İsim Filler اسماء الافعال

İSİM FİİLLER (اسماء الأفعال)
Mazi, muzari ve emir manasında kullanılan bazı isimler vardır ki, fiil gibi tasrif edilmezler. Bundan dolayı bu isimlere isim fiil denir. Mebnidirler.

مَهْ yapma! وَيْ şaşarım! هيهات ne kadar uzak!

Fiil isimlerin bir kısmı kıyasî (kaideye bağlı)’dır. Bir kısmı da semâ’î (kaideye bağlı olmayıp, Araplarca kullanıldığı gibi)’dir.

I) Kıyasî olan (فَعَالِ) vezninde olur:
بَداء çabuk ol, süratli ol! دَراكِ yetiş! حَذارِ sakın! نَزالِ in! قَتال öldür!

II) Semaî olanlar manalarının ifade ettiği zamana göre üçe ayrılır:
1- Mazi manası ıifade eden fiil isimler:
Ne kadar çabuk! سَرْعان، سِرْعانَ، سُرْعانَ
Ne kadar süratli! وَشْكانَ، وِشْكانَ، وُشْكانَ
Ne kadar yavaş! بُطْآنَ، بِطآنَ
Ne kadar uzak! هَيْهات
Ne kadar fark var! شَتانَ

Not: mazi manasında olan isim fiil isimler mana bakımından hayret ifade ederler ki taaccüb fiilleri gibidir.

2- Muzari manası ifade eden fiil isimler:
Hayret ederim, şaşarım! (أعجَبُ manasında) وَا – وَاها – وَيْ !
Bıktım, usandım. Canım sıkılıyor! (اَسْأمُ، اَتضجّرُ manasında) أُفٍّ !
Şaşarım, hayret ediyorum! (اَعجَبُ manasında) وَيْ !

3- Emir manası ifade eden fiil isimleri:
آمِينْ kabul et! إلى الأمْرِ (işe) çabuk! إليك عنّي benden uzak ol!
إيهِ yetişir! أمامَك ilerle! إيهِ daha söyle!
بَلْهَ terk et! بِالأمر çabuk işinle meşgul ol! ًحَيَّ هلا acele et, haydi!
حَيَّ هلاَ acele et, haydi! حَيَّ haydi! دُونك haydi bakalım, al!
على الأمرِ dön, yönel! صَهْ sus! رُويدَ عَليا Ali’ye mühlet ver!
عِندك al! عَليَّ بِهِ onu bana getir! عَليك نفسك sen kendine bak!
مَكانك olduğun yerde dur! لَديك al! عَلى رِسْلِك yavaş ol!
هاكَ al! هاءَ al! ها işte, al!
مَهْ yapma! هَاتِ getir! هَلُمَّ beri gel, beri getir!

Fiil isimlerin Özellikleri:
1- Çekimleri yapılmaz. Camidirler.
2- Müzekkerlik – müenneslik yoktur.
3- Mebnîdirler.
4- Diğer fiillerden mana bakımından daha kuvvetlidirler.
İfade bakımından kısa ve özlüdürle
Kelime ve Kelime Çeşitleri كلمة وأنواعها
  • İsim Filler اسماء الافعال