International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS)
August 2015 : Special Issue 4
ISSN : 2148-1148
Doi : 10.14486/IJSCS423
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 515
ARAPÇA EŞDİZİMSEL İFADELERİN YAZILI BASINDA YER ALAN
SPOR METİNLERİ YOLUYLA ÖRNEKLENDİRİLMESİ
Muhammet KURT
Tevfik İleri Anadolu İmam Hatip Lisesi, Ankara, TÜRKİYE
Email: mkurtoglu78@gmail.com
Özet
Arap ülkeleriyle tarihten bugüne devam eden siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler, bu dilin
öğrenilmesi ve öğretilmesi konusunda bir ihtiyaç doğurmuştur. Bu amaçla oluşturulan birçok
materyalin yanı sıra, basın dili organları dil öğretimi ve öğreniminde çok önemli bir rol
üstlenmektedir. Bu bağlamda düşünülecek olursa yazılı basında yer alan haber bültenleri,
yabancı dil öğrenimini ve öğretimini kolaylaştırmak için ayrıca öğrenen ve öğreticilere
kaynak niteliği oluşturması açısından incelenmeye muhtaçtır. Böyle bir inceleme söz konusu
olduğunda eşdizimsel yapılar önemli bir yer teşkil eder. Çünkü yabancı dil öğrenenlerin
sözcükleri hatalı bir şekilde kullanmalarını en aza indirmek için, bu sözcükleri dilin doğal
yapısına uygun bir şekilde kullanmaları gerekmektedir. Bu da eşdizim dediğimiz yapıların
öğrenme gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmanın amacı Arapça eşdizimleri spor
metinleri yoluyla açıklamaktır. Bu açıdan çalışmada eşdizimsel ifadeleri örneklendirmek
amacıyla Arapça yazılı basında yer alan gazetelerden seçilmiş spor bültenleri incelenecektir.
Bu çalışma bir tarama araştırmasıdır. Yazılı basından seçilen metinlerden örnekler elde
edilecek ve bulgulara ulaşılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Arapça, Eşdizim, Yazılı basın, Spor metinleri
THE SAMPLING OF COLLOCATION THROUGH SPORTS TEXTS IN
WRITTEN PRESS
Abstract
From the beginning of the history to the today’s world, the ongoing relations, such as cultural,
economic and political with Arabic countries have created a need to learn and teach this
language. For this purpose, many materials have been formed. Apart from these, press
language organs in language teaching and learning play a very important role. In this context,
the written press newsletters should be examined to facilitate foreign language learning and
teaching and to create resources for teachers and students. Collocation structures have an
important place in such an examination. To minimize the use of the word incorrectly, foreign
language learners must use these words according to the natural structure of the language.
This creates a need to learn structures which are reffered to as collocations. The aim of this
study is to explain Arabic collocations through sport texts. In this respect, sport bulletins
selected from newspapers in Arabic printed media will be investigated with the purpose of
exemplifying collocations. This study is a survey research. Examples will be gathered from
texts selected from printed media and findings will be obtained.
Keywords: Arabic, Collocation, Written Press, Sports texts

International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS) August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 516
Giriş
Dilbilimciler, Arapça “متصاحبات “İngilizce “collocations” olarak isimlendirilen eşdizim
terimsel ifadesine farklı tanımlamalar getirmişlerdir. Sözcüklerin aynı menfaat doğrultusunda
bir araya gelmelerini Firth eşdizim olarak tanımlarken, Lyons sözcüklerin dilbilgisel
sıralanması yoluyla bir araya gelmesi şeklinde bir ifadeyle tanımlamıştır. Yine Lyons, tüm
dillerde birçok sözcüğün ancak başka sözcüklerle anlamsal kimlik kazandığını, birlikte
kullanıldıkları sözcükler olmaksızın bağımsız bir şekilde değerlendirilemeyeceğini ileri
sürmektedir. (Suçin, 2013:140). Leech ise eşdizime şöyle bir tanımlama getirmektedir:
“Eşdizimsel anlam, bir sözcüğün kendisiyle birlikte bir arada bulunma eğilimi gösteren
sözcüklerin çevresel ilişkilerden kazandığı çağrışımlardan oluşur” (Suçin, 2013:141). Daha öz
bir ifadeyle eşdizim, “İki ya da daha fazla kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu daimi bir
birlikteliktir” (Ghazala’dan akt. Dedeoğlu ve Şen, 2010:11).
Palmer bu konuda şöyle bir örnek verir “İngilizce deki “Blonde” sözcüğü “Hair” sözcüğünü
kolayca çağrıştırabilir ancak “A Blonde Door” şeklinde bir ifade kullanılmamaktadır.” Bu
örnekte Palmer, eş dizimlerin genellikle anlamla alakalı olduğunu ancak basit çağrışımlardan
da oluşamayacağını düşünmektedir (Suçin, 2013:141).
Terim anlamı olarak eşdizim, bir dilde, cümle içindeki bir kelimenin tayin edilmiş başka
kelimelerle meydana getirdiği tabii birlikteliktir. Örneğin, Arapçada ‘köpek havlaması’
anlamında eşdizimsel ifade olarak الكلب نبح ve ‘suç işlemek’ anlamında الجريمة ارتكاب
kullanılmaktadır (Önder, 2014:5).
Klasik ve modern dilciler, eşdizim kavramına dair gerek eşdizimi oluşturan parçalar gerekse
bağlı bulunduğu alanlar ile ilgili birçok çalışma yaparak tanımlar geliştirmişlerdir. Öncelikle
Klasik Arap Dilcileri, günümüzde eşdizim olarak terimleştirilen kavramı eşanlamlılık ve zıt
anlamlılık çerçevesinde ele almışlardır. Arap dilbilgini Sa’leb Mucaverat el-Eddâd “ مجاورات
العداد “terimiyle zıt kelimelerin birlikteliklerini ele almıştır. “ويحيا يموت “yemutu ve yahya
sözcükleri يحيا وال فيها يموت ال la yemutu fiha vela Yahya (Orada ne ölür ne de diri kalır) (A’lâ
Suresi, 13; Tâhâ Suresi, 74) ayetinde kullanılmalarıyla birlikte zıt anlam taşımalarına rağmen
anlamsal doğrultuda bir birliktelik oluşturmaktadır (Suçin, 2013).
Modern Arap dilbilimcilerden Temmâm Hassân ve Halîl Ahmed Amâyire’nin eşdizimli
ifadelere nasıl yaklaştıklarına bakalım; Hassân için eşdizim; sözcüklerin dilbilgisel ortaklıkla
bir araya gelmesidir. Bunu ettedamm (birleşim) olarak terimselleştirmektedir. Ona göre
sözcüklerin birden fazla anlam taşıdığı bu anlamların ise dilbilgisel yapılarını bilmeden
anlamlarının ortaya konulmasının zor olduğunu ileri sürmektedir. Başka bir deyişle özneyüklemin
tamlayan-tamlananın birliktelik oluşturduğu ve biri olmadan diğerinin anlam
kaybına uğrayacağını ifade etmiştir (Suçin, 2013). Hassan’ın bu yaklaşımını şu örneklerle
açıklamak mümkündür:
Vurmak, dövmek anlamına gelen “ضرب) “darabe) fiilinin; örnek vermek, yapmak, para
basmak vb. anlamları mevcuttur.
ضرب زيد عمرا
Zeyd, Amr’ı dövdü.

Special Issue on the Proceedings of the 4th ISCS Conference – PART B August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 517
Hassânın bu düşüncesinin aslında eşdizimsel ifadeler üzerinde çalışma yapanlara kolaylık
sağlayacağı da söylenebilir. Hassân yine sıklıkla kullanılan deyimsel ifadelerin de bu tanıma
dâhil edilebileceğini vurgulamıştır. اسداس في اخماسا يضرب) ,ince eleyip sık dokumak) االمور يضع
نصابها في) işleri rayına oturtmak) gibi. Hassân’ın bu ifadesini Firth; Amerikan başkanı
Johonson’ın mektuplarında sık sık yer verdiği ‘let me have a long letter from you as soon as
you can’(vakit bulur bulmaz bana uzunca bir mektup yaz) cümlesini bir eşdizim olarak
tanımlaması, pekiştirir.
Amâyire’ye bakacak olursak oda Hassân gibi eşdizimsel ifadeleri ayrılmazlık yani telâzum
terimiyle ifade etmiş ve birden fazla sözcüğün bir araya gelerek tek bir anlamı ifade etmeleri
ve sıklıkla beraber kullanılmalarını bu tanım içine dâhil etmiştir. Ona göre fiil cümlesinde
yüklem-özne-nesne isim ve sıfat tamlamalarında tamlayan-tamlanan, ilgeç öbeği (carmecrur),
ilgi zamiri (sıla-mevsul) konumundaki sözcüklerin aralarında ayrılmazlık ilişkisi
diğer bir deyişle eşdizimsel bağlılık bulunmaktadır (Suçin, 2013:143).
Bu noktada denilebilir ki, eşdizim iki veya daha fazla sözcüğün bir araya gelmesi şeklinde
açıklanabilecek kadar basite indirgenmemelidir. Sözcüklerin bir arada nasıl
kullanılabileceklerini doğru bir şekilde bilmek bu noktada önem taşır. Ana dilden hedef dile
veya hedef dilden ana dile olan çevirilerde konuşmacının duygu ve düşüncelerini ana dilinde
nasıl aktarabiliyorsa, aynı oranda veya o orana yakın düzeyde hedef dile de aktarması
gerekmektedir. Zira bu durumun tersi düşünüldüğünde hedef dilin dinleyicisi konuşmacı
kişinin asıl ifade etmek istediği duygu ve düşünceyi kavrayamaya bilir. Bu anlaşılmazlığı en
aza indirmek eşdizimler gibi kalıplaşmış ifadelerin çok iyi bilinmesiyle gerçekleşebilir.
Zaman zaman duyduğumuz çeviri kokuyor veya moda mod gibi eleştiriler hedef dilde var
olmayan eşdizimlerin kullanımından kaynaklanıyor olmasındandır.
Bu noktada eşdizimlerin yanlış anlaşılması daolasıdır. Örneğin, eşanlamlı veya yakın anlamlı
kelimelerin aynı eşdizimsel birlikteliği oluşturması beklenemez. Örneğin Türkçedeki ilk
yardım kullanımın yerine birinci yardım, doğal afet yerine tabii afet ya da hayat pahalılığı
yerine yaşam pahalılığı demek yanlış bir kullanımdır. Hayat arkadaşı-yaşam arkadaşı, hayata
atılmak-yaşama atılmak, hayata küsmek-yaşama küsmek, hayatını yaşamak-yaşamını
yaşamak, hayatta olmaz-yaşamda olmaz (Suçin, 2013:144-145) gibi örnekler iki sözcüğün eş
anlamlı olmasına rağmen her zaman aynı eşdizimsel anlamı ifade etmeyeceğini
göstermektedir.
Tabloyu inceleyerek kaynak dildeki eşdizimsel ifadelerin hedef dile aktarımında birebir
karşılığını ve eşdizimsel karşılığının nasıl ifade edildiğini görelim.
ضرب هللا مثال
Allah bir örneği anımsattı.
ضرب له قبة
Ona bir kubbe yaptı.
ضرب العملة
(Darphanede) para bastı.

International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS) August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 518
Tablo 1. وضع) vada’a) fiilinin oluşturduğu bazı sözcük birliktelikleri (Suçin, 2013:147).
ARAPÇA EŞDİZİM BİREBİR KARŞILIĞI EŞDİZİMSEL KARŞILIĞI
االساسي الحجر وضع Temel taşı koydu Bir şeyin temelini attı
mezarın demetlerini Çiçek وضع اكاليل الزهور على الضريح
üzerine koydu
Anıtmezara çelenk koydu
تقريرا وضع Bir rapor(ortaya)koydu Bir rapor hazırladı
sırasına ilk ilgisinin Konuyu وضع االمر في مقدمة اهتمامه
koydu
Konuya öncelik verdi
gözünün iki onun Sorunu وضع المشكلة نصب عينيه
önüne koydu
Soruna dikkatini çekti
الشك موضع شيأ وضع Bir şeyi şüphenin olduğu yere
koydu
Bir şeyden kuşku duydu
yürürlüğün Sözleşmeyi وضع العقد موضع التنفيذ
olduğu yere koydu
Sözleşmeyi yürürlüğe koydu
Tablo 1’de verildiği gibi Arapça eşdizimler, mecaz ve deyimsel anlamlar barındırabilirler.
Eşdizimler yapı bakımından, serbest, sınırlı ve bağımlı olmak üzere üçe ayrılır.
A. Serbest Eşdizimler
Bu tarz eşdizimlerde kelimeler arasında ciddi bir ortaklık söz konusu değildir. Yani kelimenin
bir tanesi kolaylıkla başka bir kelimeyle ortaklık kurup başka bir anlam ifade edebilir.
Örneğin Arapçadaki قام fiili birçok sözcükle bir araya gelebilir. Aşağıdaki tabloda bu durumu
inceleyebiliriz:
Tablo 2. قام) kame) fiilinin bir araya geldiği sözcük örnekleri (Suçin, 2013:148)
oynadı rolünü ...قام بدور كذا
sağladı hizmeti ...قام بخدمة كذا
getirdi yerine misyonunu ...قام بمهمة كذا
etti ziyaret i ...قام بزيارة كذا
yaptı darbe askeri ...قام بانقالب عسكري
الصالة قامت... namaz başladı namaz vakti geldi

Special Issue on the Proceedings of the 4th ISCS Conference – PART B August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 519
Tablo 2’de de olduğu gibi serbest eşdizimlere daha çok kavram alanı geniş olan ifadeler
girmektedir. Bir kelime ne kadar çok sayıda kelimeye eşdizimsel anlamda eşlik ediyorsa o
kelime, o kadar çok serbest eşdizim oluşturur. Bu nedenle serbest eşdizimi çoğu zaman genel
anlam ifade eden kavramların oluşturduğunu görmekteyiz (Önder, 2014:22)
B. Sınırlı eşdizimler
Bu tarz eşdizimler serbest eşdizimlere oranla görünme sıklığı daha düşük olan sıralamalardır.
Tabloyu inceleyelim;
Tablo 3. Sınırlı eşdizim örnekleri (Suçin, 2014)
الحرب اندلعت Savaş patlak verdi
النيران اندلعت) silahla)ateş açıldı
çıktı Yangın اندلع الحريق
اللهيب اندلع Alev aldı tutuştu
çıktı Savaş نشبت الحرب
çıktı Savaş شبت الحرب
çıktı Ateş شبت النار
Bu tabloda görüldüğü gibi اندلع ve نشب fiilleri قام fiiliyle karşılaştırıldığında daha az sözcükle
bir araya gelmekte ve bu sınırlı bir anlam oluşturmaktadır.
C. Bağımlı eşdizimler
Sözcüklerin birbirinden neredeyse ayrılamayacak kadar sık kullanıldığı eşdizim çeşididir.
Bağımlı eşdizimlerde, artık sözcükler tam anlamıyla birbirleri ile anlamsal bütünlük
oluşturmuş olup, uygunluk bakımından, diğer eşdizim çeşitlerine göre en üst seviyede yer
alırlar (Önder, 2014:25). Bu tarz eşdizimlerde kullanılan bir sözcük neredeyse diğer sözcüğü
çağrıştırır ve onsuz anlamı tam olarak ifade edemez. Tabloyu inceleyelim.
Tablo 4. Bağımlı eşdizim örnekleri (Suçin, 2014:152)
ضروس حرب Amansız/şiddetli savaş
şehitler Aziz شهداء ابرار
fırtına Şiddetli عاصفة هوجاء
suç İğrenç جريمة نكراء
akıtmak Kan اراقة الدماء
Tablo 4’teki gibi bağımlı eşdizimler, deyimsel kullanıma hazır durumdadırlar. Deyimsel
anlam içerdikleri için de bunları hedef dile olduğu gibi aktarma, hedef dilde eşdizimsel
uyuşmazlıkların oluşmasına neden olabilir (Suçin, 2014).

International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS) August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 520
Araştırmanın Amacı ve Önemi
Bu çalışmanın amacı Arapça eşdizimsel ifadelerin yazılı basında yer alan spor metinleri
yoluyla açıklanmasıdır. Eşdizimler yabancı dil öğrenenler için önemli bir husustur. Yabancı
dil öğrenenlerin sözcükleri hatalı bir şekilde kullanmalarını en aza indirmek için, bu
sözcükleri dilin doğal yapısına uygun bir şekilde kullanmaları gerekmektedir. Bu da eşdizim
dediğimiz yapıların öğrenme gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Aynı zamanda ana dil
düzeyine yakın bir yabancı dil kazanımı, bu yapıların doğru öğrenilmesiyle doğru orantılıdır.
Gerek dilin aktif kullanımında gerekse çeviri yaparken önemli bir etkiye sahip olan
eşdizimlerin bu çalışma yoluyla örneklendirilmesi ve açıklanması mühimdir.
Araştırmanın Metodu
Bu çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Literatür taranarak teorik bilgiler elde edilmiş,
ulaşılan gazetelerdeki spor metinlerinden seçilen örnekler yoluyla bulgulara ulaşılmıştır.
Bulgular
Tablo 5. Serbest eşdizim örnekleri
SERBEST EŞDİZİM ÖRNEKLERİ
حقق الفوز ZANMAK KAZANMAK
حقق االنجاز KAZANMAK
حقق االنتصار KAZANMAK ZAFER
حقق الهدف ULAŞMAK AMACA
حقق فالنسيا فوزه الرابع عشر في الموسم الحالي.
المنامة حقق االنتصار بعد مباراة متوترة في بطولة كرة
السلة
يوفنتوس حقق اإلنجاز بالتأهل األوروبي
Serbest eşdizimlerde kalıp ifadenin omurgasını oluşturan kelime kolaylıkla başka kelimelerle
de bir araya gelebilir ve bazen aynı anlama gelen bazen de başka anlamlar ifade eden kalıpsal
bir ifade olur. Tablo 5’te de حقق kelimesi özellikle spor metinlerinde yukarıda tespit edilmiş
farklı kelimelerle bir araya gelerek yeni ifadeler oluşturmuştur. Burada حقق fiilinin başka
kelimelerle kolaylıkla birliktelik oluşturduğunu görebiliyoruz. Bu durum serbest eşdizimlerin
ayrıcalıklı özelliğidir.

Special Issue on the Proceedings of the 4th ISCS Conference – PART B August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 521
Tablo 6. Sınırlı eşdizim örnekleri
SINIRLI EŞDİZİMLER
GOL ATMAK
GOL ATMAK
(ŞAMPİYONLUĞU)ELDE ETMEK
(ŞAMPİYONLUĞU)ELDE ETMEK
(ŞAMPİYONLUK)TACINI GİYMEK
) 3
Sınırlı eşdizimler genellikle çok az kelimeyle bir araya gelip kalıpsal ifade oluşturur. Tespit
edilen örneklerde هدفا kelimesi iki farklı fiille bir araya gelerek gol atmak ifadesini
oluşturmuştur. Yine احرز fiili farklı kelimelerle bir araya gelerek elde etmek anlamını ifade
etmektedir. Tablo 6’daki eşdizimsel kalıpların spor metinlerinde sınırlı sayıdaki kelimelerle
bir araya geldiği görülmüştür.
Tablo 7. Bağımlı eşdizim örnekleri
BAĞIMLI EŞDİZİMLER
5-0 GİBİ NET BİR SKOR
PENALTI VURUŞU
(TOPU)AĞLARA GÖNDERMEK
17
Bağımlı eşdizimler örneklerde de görüldüğü gibi spor ifadeleri çerçevesinde-farklı kelimelerle
bir araya gelmez birinci sırada kullanılan kelime ikinci kelimeyi çağrıştırır ve beraber
kullanılır. Örneklerimizde خماسية kelimesi spor metini okurken okuyucuya نظيفة kelimesini
çağrıştıracaktır ve beraber kalıpsal bir ifade oluşturacaklardır.

International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS) August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 522
Spor Metinlerinde Geçen Bazı Eşdizimsel İfadeler
ğı
Irak taraftarları takımlarının turnuva dışı kalmalarından sonra hayal kırıklığına uğradı.
ş
Salah imkânsız görünen tarihi başarıyı elde etti.
ş
Rio Ferdinand yeşil sahalara veda edeceğini açıkladı
ş
ş ş ş ş ğ
Puanını 23’e çıkardı
İspanya Belarus karşısında ilkyarıyı önde tamamladı.
.
ş
Suudi Arabistan çeyrek finale kalmasıyla umutlarını yeşertti.
ö ş
Bayern Munich Şampiyonlar Liginde Barcelona karşısında ki rövanş maçına nasıl
başlayacak.

Special Issue on the Proceedings of the 4th ISCS Conference – PART B August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 523
Madrid taraftarları ezeli rakipleri Barcelona Avrupa şampiyonasının finaline kalınca büyük
hayal kırıklığı yaşadı.
ş
West Bromwich son şampiyon chealsea’yi 3-0 la devirdi.
ş ş
Seleznyov Ukranya takımına başarıyı getiren isim oldu.
Al-ahli de Afrika kupası hayallerinin yıkılmasından sonra hüzün ve alay bir arada.
ş
Asya şampiyonlar ligi karşılaşmalarına girmeyi başaramadı.
Afrika kulübü yol ayrımında: Ya başaracak ya da boğulacak.
Ronaldo takımının içinde beklenen liderlik rolünü gerçekleştiremedi.
Her iki takımdan da birer oyuncu atıldı

International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS) August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 524
Sonuç
Eşdizim dilbilim çalışmaları içerisinde önemli bir yere sahip olduğu kadar yabancı dil
öğrenenler için de hayati bir mefhumdur. Dil öğreniminde dilbilgisi hâkimiyeti, kelime
dağarcığı her ne kadar önem taşısa da tek başına yeterli değildir. Eşdizimsel yapıların
öğrenilmesi bu noktada öğrenen için kolaylık sağlayacaktır. Politika, ekonomi, ticaret, tıp ve
spor gibi alanlarda kullanımı oldukça yaygın olan eşdizimleri doğru algılamak ancak bu
kalıpsal ifadelerin ezberlenmesi yoluyla mümkün olabilir. Bu nedenle iyi bir ana dil ve hedef
dil hâkimiyeti gerektirir. Yapı bakımından serbest, sınırlı ve bağımlı olarak üçe ayrılan
eşdizimlerin aslında birçok yönden çeşitli bölümlere ayrılır. İşlev bakımından, kullanımsal
değişkeye bağlı olan, gramatik eşdizimler, sözcüksel eşdizimler gibi daha birçok türü olduğu
söylenebilir. Türü çok olan bu yapılar daha çok yapı bakımından ele alınmakta olduğundan bu
çalışmada da bu türüne odaklanılmıştır.
KAYNAKLAR
Suçin, M. H. (2014). Öteki dilde var olmak. İstanbul:Say.
Dedeoğlu, E., & Şen, G. (2010). İngilizce-Arapça-Türkçe eşdizim. Ankara:Fecr.
Önder, Ş. G. (2014). Arap dilinde eşdizim. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çetinkaya, B. (2009). Eşdizimli Sözlükler. Turkish Studies. 4/4, 196-206.
Ömer, A. M. (1998). İlmu’d-Dilale. 5. Kahire: İlmu’l-Kütüb.
http://www.yallakora.com/ar/News/278696/375/ 20.05.2015 tarihinde erişildi.
http://ahlelkora.com 20.05.2015 tarihinde erişildi.
http://omandaily.om/?p=17754520.05.2015 tarihinde erişildi.
http://sudanafoogonline.com20.05.2015 tarihinde erişildi.
http://hihi2.com/2015/06/14/p504345.html20.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.almountakhab.com/node/11341420.05.2015 tarihinde erişildi.
https://www.facebook.com/GoalAR/videos/878674502195202/20.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.reyada.com/news/2015/05/14/347384/articles/482979/
http://www.arabstoday.net/sports/stadium/ 21.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.aljazeera.net/news/sport/2015/5/14/ 21.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.youm7.com/story/201 2165652 5/5/3/ 21.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.al-sharq.com/news/details/236813#.VX7BYPntmko 21.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.al-ifriki.com/forum/showthread.php?t=586321.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.aljazeera.net/home/print/f6451603-4dff-4ca1-9c10-122741d17432/83b8d469-
8def-4466-9670-8278595be205 21.05.2015 tarihinde erişildi.

Special Issue on the Proceedings of the 4th ISCS Conference – PART B August 2015
Copyright©IntJSCS (www.iscsjournal.com) - 525
http://sudanafoogonline.com 21.05.2015 tarihinde erişildi.
http://www.ar.beinsports.net/football/article/1275xu1hg84l116bosq6mn9cx2/20.05.2015
tarihinde erişildi.