(Temel düzeyde Arapça bilgisine sahip arkadaşlarımızdan bu soruyla sık sık karşılaşıyorum. Bu konunun kafalarını karıştırdıklarını söylüyorlar. Daha önce bu konuyla ilgili bir arkadaşımıza cevap vermiştim; ama bu sefer daha geniş bir şekilde burda konuyu yazmak istiyorum ki, herkesin istifadesine açık olsun. Bir arkadaşımıza yazdığım cevabı aynen buraya aktarıyorum.)

Bu soruyla çok karşılaşıyorum ve gerçektende temel düzeydeki kimseler için kafa karıştırıcı bir soru, ama iyi; çünkü karışık kafa çalışmayan kafadan daha iyidir:) Kafa çalışıyor ki karışıyor demek ki:)


Şimdi efendim, eğer يا harf-i nidası, ya-i mütekellime idafe olmuş bir ismin başına gelmiş ise, örneğin يا أبي gibi, bu isimde beş vecih caizdir. Yani Araplar bu ismi beş şekilde okuyorlar, bunun illeti milleti yok, Arap öyle okumuş o kadar. Bize düşen bu beş şekli ezberlemek ve bir yerde bu vecihlerden biriyle karşılaştık mı, kafamızın karışmasına meydan vermemek.

1) Kelimenin sonundaki ي zamirini hazfedip ya'dan önceki kesra ile yetinmek. يا أبِ gibi. Arap kelamında en sık kullanılan vecih budur. Kur'a-ı Kerime aşina olanlar bu şeklin Kuranda sık sık kullanıldığını hemen hatırlayacaktır.

2)Kelimenin sonundaki ي zamirini sakin/cezimli olarak sabit bırakmak. يا أبِي gibi.

3)Kelimenin sonudaki ي zamirini fetha ile harekelendirmek.َيا أبي gibi.

4)Kelimenin sonundaki ي zamirini hazfedip sonun fethalı okumak. يا أبَ gibi.

5)Kelimenin sonundaki ي zamirini "elif" dönüştürmek. يا أباَ gibi.

Ve şimdi dikkat kesil çünkü senin sorunun cevabına daha yeni sıra geldi. Eğer يا nida harfinden sonra gelen isim أب ya da أم kelimeleri ise, onlarda yukarda saydığımız beş vecihhin yanı sıra şu iki vecihde caizdir:

Kelimenin sonundaki ي zamirini hazfedip yerine bir ta-i tenis (ت) getirip bu ta-i tenisi

6) Meksur (esreli) okuyabiliriz. يا أبتِ gibi,

7) Meftuh (üstünlü) de okuyabiliriz. يا أبتَ gibi.