Arapçada İsim Tamlaması
İsim tamlaması الإِضَافَةُ
İki isim, bir isim tamlaması meydana getirir:
كِتَابُ الاُسْتَاذِ hocanın kitabı
Burada الاُسْتَاذِ kelimesi, كِتَابُ kelimesinin tamamlıyor. Bu tamlama işine الإِضَافَةُ denir. Bu örnekte, الاُسْتَاذِ kelimesi tamlayan, كِتَابُ kelimesi ise tamlanandır.
Kural 1:
Arapçada, tamlanana المُضَافُ, tamlayana المُضَافُ اِلَيْهِ denir. Tamlayanın المُضَافُ اِلَيْهِ son harfi daima esre ile harekelenir, yani المُضَافُ اِلَيْهِ daima mecrurdur denir.

Örnekler:
لَوْنُ الكِتَابِ kitabın rengi

رَأْسُ الحِصَانِ atın başı

بَابُ البَيْتِ evin kapısı

بَابُ بَيْتٍ ev kapısı

Görüldüğü gibi, muzaf (ilk kelime), marife (elif lamli) bir kelimeye izafe edilmişse, (ikinci kelime, yani muzafun ileyh marife ise) marifelik (belirlilik) kazanır. Muzafun ilehy nekra ise, muzaf tahsis (mahsus olmaklık) manası kazanır.

Kural 2:
Müfred kelime muzaf olunca, sonundaki çift herekeden biri düşer. Müsenna kelime muzaf olunca, sonundaki ن harfi düşer, erkek çoğulu kelime muzaf olunca, sonundaki ن harfi düşer.

Örnekler:
مُعَلِّمٌ öğretmen - مُعَلِّمُ المَدْرَسَةِ okulun öğretmeni

مُعَلِّمَانِ iki öğretmen - مُعَلِّمَا المَدْرَسَةِ okulun iki öğretmeni

مُعَلِّمُونَ öğretmenler - مُعَلِّمُوا المَدْرَسَةِ okulun öğretmenleri

Kural 3:
Muzaf durumundaki kelimede ikilik elifi أَلِفُ التَّثْنِيَةِ veya topluluk vavı وَاوُ الجَمَاعَةِ varsa ve kelimenin son harfinin harekesi üstün veya esre olması gerekiyorsa, ا elif veya و vav, ي harfine çevrilir.

Örnek:
رَأَيْتُ مُعَلِّمَيِ المَدْرَسَةِ Okulun iki öğretmenini gördüm.

سَلَّمْتُ عَلَى مُعَلِّمَيِ المَدْرَسَةِ Okulun iki öğretmenini selamladım.

رَأَيْتُ مُعَلِّمِي المَدْرَسَةِ Okulun öğretmenlerini gördüm.

سَلَّمْتُ عَلَى مُعَلِّمِي المَدْرَسَةِ Okulun öğretmenlerini selamladım.

Kural 4:
Zincirleme isim tamlamasında yalnız sondaki muzafun ileyh اَلْ alır.

Örnek:
مِفْتَاحُ بَابِ البَيْتِ evin kapısının anahtarı

قَلَمُ خَادِمِ الرَّجُلِ adamın hizmetçisinin kalemi


الإِضَافَةُ إِلَى يَاءِ المُتَكَلِّمِ
Birinci şahsı gösteren ي muzafun ileyh olunca, durum aşağıdaki şekilde olur:

1) المُفْرَدُ
Muzaf, müfred bir isim ise, son harfinin harekesi kesra olur.

Örnek:
كِتَابٌ kitap - كِتَابِي kitabım

قَلَمٌ kalem - قَلَمِي kalemim

دَلْوٌ kova - دَلْوِي kovam

Ancak şunlar kuralın dışındadır:
a) Muzaf olan müfred ismin son harfi elif ise, elif sakin (sukunlu) olarak kalır, ي'nın harekesi fetha olur.

Örnek:
عَصَا değnek - عَصَايَ değneğim

هُدًى hidayet - هُدَايَ hidayetim

b) Muzaf olan müfred ismin son harfi sakin ya ise, bu ya, muzafun ileyh olan ya'ya idgam edilir, şeddeli okunur ve sonu fetha ile harekelenir.

Örnek:
المُحَامِي avukat - مُحَامِيَّ avukatım

لَيَالٍ-اللَّيَالِي geceler - لَيَالِيَّ gecelerim

كَانَتْ لَيَالِيَّ فِي السَّفَرِ مُقْمِرَةً Yolculuğumda gecelerim mehtaplı idi.

2) المُثَنَّى
Müsenna (ikil) kelime, mütekellim ya'sına muzaf olunca, müsennanın sonundaki ن düşer.

Örnek:
قَلَمَانِ iki kalem - قَلَمَايَ benim iki kalemim

كِتَابَانِ iki kitap - كِتَابَايَ benim iki kitabım

وَالِدَانِ ana, baba - وَلِدَايَ anam, babam

Nasp ve cer halinde, elif, ya olur.

Örnek:
أَخَذْتُ كِتَابَيَّ İki kitabımı aldım.

وَضَعْتُ القَلَمَ عَلَى كِتَابَيَّ Kalemi, iki kitabımın üzerine koydum.

رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الحِسَابُ Rabbimiz! beni, anamı, babamı ve mü'minleri, hesap (kıyamet) günü bağışla!

3) الجَمْعُ
Erkek çoğulu الجَمْعُ المُذَكَّرُ السَّالِمُ, mütekellim ya'sına muzaf olunca, sonundaki ن düşer.

Örnek:
مُعَلِّمُونَ öğretmenler - مُعَلِّمُويَ öğretmenlerim olacakken, vav و, ya ي olur: مُعَلِّمِيَّ haline gelir.

Yine aynı şekilde:
بَنُونَ oğullar - بَنِيَّ - بَنُويَ oğullarım

Bu son örnekte و harfinin ي harfine çevriliş şeklini de hatırlamak lazım gelir.
و harfinin ي harfine çevrilişi قَلْبُ الوَاوِ يَاءً

Başlıca üç kural altında ifade edilir:
a) و ve ي aynı kelimede yanyana gelir, önceki sakin olrusa:
örnek:
سَادَ - يَسُودُ - سَيْوِدٌ - سَيِّدٌ

نَوَى - يَنْوِي - نِوْيَةٌ - نِيَّةٌ

b) و sakin, kendinen önceki harf meksur olursa:
Örnek:
مِوْرَاثٌ - مِيرَاثٌ

اِوْرَادٌ - إِيرَادٌ

مِوْزَانٌ - مِيزَانٌ

c) و kelimenin sonunda bulunur ve kendinden önceki harf meksur olursa:
Örnek:
الدَّانِوُ - الدَّانِي

العَالِوُ - العَالِي

السَّامِوُ - السَّامِي