ZAMİRLER (2)

ZAMİRLER (2)

2- Muttasıl Zamirler (الضَّمَائِرُ الْمُتَّصِلَةُ):

Kendi başlarına müstakil olarak bulunamayan, mâkabline (öncesine) yani önlerinde bulunan isim, fiil veya harflere bitişmek zorunda olan zamirlerdir.

Merfû’, mensûb ve mecrûr durumlarında olurlar.

a) Merfû’ Olarak Bulunanlar:

Bunlar fiillere fâil olarak bitişirler. Mâzî fiillerin sonunda ا ، و ، ن ، تَ ، تُمَا ، تُمْ ، تِ ، تُنَّ ، تُ ، نَا harfleri muttasıl (bitişik) merfû’ zamirlerdir.

Mâzi Fiilde Bulunan Muttasıl Merfû’ Zamirler:

Cem’i Tesniyye Müfred Zamir

نَصَرُوا نَصَرَا X و - ا

نَصَرْنَ نَصَرَتَا X ن - ا

نَصَرْتُمْ نَصَرْتُمَا نَصَرْتَ تُمْ - تُمَا - تَ

نَصَرْتُنَّ نَصَرْتُمَا نَصَرْتِ تُنَّ - تُمَا - تِ

__ نَصَرْنَا نَصَرْتُ نَا - تُ

Muzâri Fiilde Bulunan Muttasıl Merfû’ Zamirler:

Cem’i Tesniyye Müfred Zamir

يَنْصُرُونَ يَنْصُرَانِ X و - ا

يَنْصُرْنَ تَنْصُرَانِ X ن - ا

تَنْصُرُونَ تَنْصُرَانِ X و - ا

تَنْصُرْنَ تَنْصُرَانِ تَنْصُرِينَ ن - ا - ي

__ X X X

Örnek tablomuzda da görüldüğü gibi, muzâri fiilde bulunan merfû’ zamirler ا ، و ، ي ، ن harfleridir. (X) işâreti ile gösterilen yerlerde zamir bulunmamaktadır.

Not: İsimlerdeki tesniyye elifi ve cem’ müzekker sâlim vâv’ı zamir değildir. Onlar i’râb harfidir. مُسْلِمَانِ “iki Müslüman”, قَلَمَانِ “iki kalem” ve مُسْلِمُونَ “Müslümanlar” gibi. Gerek tesniyye ve gerekse cem’ müzekker sâlim kelimelerin sonunda bulunan “nûn” harfi, müfredindeki tenvîn’in yerine ivad’dır yani ona karşılıktır. Nasıl ki, müfred ismin sonunda bulunan tenvîn, o kelimenin isim olduğunun alâmeti ise; tesniyye ve cem’ müzekker sâlim kelimelerin isim olduklarının alâmetleri ise, sonlarında bulunan ve müfredlerindeki tenvîn’e karşılık olan “nûn” harfidir. Tesniyye isimlere örnek: مُعَلِّمَانِ , “iki erkek öğretmen” demektir. Ref’ alâmeti elif’tir. Yani “elif” ile merfû’dur. Bu kelimenin nasb ve cerr halleri ise, مُعَلِّمَيْنِ ‘dir. Tesniyye kelimedeki “yâ” harfi, cümle içindeki yerine göre nasb ve cerr alâmeti olur. Cem’ müzekker sâlim kelimelere örnek: مُعَلِّمُونَ , “erkek öğretmenler” demektir. Cem’ müzekker sâlim kelimelerde ref’ alâmeti, kelimenin sonunda bulunan vâv’dır. Cümledeki yerine göre nasb ve cerr alâmeti ise “yâ” harfidir. مُعَلِّمِينَ kelimesindeki “yâ” harfi, yerine göre nasb, yerine göre de cerr alâmeti olur. Sonunda bulunan “nûn” ise, müfredinde bulunan tenvîn’e karşılıktır.

Cem’ müzekker sâlim kelime olan مُسْلِمِينَ ile tesniyye kelime olan مُسْلِمَيْنِ arasındaki fark; cem’ide “yâ” harfinin öncesindeki harfin kesreli, sonrasının fethalı; tesniyye’de ise “yâ” harfinin öncesinin fethalı, sonrasının ise kesreli olmasıdır. Arapça ibâre okurken bu noktaya dikkat etmek gerekir.

Emr-i Hâzır Fiilde Bulunan Muttasıl Merfû’ Zamirler:

Cem’i Tesniyye Müfred Zamir

اُنْصُرُوا اُنْصُرَا X و - ا

اُنْصُرْنَ اُنْصُرَا اُنْصُرِي ن - ا - ي

Örnek tablomuzda da görüldüğü gibi, emr-i hâzır fiilde bulunan merfû’ zamirler ا ، و ، ي ، ن harfleridir. (X) işâreti ile gösterilen yerde zamir bulunmamaktadır.

Not: “Mâzi, muzâri ve emir fiillerde bulunan merfû’ muttasıl zamirler” tablolarında (X) işâreti ile gösterilen yerlerde müstetir (gizli) zamir bulunmaktadır.

b) Mensûb Olarak Bulunanlar:

Bunlar, fiillere bitişerek mef’ûl olurlar.

Cem’i Tesniyye Müfred

كَتَبَهُمْ كَتَبَهُمَا كَتَبَهُ

كَتَبَهُنَّ كَتَبَهُمَا كَتَبَهَا

كَتَبَكُمْ كَتَبَكُمَا كَتَبَكَ

كَتَبَكُنَّ كَتَبَكُمَا كَتَبَكِ

__ كَتَبَنَا كَتَبَ نِ ي

Bu zamirler, sadece mâzi fiile değil, muzâri ve emir fiillere de bitişebilirler.

Fiile bitişen muttasıl zamir devamlı mef’ûlün bih ve mahallen mensûb’dur. ضَرَبَهُمْ ، أضْرِبُكَ ، اِضْرِبْهُ gibi.

Konular