir şekilde kendini ifade edebilir ve bir konunun
bütün yönlerini ortaya koyarak kendi bakış açısını yansıtabilir.
B1
Seyahatlerde, dilin konuşulduğu yerlerde karşılaşılabilecek çoğu durumların
üstesinden gelebilir.
Yasadığı olayları ve deneyimlerini aktarabilir; düşlerinden, umutlarından ve
isteklerinden söz edebilir, görüşlerini ve planlarını kısaca nedenleriyle ortaya
koyabilir.
Temel
Kullanıcı
A2
Kişisel, aile, alışveriş, iş ve yakın çevre ile ilgili konularda çok sık kullanılan
temel deyimleri ve cümleleri anlayabilir.
Bildiği, alışılmış konularda doğrudan bilgi alışverişinde bulunarak basit
düzeyde iletişim kurabilir.
Basit bir dil kullanarak kendi özgeçmişi ve yakın çevresi hakkında bilgi
verebilir ve anlık gereksinimleri karşılayabilir.
A1
Somut gereksinimlerini karşılayabilmek adına bilinen, günlük ifadeleri ve çok
temel deyimleri anlayabilir ve kullanabilir.
Kendini ya da başkalarını tanıtabilir; nerede oturduğu, kimleri tanıdığı, sahip
oldukları ile ilgili sorular sorabilir, cevaplar verebilir.
Konuştuğu kişilerin yavaş ve anlaşılır bir şekilde konuşması ve kendisine
yardıma hazır olması durumunda basit düzeyde iletişim kurabilir.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
155
DİL GELİŞİM DOSYASI
Avrupa Dil Portfolyosu diye de adlandırılan dil gelişim dosyası, bir kişinin kültürlerarası deneyimlerinin ve yaşamı boyunca okulda, günlük yaşamda ve evinde
edindiği dil becerilerinin kayıt ve rapor altına alındığı bir araçtır. Bu dosya kişinin
eğitim yaşantısında kullanılmak üzere dil öğrenme nitelik ve deneyimlerinin Avrupa eğitim sistemi ölçütlerinde net biçimde yansıtıldığı bir kayıt sağlamaktadır17.
Avrupa Dil Portfolyosu, kişiye aittir. Bu portfolyo, Yabancı Dillerdeki yeterlili-
ğin ve diğer kültürler hakkındaki bilgi ve deneyimlerin örnek çalışmalar yoluyla
kayıt altına alındığı bir dokümandır.
Avrupa Dil Portfolyosu üç bölümden oluşmaktadır: Dil Pasaportu, Dil
Öğrenim Özgeçmişi ve Dosya. Her bölümde bunların nasıl kullanılacağına ilişkin
açıklamalar bulunmaktadır.
Dil Pasaportu
Dil becerileri, yeterlilikleri ve deneyimlerinin bir kaydıdır. Aynı zamanda, dil
pasaportu, dil öğrenim geçmişini, deneyim ve başarıları belgeleyen dosya bölümü-
nü içeren Avrupa Dil Portfolyosunun bir parçasıdır. Avrupa Konseyi tarafından
önerilen pasaportun amacı, tüm Avrupa’da yabancı dil öğretiminde denklik ve serbest dolaşım süreçlerini kolaylaştırmaktadır. Avrupa’da serbest dolaşım hakkını
ve iş izni alabilmek için her Avrupa vatandaşının bu pasaportu yanında taşıması
gerekli olacaktır. Başka bir ifadeyle; normal pasaport yerine, sadece dil pasaportu
geçerli olacaktır. Avrupa’nın herhangi bir ülkesinde uzun süreli iş ve oturma izni
almak için dil pasaportunda o ülkenin dilinin bilindiğini belgelendirmek gerekecektir.
Dil Öğrenim Özgeçmişi
Kişinin bildiği her bir dilde neler yapabildiğini belgelemesini, örgün eğitim sistemleri içinde ve dışında kazandığı dilsel ve kültürel deneyimleri hakkında bilgiler
eklemesini sağlar. Kişinin öğrenme sürecini ve gelişimini değerlendirip, yabancı
dil öğrenim sürecini planlamasını kolaylaştırır. Ayrıca, birden fazla yabancı dil öğ-
renmeye teşvik eder.
Dosya
Kişinin Dil Pasaportu ve Dil Öğrenim Özgeçmişi bölümlerinde kayıtlı olan
başarı ve deneyimlerini örneklerle açıklaması ve belgelendirmesi için gerekli
materyalleri kayıt altına almasını sağlar. Her vatandaş ömür boyu dil yaşantısı ile
ilgili bütün envanterini bu dosya içerisinde saklayabilir.
Problem
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda öğrenim gören kursiyerlerin kurs sonu itibariyle geldikleri seviyelerin belirlenmesinde STANAC 6001 kullanılmaktadır. Lisan
17 A.g.e., s. 5.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
156
Okulu’nda öğretimi yapılan yabancı dillerde ulaşılan seviyelerin uluslar arası bir
ölçek standartlarına göre tespitinin yapılması gerekmektedir. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyeliğinin gerçekleşeceği öngörülerek Silahlı Kuvvetler personelinin
ulaştığı yabancı dil seviyelerinin Avrupa Ortak Başvuru Metni kriterlerine göre
belirlenmesine ihtiyaç olduğunu değerlendirmekteyiz.
Bu çalışma ile yapılacak analizlerin sonuçları, İngilizce dışında yabancı dil öğ-
renen Silahlı Kuvvetler personelinin ulaştığı seviyelerin uluslar arası kabul gören
bir ölçek kriterlerine kıyaslanma imkânı sağlayacak ve bu dillerin öğretiminde uygulanan programların ve yöntemlerin eksik yönlerinin ortaya çıkmasına yardımcı
olacaktır.
Amaç
Bu çalışma; Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda yetişkinlere yabancı dil öğretiminde uygulanan programların sonucunda ulaşılan seviyelerin Avrupa Ortak Baş-
vuru Metnine göre belirlenmesini, OBM kriterlerine uygun olarak hazırladığımız
anket sonuçlarına göre halihazırda uygulanan yabancı dil programlarında eksik
görülen hususlara ve kursiyerlerin kazandıkları dil beceri seviyelerinde oluşan
farklılıklara çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Ayrıca çalışmamızın Lisan
Okulu’nda yabancı dillerin öğretiminde ulaşılması hedeflenen seviyelerin Avrupa
Ortak Başvuru Metnine göre belirlenmesine de katkı sağlayacağını değerlendirmekteyiz.
Önem
Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinde olan Türkiye’nin her alanda Avrupa Birli-
ği kriterlerine uyum sağlama çalışmaları yoğun bir şekilde devam etmektedir. Bu
kapsamda Türkiye’de yabancı dil bilgi seviyesinin de Avrupa Ortak Başvuru Metni
kriterlerine göre belirlenmesi bir zaruriyettir. Türk Silahlı Kuvvetlerinde yabancı
dil eğitimi verilen tüm okullarda öğrencilerin ulaştıkları yabancı dil seviyelerin
Avrupa Ortak Başvuru Metninde belirtilen seviyelere göre tespitinin yapılması
hem kurumsal olarak Silahlı Kuvvetlerin hem de bireysel olarak personelin yararı-
na olacağı bir gerçektir. Avrupa Birliği kriterlerine göre Avrupa Birliği’ne bağlı ülke
vatandaşları için oluşturulacak Avrupa Dil Portfolyosu ve bunun sonucunda her
vatandaşın sahip olacağı dil pasaportunun düzenlenmesinde yaptığımız bu çalış-
manın önemli bir katkı sağlayacağını değerlendirmekteyiz.
Sınırlılıklar
Bu araştırma:
Kara Kuvvetleri Lisan Okulu’nda 2013-2014 yılında Arapça, Farsça, Ermenice,
Gürcüce, Yunanca ve Fransızca dillerinde 25 hafta süreli temel kurslarda öğrenim
gören kursiyerlerle,
Veri toplama aracı olarak kullanılan ankette yer alan sorularla sınırlıdır.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
157
Yöntem
Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri toplama aracının
hazırlanması ve uygulanması ile veri toplama aracı yoluyla elde edilen verilerin
çözümlenmesine ilişkin bilgilere yer verilmiştir.
Araştırmanın Modeli
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda yetişkinlere yabancı dil öğretiminde ulaşı-
lan seviyelerin Avrupa Ortak Başvuru Metni kriterlerine göre değerlendirilmesini
amaçlayan bu araştırmanın gerçekleştirilmesinde tarama modelinden yararlanılmıştır. Tarama modeli, geçmişte olmuş ya da halen var olan durumu var olduğu
şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan
birey, olay ya da nesne, herhangi bir şekilde değiştirme ve etkilenme çabası gösterilmeden kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. Önemli olan
onu uygun bir şekilde gözlemleyebilmektir18. Bu amaçla Gazi Üniversitesi, Gazi
Eğitim Fakültesi, Arapça Öğretmenliği Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin seviyelerinin belirlenmesi için hazırlanmış olan Avrupa Ortak Başvuru Metni seviye belirleme anketi19 kursiyerlere uygulanmıştır. Kursiyerlere; dinleme, okuma, karşılıklı
konuşma, sözlü anlatım ve yazılı anlatım başlıkları altında 30 adet soru yöneltilmiştir.
Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini silahlı kuvvetlerde yabancı dil öğrenen personel oluş-
tururken, örneklemini 2013-2014 eğitim öğretim yılında Lisan Okulunda Arapça,
Farsça, Ermenice, Gürcüce ve Batı Dili olarak da Fransızca temel kursunda öğrenim gören toplam 80 kursiyer oluşturmaktadır.
Verilerin toplanması
2013-2014 öğretim yılında, Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda Arapça, Farsça,
Ermenice, Gürcüce, Yunanca ve Fransızca dillerinde öğrenim gören kursiyerlerin
25 haftalık temel kursları sonucunda ulaştıkları seviyelerin öğrenci görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi amacıyla “Avrupa Ortak Başvuru Metni Seviye Belirleme
Anketi”nden yararlanılmıştır.
Ankette kapalı uçlu soruların tercih edilmesinin nedeni; kaynak kişi için yanıtlama kolaylığı sağlaması ve araştırmacı için verileri sayısallaştırma, çözümleme
kolaylığı sağlamasıdır. Bilgi toplama aracı olarak geliştirilen anket formu üç bö-
lümden oluşmaktadır. 6 sorunun yer aldığı birinci bölümde kursiyerlere “Dinleme
Becerisi” ile ilgili sorulara yer verilmiştir. İkinci bölüm, “Okuma Becerisi” ile ilgili
sorulardan oluşmaktadır. Bu bölümde 6 soru bulunmaktadır. Üçüncü bölüm “Kar-
18 KARASAR, Niyazi. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları, s.77.
19 ÖZCAN, Murat. (2012). “Gazi Üniversitesi Arapça Öğretmenliği Bölümü Hazırlık Sınıfı İçin
Avrupa Ortak Başvuru Metni’ne Uygun, Moodle Eğitim Yönetim Sistemi Destekli Müfredat
Önerisi”. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yabancı Diller Eğitimi Anabilim
Dalı Arap Dili ve Eğitimi Bilim Dalı.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
158
şılıklı Konuşma” ile ilgili 6 sorudan oluşmaktadır. Dördüncü bölüm “Sözlü Anlatım” ile ilgili 6 sorudan oluşmaktadır. Beşinci bölüm “Yazılı Anlatım Becerisi” ile
ilgili 6 sorudan oluşmaktadır. Bu şekilde anket toplam 30 sorudan oluşmaktadır.
Öğrenciler likert tipi bu sorulara “kesinlikle katılıyorum, katılıyorum, kararsızım,
katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum” şeklinde yanıt vermişlerdir. Anketin
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda uygulanabilmesi için okul yönetiminden gerekli
izinler alınmıştır ve böylece uygulamaya geçilmiştir. Uygulama sırasında, tüm öğ-
rencilere anket hakkında bilgi verilmiştir. Anketler öğrencilere dağıtılmış ve gün
içerisinde toplanmıştır. Dağıtılan anketlerin tamamının geri dönüşü sağlanmış ve
değerlendirmeye alınmıştır.
Verilerin çözümlenmesi
Öğrenciler tarafından yanıtlanan anketler toplanmış ve tek tek kontrol
edilmiştir. Elde edilen 80 ankette bulunan yanıtlar bilgisayar ortamına aktarılmış-
tır. Öğrencilerin Avrupa Ortak Başvuru Metni’ne göre seviyelerine ilişkin değerlendirmeleri belirleyebilmek amacıyla yanıtlar tek tek ele alınmıştır. Ankette bulunan “kesinlikle katılıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum ve kesinlikle
katılmıyorum” seçeneklerinin her birine verilen yanıtların frekans ve yüzdeleri
alınarak bunlar tablolar halinde sunulmuştur. Bu araştırmayla ilgili tüm istatistiksel çözümlemelerde Microsoft Excel programından yararlanılmıştır.
Bulgular ve yorumlar
Bu bölümde araştırmanın amaçları doğrultusunda veri toplama aracıyla elde
edilen bulgulara ve yorumlara yer verilmiştir. Bulgular ve yorumların sunulmasında, amaçlarda belirlenmiş olan sıraya uyulmuştur. Bulgular ve yorumlar dört
başlık altında sunulmaktadır:
Dinleme becerisine ilişkin bilgiler,
Öğrencilerin okuma becerilerine ilişkin görüşleri,
Öğrencilerin karşılıklı konuşma becerilerine görüşleri,
Öğrencilerin sözlü anlatım becerilerine ilişkin görüşleri,
Öğrencilerin yazama becerilerine ilişkin görüşleri ele alınmıştır.
Hazırlamış olduğumuz anketi söz konusu dillerde temel kursları gören personele uyguladık. Temel kursları sonu itibariyle dil becerilerinde ulaşılması hedeflenen
seviyeyi biz tüm becerilerde B2 olarak öngörmekteyiz. Bu nedenle anket sonuçları-
nı makalemizde sunmamıza rağmen her hangi bir değerlendirilmede bulunmadık.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
159
DİNLEME
Dinleme
5 4 3 2 1 Toplam
f 51 26 0 1 2 80
% 63,75 32,5 0 1,25 2,5 100
f 51 23 6 0 0 80
% 63,75 28,75 7,5 0 0 100
f 23 37 16 4 0 80
% 28,75 46,25 20 5 0 100
f 7 22 33 14 4 80
% 8,75 27,5 41,25 17,5 5 100
f 7 10 20 29 14 80
% 8,75 12,5 25 36,25 17,5 100
f 2 5 20 29 19 80
% 2,5 6,25 25 36,25 23,75 100
Benimle, ailemle ve yakın çevremle ilgili tanıdık sözcükleri ve çok temel kalıpları, yavaş ve net konuşulduğunda anlayabilirim.
f 51 26 0 1 2 80
% 63,75 32,5 0 1,25 2,5 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %63’ünün kesinlikle katılıyorum ve
%32,5’nun da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Beni doğrudan ilgilendiren konularla ilişkili kalıpları ve çok sık kullanılan sözcükleri anlayabilirim. (Örneğin; En temel kişisel ve ailevi bilgiler, alışveriş, yerel
çevre, meslek). Kısa, net, basit ileti ve duyurulardaki temel düşünceyi kavrayabilirim.
f 51 23 6 0 0 80
% 63,75 28,75 7,5 0 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %63,75’inin kesinlikle katılıyorum
ve %28,75’nin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
İş, okul, boş zaman vb. ortamlarda sürekli karşılaşılan bildik konulardaki net,
standart konuşmanın ana hatlarını anlayabilirim. Güncel olaylar ya da kişisel ilgi
alanıma giren konularla ilgili radyo ve televizyon programlarının çoğunun ana
hatlarını yavaş ve net olduğunda anlayabilirim.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
160
f 23 37 16 4 0 80
% 28,75 46,25 20 5 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %28,75’inin kesinlikle katılıyorum
ve %46,25’nin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre B1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
Güncel bir konu olması koşuluyla uzun konuşma ve sunumları anlayabilir, karmaşık tümcelerle yapılan tartışmaları takip edebilirim. Televizyon haberlerini ve
güncel olaylara ilişkin programların çoğunu anlayabilirim. Standart dilin kullanıldığı filmlerin çoğunu anlayabilirim.
f 7 22 33 14 4 80
% 8,75 27,5 41,25 17,5 5 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %8,75’inin kesinlikle katılıyorum ve
%27,5’nin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre dinleme
anlama becerisinin temel kursları için hedeflenen B2 seviyesine ulaşması için geliş-
tirilmeye muhtaç olduğu anlaşılmaktadır.
Açıkça yapılandırılmamış ve ilişkiler açıkça belirtilmemiş sadece ima edilmiş
olsa bile uzun konuşmaları anlayabilirim. Televizyon programlarını ve filmleri
fazla zorluk çekmeden anlayabilirim.
f 7 10 20 29 14 80
% 8,75 12,5 25 36,25 17,5 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %8,75’inin kesinlikle katılıyorum ve
%12,5’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
İster canlı ister yayın ortamında olsun, hiçbir konuşma türünü anlamakta zorluk çekmem. Sadece normal anadili konuşma hızında ise, aksana alışabilmem için
biraz zamana ihtiyacım olabilir.
f 2 5 20 29 19 80
% 2,5 6,25 25 36,25 23,75 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %2,5’unun kesinlikle katılıyorum ve
%6,25’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
161
OKUMA
Okuma
5 4 3 2 1 Toplam
f 45 26 6 3 0 80
% 56,25 32,5 7,5 3,75 0 100
f 39 31 10 0 0 80
% 48,75 38,75 12,5 0 0 100
f 29 31 13 5 2 80
% 36,25 38,75 16,25 6,25 2,5 100
f 7 21 20 20 12 80
% 8,75 26,25 25 25 15 100
f 4 14 18 24 20 80
% 5 17,5 22,5 30 25 100
f 2 11 20 27 20 80
% 2,5 13,75 25 33,75 25 100
Katalog, duyuru ya da afiş gibi yazılı metinlerdeki bildik adları, sözcükleri ve
çok basit tümceleri anlayabilirim.
f 45 26 6 3 0 80
% 56,25 32,5 7,5 3,75 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %56,25’inin kesinlikle katılıyorum
ve %32,5’unun da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Kısa ve basit metinleri okuyabilirim. İlanlar, kullanım kılavuzları, mönüler ve
zaman çizelgeleri gibi basit günlük metinlerdeki genel bilgileri kavrayabilir ve kısa
kişisel mektupları anlayabilirim.
f 39 31 10 0 0 80
% 48,75 38,75 12,5 0 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %48,75’inin kesinlikle katılıyorum
ve %38,75’inin da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A2
seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Meslekle ilgili ya da günlük dilde en sık kullanılan sözcükleri içeren metinleri
anlayabilirim. Kişisel mektuplarda belirtilen olay, duygu ve dilekleri anlayabilirim.
f 29 31 13 5 2 80
% 36,25 38,75 16,25 6,25 2,5 100
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
162
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %36,25’inin kesinlikle katılıyorum
ve %38,75’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre B1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Yazarların belirli tutum ya da görüşü benimsedikleri, güncel sorunlarla ilgili
makaleleri ve raporları okuyabilirim. Çağdaş edebi düzyazıyı anlayabilirim.
f 7 21 20 20 12 80
% 8,75 26,25 25 25 15 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %8,75’inin kesinlikle katılıyorum ve
%26,25’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir ve toplamda %35’lik
bir oranı teşkil etmektedir. Buna göre okuma anlama becerisinde kursiyerlerin ço-
ğunluğunun B2 seviyesine ulaşamadıklarını söyleyebiliriz.
Üslup farklılıklarını da ayırt ederek uzun ve karmaşık, somut ya da edebi metinleri okuyabilir, ilgi alanımla alakalı olmasalar bile herhangi bir uzmanlık alanı-
na giren makale ve uzun teknik bilgileri anlayabilirim.
f 4 14 18 24 20 80
% 5 17,5 22,5 30 25 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %5’inin kesinlikle katılıyorum ve
%17,5’unun da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
Kullanım kılavuzları, uzmanlık alanına yönelik makaleler ve yazınsal yapıtlar
gibi soyut, yapısal ve dilbilgisel açıdan karmaşık hemen hemen tüm metin türlerini
kolaylıkla okuyabilir ve anlayabilirim.
f 2 11 20 27 20 80
% 2,5 13,75 25 33,75 25 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %2,5’unun kesinlikle katılıyorum ve
%13,75’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
163
KARŞILIKLI KONUŞMA
Karşılıklı Konuşma
5 4 3 2 1 Toplam
f 48 24 3 4 1 80
% 60 30 3,75 5 1,25 100
f 28 44 6 2 0 80
% 35 55 7,5 2,5 0 100
f 18 36 24 2 0 80
% 22,5 45 30 2,5 0 100
f 3 18 23 27 9 80
% 3,75 22,5 28,75 33,75 11,25 100
f 3 12 23 31 11 80
% 3,75 15 28,75 38,75 13,75 100
f 2 9 19 20 30 80
% 2,5 11,25 23,75 25 37,5 100
Karşımdaki kişinin söylediklerini daha yavaş bir konuşma hızında yinelemesi ve söylemek istediklerimi oluşturmada bana yardımcı olması koşuluyla, basit
yoldan iletişim kurabilirim. O anki gereksinime ya da çok bildik konulara ilişkin
alanlarda basit sorular sorabilir ve cevap verebilirim.
f 48 24 3 4 1 80
% 60 30 3,75 5 1,25 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %60’inin kesinlikle katılıyorum ve
%30’unun da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A1 seviyesinde yeterli karşılıklı konuşma becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Bildik konular ve faaliyetler hakkında doğrudan bilgi alışverişini gerektiren
basit ve alışılmış işlerde iletişim kurabilirim. Genellikle konuşmayı sürdürebilecek
kadar anlamasam da kısa sohbetlere katılabilirim.
f 28 44 6 2 0 80
% 35 55 7,5 2,5 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %35’ünün kesinlikle katılıyorum ve
%55’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Dilin konuşulduğu ülkede seyahat ederken ortaya çıkabilecek birçok durumla
başa çıkabilirim. Bildik, ilgi alanıma giren ya da günlük yaşamla ilgili (Örneğin;
aile, hobi, iş, yolculuk ve güncel olaylar gibi) konularda hazırlık yapmadan
konuşmalara katılabilirim.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
164
f 18 36 24 2 0 80
% 22,5 45 30 2,5 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %22,5’unun kesinlikle katılıyorum
ve %45’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre B1 seviyesinde kursiyerlerin yeterli konuşma becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Öğrendiğim dili anadili olarak konuşan kişilerle anlaşmayı mümkün kılacak
bir akıcılık ve doğallıkla iletişim kurabilirim. Bildik konulardaki tartışmalarda,
kendi görüşlerimi açıklayıp destekleyerek etkin bir rol oynayabilirim.
f 3 18 23 27 9 80
% 3,75 22,5 28,75 33,75 11,25 100
Tablo incelendiğinde anket sorusuna kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum cevabını veren kursiyerlerin %26,25’lik bir oranda kaldığı görülmektedir. Bu tespit
B2 seviyesinde konuşma becerisinin geliştirilmesi için çok ciddi tedbirler düşünülmesi gereğini ortaya koymaktadır.
Kullanacağım sözcükleri çok fazla aramaksızın, kendimi akıcı ve doğal bir bi-
çimde ifade edebilirim. Dili, toplumsal ve mesleki amaçlar için esnek ve etkili bir
şekilde kullanabilirim. Düşünce ve fikirlerimi açık bir ifadeyle dile getirebilir ve
karşımdakilerin konuşmalarıyla ilişkilendirebilirim.
f 3 12 23 31 11 80
% 3,75 15 28,75 38,75 13,75 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %18,75’lik oranda kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C1 seviyesinde
kursiyerlerin karşılıklı konuşma becerisinde yeterli dil becerisi elde edemedikleri
görülmektedir.
Hiç zorlanmadan her türlü konuşma ya da tartışmaya katılabilir; deyimler ve
konuşma diline ait ifadeleri anlayabilirim. Kendimi akıcı bir şekilde ifade edebilir,
anlamdaki ince ayrıntıları kesin ve doğru bir biçimde vurgulayabilirim. Bir sorunla karşılaşırsam, geriye dönüp, karşımdaki insanların fark etmelerine fırsat vermeyecek bir ustalıkla ifadelerimi yeniden yapılandırabilirim.
f 2 9 19 20 30 80
% 2,5 11,25 23,75 25 37,5 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %63’ünün kesinlikle katılıyorum ve
%32,5’nun da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
165
SÖZLÜ ANLATIM
Sözlü Anlatım
5 4 3 2 1 Toplam
f 40 32 8 0 0 80
% 50 40 10 0 0 100
f 36 32 10 2 0 80
% 45 40 12,5 2,5 0 100
f 8 31 30 8 3 80
% 10 38,5 37,75 10 3,75 100
f 2 25 24 20 9 80
% 2,5 31,25 30 25 11,25 100
f 2 9 19 31 19 80
% 2,5 11,25 23,75 38,75 23,75 100
f 2 11 17 24 26 80
% 2,5 13,75 21,25 30 32,5 100
Yaşadığım yeri ve tanıdığım insanları betimlemek için basit kalıpları ve tümceleri kullanabilirim.
f 40 32 8 0 0 80
% 50 40 10 0 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %50’sinin kesinlikle katılıyorum ve
%40’ının da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Basit bir dille ailemi ve diğer insanları, yaşam koşullarımı, eğitim geçmişimi ve
son işimi betimlemek için bir dizi kalıp ve tümceyi kullanabilirim.
f 36 32 10 2 0 80
% 45 40 12,5 2,5 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %45’inin kesinlikle katılıyorum ve
%40’ının da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Deneyimlerimi, hayallerimi, umutlarımı, isteklerimi ve olayları betimlemek
için çeşitli kalıpları yalın bir yoldan birbirine bağlayabilirim. Düşünce ve planlara
ilişkin açıklamaları ve nedenleri kısaca sıralayabilirim. Bir öyküyü anlatabilirim,
bir kitap ya da filmin konusunu aktarabilirim ve izlenimlerimi belirtebilirim.
f 8 31 30 8 3 80
% 10 38,5 37,75 10 3,75 100
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
166
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %10’unun kesinlikle katılıyorum ve
%38,5’unun da katılıyorum cevabını verdikleri ve toplam oranın % 48,5 olduğu
görülmektedir. Buna göre B1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark
edilmektedir. Bu beceride temel kurslar içim belirlenen B2 seviyesinin oldukça altında kaldığı ortaya çıkmaktadır.
İlgi alanıma giren çeşitli konularda açık ve ayrıntılı bilgi verebilirim. Çeşitli
seçeneklerin olumlu ve olumsuz yanlarını ortaya koyarak bir konu hakkında görüş
bildirebilirim.
f 2 25 24 20 9 80
% 2,5 31,25 30 25 11,25 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %2,5’unun kesinlikle katılıyorum ve
%31,25’inin de katılıyorum cevabını verdikleri ve toplamda %33.75 bir oran oluş-
turdukları görülmektedir. Buna göre sözlü anlatım becerisinde B2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği ortaya çıkmaktadır.
Karmaşık konuları, alt temalarla bütünleştirerek, açık ve ayrıntılı bir biçimde
betimleyebilir, belirli bakış açıları geliştirip uygun bir sonuçla konuşmamı tamamlayabilirim.
f 2 9 19 31 19 80
% 2,5 11,25 23,75 38,75 23,75 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %2,5’unun kesinlikle katılıyorum ve
%11,25’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
Her konuda bağlama uygun bir üslupla ve dinleyenin önemli noktaları ayırt
edip anımsamasına yardımcı olacak şekilde konuşmamı etkili ve mantıksal bir
şekilde yapılandırabilir, açık, akıcı bir betimleme ya da karşıt görüş sunabilirim.
f 2 11 17 24 26 80
% 2,5 13,75 21,25 30 32,5 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %2,5’unun kesinlikle katılıyorum ve
%13,75’inin de katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
167
YAZILI ANLATIM
Kısa ve basit tümcelerle kartpostal yazabilirim. Örneğin; Tatil kartpostalıyla
selam göndermek gibi. Kişisel bilgi içeren formları doldurabilirim Örneğin: Otel
kayıt formuna isim, uyruk ve adres yazmak gibi.
f 38 29 9 2 2 80
% 47,5 36,25 11,25 2,5 2,5 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %47,5’unun kesinlikle katılıyorum ve
%36,5’unun da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A1 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Kısa, basit notlar ve iletiler yazabilirim. Teşekkür mektubu gibi çok kısa kişisel
mektupları yazabilirim.
f 31 33 12 3 1 80
% 38,75 41,25 15 3,75 1,25 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %38,75’inin kesinlikle katılıyorum
ve %41,5’unun da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre A2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde ettikleri fark edilmektedir.
Bildik ya da ilgi alanıma giren konularla bağlantılı bir metin yazabilirim. Deneyim ve izlenimlerimi betimleyen kişisel mektuplar yazabilirim.
f 15 37 9 19 0 80
% 18,75 46,25 11,25 23,75 0 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %18,75’inin kesinlikle katılıyorum ve
%46,25’inin da katılıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre B1 seviyesinde yazma becerisinin geride kalmaya görülmekte ve kursun bu seviyesinde
yazma becerilerinin geliştirilmesi yönünde daha dikkatli tedbirler alınmalıdır.
İlgi alanıma giren çok çeşitli konularda anlaşılır, ayrıntılı metinler yazabilirim.
Belirli bir bakış açısına destek vererek ya da karşı çıkarak bilgi sunan ve nedenler
ileri süren bir kompozisyon ya da rapor yazabilirim. Olayların ve deneyimlerin
benim için taşıdıkları önemi ön plana çıkaran mektuplar yazabilirim.
f 6 15 12 31 16 80
% 7,5 18,5 15 38,75 20 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin %7,5’ünün kesinlikle katılıyorum
ve %18,5’nun da katılıyorum cevabını verdikleri ve bu oranların toplamda %26’ya
ulaştığı görülmektedir. Bunun yanı sıra katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum
cevabını verenlerin toplam oranının %58,75 gibi yüksek bir rakama ulaştığı görülKara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
168
mektedir. Buna göre yazılı anlatım becerisinde B2 seviyesinde yeterli dil becerisi
elde edilmediği fark edilmektedir.
Görüşlerimi ayrıntılı bir biçimde, açık ve iyi yapılandırılmış metinlerle ifade
edebilirim. Bir mektup, kompozisyon ya da rapor yazabilirim. Önemli olduğunu
düşündüğüm konuları ön plana çıkararak karmaşık konularda yazabilirim. Hedef
belirlediğim okuyucu kitlesine uygun bir üslup seçebilirim.
f 1 12 12 22 33 80
% 1,25 15 15 27,5 41,25 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerden sadece 1 kişi kesinlikle katılıyorum
cevabının vermiştir. Cevap verenlerin %68’inin de katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C1 seviyesinde yeterli dil
becerisi elde edilmediği fark edilmektedir.
Uygun bir üslup açık, akıcı metinler yazabilirim. Okuyucunun önemli noktaları ayırt edip anımsamasına yardımcı olacak etkili, mantıksal bir yapılandırmayla
bir durum ortaya koyan karmaşık mektuplar, raporlar ya da makaleler yazabilirim.
Meslekî ya da edebî yapıt özetleri ve eleştirileri yazabilirim.
f 1 10 16 19 34 80
% 1,25 12,5 20 23,75 42,5 100
Tablo incelendiğinde soruya kursiyerlerin toplamda %66,25’inin katılmıyorum
ve kesinlikle katılmıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Buna göre C2 seviyesinde yeterli dil becerisi elde edilemediği fark edilmektedir.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Avrupa Ortak Başvuru Metni’nde belirtilen seviyelerin tanımlarına uygun olarak yaptığımız anket değerlendirmesi sonucunda elde edilen veriler ışığında; Lisan
Okulu’nda öğretimi yapılan söz konusu dillerde dinleme ve okuma becerilerinde
B1 seviyesine, sözlü anlatım, karşılıklı konuşma ve yazılı anlatım becerilerinde ise
ancak A2 seviyesine ulaşıldığını söyleyebiliriz. Bu değerlendirme sonucunda Lisan
Okulu’nda temel yabancı dil kurslarında dil becerilerinde hedeflenmesi gereken B2
seviyesinin altında kalındığını düşünüyoruz.
Bu kapsamda; Temel kurslarına gelen kursiyerler dil öğrenimlerini tamamlamaları ve dil becerilerinde yeterli düzeye (B2) ulaşmaları için mutlaka tekamül
kurslarına gönderilmelidirler. Ya da; lisan Okulu’nda yabancı dil kursları süre
bakımından tekrar değerlendirilerek temel ve tekamül kursları birleştirilmeli ve
35-40 haftalık lisan kursları açılmalıdır. Bu süre her bir yabancı dilin öğrenim güç-
lüğü dikkate alınarak farklı sürelerde planlanabilmelidir. Kursların planlanmasında OBM’ye göre belirlenecek hedeflerin gerçekleşmesi için yeterli olacak süreler
dikkate alınmalıdır.
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
169
Milli Eğitim Bakanlığı’nda yapılan program çalışmaları örnek alınarak silahlı
kuvvetler personelinin dil öğrenim süreçleri bir bütünlük olacak şekilde düzenlenmelidir. Oluşturulacak standart programlara göre oluşturulacak kurs müfredatlarının içerikleri tanzim edilmeli ve uygun öğretim materyalleri (kitap, sesli ve
görüntülü dokümanlar) seçilmelidir.
TSK personelinin yabancı dil yeterliliklerinin Avrupa Birliği Standartlarına
uyumlu hale getirmek için askeri liselerden başlayarak dil portfolyosu ve dil pasaportu oluşturmak için çalışmalar başlatılmalıdır.
Silahlı Kuvvetlere bağlı çeşitli seviyelerdeki okullarda yabancı dil öğretiminde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Avrupa Ortak Başvuru Metnine uygun olarak hazırlanıp yayınlanan müfredat programları örnek alınmalıdır. Bu programa
uygun olarak hazırlanmış ders materyalleri tercih edilmelidir. Lisan Okulu’ndaki
yabancı dil öğretim yoğunluğu ve kursiyer profili ayrıca dikkate alınarak ona göre
yabancı dil öğretim materyalleri seçilmelidir. Buna ilave olarak Lisan Okulu’ndaki
temel ve tekâmül kurslarının içeriği tekrar değerlendirilmeli; kurs süreleri yeniden
ele alınmalı, her bir yabancı dilin öğrenim zorluğu dikkate alınarak farklı kurs
süreleri düzenlenmelidir.
DİL BECERİLERİ AÇISINDAN ORTAYA ÇIKAN FARKLILIKLARA ÇÖ-
ZÜM ÖNERİLERİ
Lisan Okulu’nda İngilizce dışındaki yabancı dillerin temel kurslarında öğrenim
gören kursiyerlere uygulanan anket soruları OBM’de belirtilen tüm seviyeleri kapsamıştır. Fakat temel kursları süre ve kapsam olarak ele alındığında bu kurslar için
OBM’nin en üst seviyeleri olan C1 ve C2 seviyelerinde bir değerlendirme yapmamızın doğru olmadığını düşünüyoruz. Bu nedenle bu iki seviyeyi değerlendirme
dışı bıraktık. Temel kurslarda yabancı dil becerilerinde ulaşılması gereken hedef
olarak B2 seviyesinin öngörerek değerlendirmelerimizi buna göre yaptık. Bu de-
ğerlendirme sonuçlarına göre;
Okuma becerisinde temel kurs programların Avrupa Ortak Başvuru Metni’nde
belirtilen A2-B1 seviyesinde kaldığını temel kursların hedefi olan B2 seviyesine
ulaşılamadığını söyleyebiliriz. Bu Okuma-anlama becerisinin daha üst seviyelere
ulaşması için son dönemde Genel Kurmay Başkanlığı’nın emirleri doğrultusunda
TSK personelinin yabancı dil öğreniminde uygulanması benimsenen Doğal Yaklaşım prensiplerine göre daha fazla okuma materyalinin ve okuma etkinliklerinin
öğrenim sürecine dahil edilmesinin yararlı olacağı kanısındayız.
Dinleme becerisinde temel kurslar için öngörülen hedeflere ulaşıldığı gözlemlenmektedir. Avrupa Ortak Başvuru Metni’ne göre B1 seviyesinde olduğunu söyleyebiliriz. Okuma becerisinde olduğu gibi dinleme becerisinin geliştirilmesi için
daha fazla dinleme çalışmalarına yer verilmesinin diğer becerilerin gelişmesine
olumlu katkılar sağlayacağını değerlendiriyoruz.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri
Dr. Kerim AÇIK - Dr. Murat ÖZCAN - Dr. Ali BENLİ
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
170
Uygulanan anket sonuçlarına göre Lisan Okulu’ndaki kurslardaki sözlü anlatım
becerisinde B1 seviyesinde kalındığı göze çarpmaktadır. Bu seviyede B1 ve B2 seviyelerine ulaşılmasının TSK personelinin üstleneceği görevler dikkate alındığından
çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Karşılıklı konuşma ve sözlü anlatım becerilerinin düşük olmasının nedeni olarak doğal konuşmacı öğretmenin olmaması veya
dışarıdan temin edilen doğal konuşmacılar için planlanan ders saatlerinin yeterli
olmaması sayılabilir.
Öğrencilerin, öğrendikleri yabancı dili ana dili olarak konuşan öğretmenlerle
derslerde etkileşim içerisinde olması kuşkusuz temel seviyeden itibaren köklü bir
konuşma becerisi edinmelerini sağlayacaktır.
Öğretmeniyle doğrudan hedef dille iletişim kurmak zorunda kalması
kursiyeri kursların her seviyesinde öğrendiği bilgiyi sözlü iletişim aracı olarak
kullanmaya sevk edecektir. Temel kurslarının ikinci ayından itibaren doğal
konuşmacı öğretmenlerin temin edilmesi veya yarı zamanlı gelen doğal konuşmacı
öğretmenlerin ders sayılarının artırılması ve konuşma becerisi aktivitelerin yoğun
bir şekilde başlatılması büyük önem taşımaktadır. Ders içi ve ders dışı zamanlarda
konuşma becerisini geliştirecek konuşma kulübü gibi etkinliklerin sayısının ve
türünün artırılması da yararlı olacaktır.
Uygulanan ankette yazma becerisinin ölçümüne yönelik sorular değerlendirildiğinde Lisan Okulu’nda uygulanan yabancı dil eğitim kurslarında hedeflenen
yazma becerisi seviyesine ulaşılamadığını söyleyebiliriz. Sözlü anlatım becerisinde
olduğu gibi yazma becerisinin B2 seviyesine ulaşması gerekmektedir. Özellikle B1
seviyesinin Lisan Okulu’ndaki öğretim sürecinde gerçekleştirilebilmesi için yıllık
müfredat programında yazma becerisinin geliştirilmesine yönelik dersler planlanmalı ve derslerde bu hedefe yönelik uygulamalı etkinliklere yer verilmelidir. Bu
becerinin geliştirilmesi için ölçme değerlendirme açısından da hassas bir program
takip edilmelidir.
Türk Silahlı Kuvvetleri personelden üstlenecekleri yurtdışı görevleri itibariyle
öğrendikleri yabancı dilleri görevlerinde etkin bir şekilde kullanmalarını beklemektedir. Bu beklenti doğrultusunda Lisan Okulu’nda verilen temel ve tekamül
kursları sonunda OBM’de belirlenen yabancı dil seviyelerine ulaşılması için gerekli
tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Uygulanan anket sonuçlarına bakıldığında Lisan Okulu’ndaki temel kurslarında A1-A2 aralığı diyebileceğimiz bir seviye ile en az gelişim kaydedilen becerinin
yazma becerisi olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle yurt dışı görevlerde ihtiyaç duyulan bir beceri olduğu dikkate alındığında yazma becerisinin geliştirilmesi için
etkili tedbirlerin alınması gerektiği düşüncesindeyiz.
Yazma becerisinin geliştirilmesinde mevcut ders dokümanlarında uygulanan
etkinliklerle yetinilmemelidir. Yazma becerisinin geliştirilmesine yönelik kurs
programında dersler ve etkinlikler planlanmalıdır. Bu etkinlikler kapsamında
sınıf içi yazma çalışmaları, kompozisyon ödevleri, seviyeye uygun hikâye kitap-
21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Cilt 3 Sayı 8 Yaz 2014
171
larının özetleme çalışmalar yaptırılmalıdır. Ayrıca yazma becerisinin gelişimine
yönelik ölçme ve değerlendirme yöntemleri uygulanmalıdır.
KAYNAKÇA
AÇIK, Kerim. (1997). “Kara Kuvvetleri Lisan Okulundaki Arapça Öğretimi ve İletişimsel Metoda Göre Değerlendirilmesi”. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam
Bilimleri Anabilim Dalı Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı.
ALPAR, Melek., vd. (2011). Fransızca (4-8.Sınıflar) Dersi Kurul Kararı ve Öğretim Programı,
Ankara: M.E.B.
CEVİZ, Nurettin., vd. (2013). İlköğretim 4. Sınıf Arapça Ders Kitabı. Ankara: AYT Yayınları.
DEMİREL, Özcan. (2003). Yabancı Dil Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayınları.
DOĞAN, Candemir (1989). Yabancı Dil Olarak Arapça Öğretim Metot ve Teknikleri. Ankara:
Lazer Ofset Matbaa.
EL-HÛLÎ, Muhammed. (2000). Esâlibu Tedrîsi’l-Luğati’l-Arabiyye (Çev. Cihaner Akçay). Ankara: Bizim Büro Basımevi.
İŞİSAĞ, Korkut Uluç, & DEMİREL, Özcan. (2010). «Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’nin
Konuşma Becerisinin Gelişiminde Kullanılması.» Eğitim ve Bilim, 190-204.
KARASAR, Niyazi. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
KOMİSYON. (2009). Kara Kuvvetleri Lisan Eğitimi Yönergesi. Ankara: K.K. Basımevi Müdürlüğü.
KOMİSYON. (2013-2014). Kara Kuvvetleri Lisan Okulu, Temel Kursları Kurs Müfredat Programları, İstanbul.
KÜÇÜKAHMET, Leyla. (2006). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
M.E.B. (2009). Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni Öğrenme-Öğretme-Değerlendirme. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları.
OKTAY, Zeynep., (2012). İlköğretim Öğrenci Çalışma Kitabı 4, Ankara: Milli Eğitim Yayınları
ÖZCAN, Murat. (2012). “Gazi Üniversitesi Arapça Öğretmenliği Bölümü Hazırlık Sınıfı İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’ne Uygun, Moodle Eğitim Yönetim Sistemi Destekli Müfredat Önerisi”.
Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yabancı Diller Eğitimi Anabilim Dalı Arap Dili
ve Eğitimi Bilim Dalı.
SUÇİN., Mehmet Hakkı., vd. (2011). “İlköğretim Arapça Dersi Öğretim Programı (4-8. Sınıflar).
Ankara: Talim Terbiye Kurulu.
YALIN, Halil İbrahim. (1998). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kara Kuvvetleri Lisan Okulunda İngilizce Dışında Yabancı Dil Öğrenimi Gören Kursiyerlerin
Avrupa Ortak Başvuru Metnine Göre Seviyelerinin Belirlenmesi ve Dil Becerileri Açısından
Ortaya Çıkan Farklılıklara Çözüm Önerileri