Müzekker (Eril) İsimler: Canlı eril varlıklara ya da kendisinden müenneslik (dişillik) alameti bulunmayan isimlere müzekker isim denir.
Baba أَبٌ Dede جَدّ ٌ Horoz ديكٌ Ev بيتٌ Kalem قلمٌ Muhammed محمدٌ
Müennes (Dişil İsimler): Canlı dişil varlıklara ya da kendisinde müenneslik alameti bulunan isimlere müennes isim denir.
Anne أم ٌ Zeyneb زينبٌ Tavuk دجاجةٌ Deve ناقةٌ Kutu علبةٌ Ağaç شجرةٌ
Müenneslik Alametleri: Arapçada bir ismin müennes olduğunu anlamak için üç tane alamet vardır.
1- Ta'yı Merbuta: İsimlerin sonunda bulunan "ة" harfi bir ismin müennes olduğunun alametidir.
Hasta مريضة Öğretmen معلمة Fakir فقيرة
2- Elifi Maksure: İsimlerin sonunda bulunan ve "ى-َ" şeklinde yazılan elif harfi bir ismin müennes olduğunun alametidir. Genel olarak "أفعل" veznindeki sıfatı müşebbehelerin "فُعلى" vezinlerinde bulunur.
En büyük كبرى En küçük صُغرى En güzel حسنى
3- Elifi Memdude: İsimlerin sonunda bulunan ve "اء" şeklinde yazılan elif harfi bir ismin müennes olduğunu alametidir. Genel olarak renk ve sakatlığı gösteren "أفعل" veznindeki kelimelerin müennesi bu şekilde gelir.
Sarışın شقراء Kırmızı حمراء Esmer سمراء
Not: 1 Bazı müennes kelimelerde dişilik alameti bulunmaz. Bunlara semai müennes denir.
Balta فأسٌ Göz عينٌ Kaş حاجبٌ
Not: 2 Yukarıda ikinci ve üçüncü maddede geçen elifi maksure ve elifi memdudeler kelimenin kök harflerinden değildirler. Bu harfler aslen kelimenin sadece müennes olduğuna delalet eden zaid harflerdir. Şayet bir kelimenin sonunda elifi memdude ya da elifi maksure varsa ancak bunlar kelimenin asli harfleri ise bu kelimeler müennes kelimeler değildir. Örnek olarak "الفتى" ve "دعاء" kelimelerini verebiliriz. Bunlar her ne kadar sonlarına elifi memdude ve elifi maksure bulunsalar da zaid olmayıp kelimenin asıl harfleri oldukları için müennes değildirler.
Not: 3 Bazı müzekker alemlerde (özel isimler) kaideye aykırı olarak " ة" harfi bulunabilir.
Talha طلحةٌ Üsame أسامة



İSMİN ÖZELLİKLERİ - ALAMETLERİ

1-İSİMLERDE ERKEKLİK-DİŞİLİK (Müzekker-Müennes)

Arapçada, bir cinsteki varlığın erkeğine ve dişisine ayrı isimler verildiği olur:
Anaام Babaاب
Dişi deveناقة Erkek deveجمل
Tavukدجاجة Horozديك
Fakat, yaygın olarak, bir cinsteki hem erkek, hem de dişi varlıklara aynı isim verilir, yalnız, dişiliği göstermek için, isimde bir dişilik alameti bulunur.
Kız öğrenci kitabı okuyorتقرأ الطالبة الكتاب Cümlesindekiالطالبة kelimesinin sonundakiة dişilik alametlerinden biridir. Kelimenin aslıالطالب dır, yuvarlakة dişiliği göstermek için eklenmiştir.

Dişilik alametleri üçtür:

1-Yuvarlak te: Dişi (müennes) sayılan varlıklarla bunların sıfatlarının sonunda bulunur.
Müennes için Müzekker için
Yazıcı كاتب كاتبة
Öğretmen معلم معلمة
2-Uzun dişilik elifi: Bu alamet, en çok, renk ve sakatlığı gösterenافعل veznindeki kelimelerin müennesinde bulunur.
فعلاء (Müennes için) افعل (Müzekker için)
Mavi ازرق زرقاء
Kırmızı احمر حمراء
Yeşil اخضر خضراء
Beyaz ابيض بيضاء
Siyah اسود سوداء
Dilsiz اخرس خرساء
Topal اعرج عرجاء
3-Kısa dişilik elifi: Bu alamet, en çok, افعل veznindeki sıfatı müşebbehe’ler فعلى vezninde müennes yapılınca, müennes kelimenin sonunda bulunur.
فعلى (Müennes için) افعل(Müzekker için)
Daha büyük اكبر كبرى
Daha küçük اصغر صغرى
Daha güzel احسن حسنى

NOT: Bazı müennes kelimelerde de te’nis alameti bulunmaz. Bu çeşit müennes, ancak işitilerek bilindiği için semai müennes adını alır.
Yerارض balta فأس güneş الشمس ateş نار nefis نفس
rüzgar ريح kulak اذن göz عين kaş حاجب cehennem جهنم
ayak رجل el يد

2-MARİFE VE NEKRE

Marife (Belirli): Belirli bir şey için konulmuş isimdir.
Nekre (Belirsiz): Belirsiz bir şey için konulmuş isimdir.
İsim ve sıfatların belirli olduğunu göstermek için, başlarına ال takısı getirilir. Bu takıya, belirlilik takısı veya belirtme takısı denir. Bu belirlilik takısına Arapça da “harf’ut-tarif” denir.

قلم Kelimesi nekre olup herhangi bir kalem demektir. Halbuki, bu kelimenin başına ال getirirsek durum şöyle olur: القلم artık bu, bildiğimiz, bizce belli bir kalem demektir. Böyle, bilinen belirli varlıkları gösteren kelimelere marife denir.

Başında belirlilik takısı ال Bulunmayan, sonu tenvinli olup belirsiz bir varlığı gösteren بيت كتاب gibi kelimelere de nekre denir.

Nekre kelimeler, başında ال getirilerek marife yapılırken, sonlarındaki tenvin yani çift harekeden biri düşer, tek hareke kalır.

Marife 6 çeşittir:
1-Zamirler: هى هو gibi
2-Alem: yani özel isim زيد gibi
3-İşaret isimleri: هذه هذا gibi
4-İsmi mevsul: الى الذى gibi
5-Elif-Lam ile belirlenmiş isim: الرجل gibi
Nida harfi ile belirli bir isim kastedilirse, bununla da isim belirli olur يا رجل gibi. Burada رجل kelimesi her ne kadar nekre (belirsiz) ise de, çağıran kimse tarafından bilindiği için marifedir. Yani belli bir kişidir.

6-Saydığımız bu beş çeşit marifeden birine muzaf olan kelimedir:
Zeydin uşağı غلام زيد
زيد özel isim olduğu için marifedir ve cümlede muzafun ileyh’ dir.
غلام ise, nekredir. Fakat belirli bir kelime olan زيد de muzaf olduğu için belirlilik kazanmıştır. Yani marife olmuştur.

3-İSİMLERDE TEKLİK, İKİLİK, ÇOKLUK (Müfret-Tesniye-Cemi)

A-Teklik isim (Müfret): Tek bir varlığı gösterir:
Çocuk طفل adam رجل ev بيت
B-İkilik isim (Müsenna): İki varlığı gösterir. Müfret ismin sonuna ا ن eklenerek yapılır.
İki kalem قلمان ß bir kalem قلم
İki mektep مدرستان ß bir mektep مدرسة
C-Çokluk ismi (Cemi): Aynı cinsten birçok varlığı gösterir. Üç bölümde incelenir.
1-Cemi Müzekker Salim: Erkek olan veya sayılan varlıkların isimleri, sonlarına ون eklenerek çoğul yapılır.
Öğretmenler معلمون ß Öğretmen معلم
2-Cemi Müennes Salim: Dişi olan veya sayılan bir varlığı gösteren ismin sonuna ات eklenerek çoğul yapılır.
Hanım öğretmenlerمعلمات ß Hanım öğretmen معلمة
3-Cemi Mükesser: Tekil kelimenin yapısı, biçimi değiştirilerek elde edilen çokluktur.
Kalemler قلم -> قلمان -> اقلام
Bazı cemi isimlerin kendi cinsinden müfredi yoktur. Bu çeşit isimlere “Cemi isim” denir.