ZfWT
Vol. 5, No. 3 (2013)
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
155
HAKAS TÜRKÇESİNDE ARAPÇA VE FARSÇA ALINTI
KELİMELER – II
IN THE KHAKAS TURKISH, ARABIC AND PERSIAN LOAN
(BORROWED) WORDS – II
Mehmet KARA∗
Özet:
2001 yılında yazdığımız Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı
Kelimeler adlı yazımızda Hakasçada kullanılan, elli civarında Arapça ve Farsça
alıntı kelime tespit edebilmiştik. Daha sonraki çalışmalarda ve doktora tezini
yaparken eski kelimelere ilaveten Hakas Türkçesinde kırk bir Arapça ve Farsça
alıntı kelime daha tespit ederek bu kelimelerin fonetik ve semantik olarak
değerlendirmesini yaptık.
Anahtar Kelimeler: Hakas, Hakasça, Alıntı Kelimeler, Arapça ve Farsça.
Abstract: From the article namely “In The Khakas Turkish, Arabic and
Persian Loan (Borrowed) Words” that we wrote in the year 2001. We maneged to
find around 50 words taken from Arabic and Persian that are used in Khakas
Turkish. When we were doing our doctorate thesis and several studies, we came up
with other loan words. While finding other 41 loan words in Khakas Turkish from
Arabic and Persian, we studied these words phonetically and semantically.
Key words: Khakas, Khakas Turkish, Loan (Borrowed) Words, Arabic and
Persian.
GİRİŞ
Bir halkın geçmişini ve tarihi serüvenini gün yüzüne çıkarmak için o
halkın dilinin söz varlığını araştırmak ve o dildeki yabancı kelimelerin
sayısını tespit ederek bu kelimelerin hangi dönemde ve dile nasıl girdiğini
incelemek gerekir. Çünkü dil, kültür ve tarih ilişkisi çok güçlüdür. Bir
milletin söz varlığındaki sanatsal, dinî, kültürel, ticari, vb. türden kelimeler
ve bu kelimelerin ne kadarının alıntı veya kendine ait olduğu çok önemlidir.
Bu kelimelere bakarak bir yandan milletin geçmişteki ve şu andaki eğitim,
kültürel ve gelişmişlik düzeyi hakkında fikir edinirken bir yandan da o
∗
Yrd. Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü – Ankara
mehkara@gazi.edu.tr
Mehmet Kara
Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı Kelimeler - II
In the Khakas Turkish, Arabic and Persian Loan (Borrowed) Words - II
156
milletin geçmişte hangi milletlerle sıkı ilişkiler içinde olduğu hakkında fikir
edinebiliriz. Biz de Türk dünyasının en uzak halklarından biri olan
Hakasların dillerinde ne kadar Arapça ve Farsça kelime olduğunu
araştırmaya çalıştık.
Daha önce de bu konuyla ilgili bir yazımız vardı, bu yazımızın daha iyi
anlaşılabilmesi için önceki makalemizin bazı bölümlerini tekrar yazarak
Hakas Türkçesinde kullanılan Arapça ve Farsça alıntı kelimelerin ünlüler ve
ünsüzler açısından ne gibi fonetik ve semantik değişikliğe uğradığını
göstermeye çalıştık. Hakas Türkçesindeki Arapça ve Farsça kelimelerin
listesini verirken yeni tespit ettiğimiz kelimeleri siyah renkle yazdık ve emin
olamadığımız üç dört kelimenin başına da yıldız işareti koyduk.
Gülden Sağol’un (1997, s. 145-148) da buna benzer bir çalışması
vardır. Sağol bu çalışmasında Hakas Türkçesinde Arapça kökenli kırk sekiz
adet özel isim tespit etmiş ve bu özel isimleri ünlüler ve ünsüzler açısından
incelemiştir. Gülden Sağol’un tespit ettiği özel isimleri bizim tespit ettiğimiz
Arapça kelimelerin altına eğik yazıyla ekledik.
1. ÜNLÜLER AÇISINDAN
1.1. Türkiye Türkçesine Arapça ve Farsçadan giren birçok kelimede
“a” ve “e” ünlüsü bir arada bulunarak kalınlık-incelik uyumunun dışında
kalmıştır. Ancak Hakas Türkçesinde bu kelimelerin kalınlık-incelik
uyumuna büyük bir çoğunlukla uyduğu görülür:
Hakas T. Türkiye T. Arapça- Farsça
abanat emanet emânet
amal amel ‘amel
bahça bahçe bâgçe
duşman düşman duşmãn
habar haber haber
halva helva helvâ
hazna, hazına hazine hazine
ılaçın laçin lâçin
izep hesap hisâb
kıymat/hıymat kıymet kıymet
musulman müslüman müslim-müslüman
naşatır nişadır nişâdûr
pağıt vakit vakt
salam selam selâm
sarapçı serap serâb
*sırat ziyaret ziyâret
şaydan şeytan şeytân
tarhın tarih târîh
ZfWT
Vol. 5, No. 3 (2013)
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
157
1.2. ta’rif, divan ve halife kelimeleri Türkiye Türkçesinde olduğu gibi
Hakas Türkçesinde de kalınlık-incelik uyumunun dışında kalmıştır. Hakas
T.: tarif, divan, halif
1.3. Arapça ve Farsçada kalınlık-incelik uyumuna uymayan ancak hem
Hakas Türkçesinde hem de Türkiye Türkçesinde kalınlık-incelik uyumuna
girmiş olan Arapça ve Farsça kelimeler vardır:
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
kügürt kükürt gûgird
halıp kalıp kâlib
kender kantar kintâr
kiden keten kettân
*saray saray serây
*sırah çıra çerâğ
1.4. Arapçada ve Farsçada kalın ünlülü olan bazı kelimeler, Hakas
Türkçesine ince ünlülü olarak girmiştir.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
kender kantar kintâr
şert, çert şart şart
terek kavak dıraht
1.5. Arapçada ve Farsçada ince ünlülü olan bazı kelimeler, Hakas
Türkçesine kalın ünlülü olarak girmiştir.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
saar şehir şehr
şam mum şem
hamza hemze hemze
tağdır defter defter
hıymat kıymet kîymet
1.6. Arapça ve Farsçada da kalınlık-incelik uyumuna uyan bazı
kelimeler Hakas Türkçesine hiçbir ünlü değişikliği olmadan girmiştir. Bu
kelimelerin büyük ünlü uyumuna uyması hakas Türkçesine girişi
kolaylaştırmıştır.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
abıs papaz hâfız
añmar ambar anbar
Arap Arap ‘Arab
arağa rakı ‘arak
bazar, mazar, pazar pazar bazar
çardah çardak çârtâk (Frs. çâr + Arp. tâk)
çaydan çaydanlık çaydân
duşman düşman duşmân
halha halka halka
Mehmet Kara
Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı Kelimeler - II
In the Khakas Turkish, Arabic and Persian Loan (Borrowed) Words - II
158
haram haram harâm
hayran hayran hayrân
huda, huday hüda, allah hudâ, hudây
karavan kervan kârbân
papu, papucah pabuç pâpûş
pars, mars pars pârs
piyel fincan piyel
purhan burhan burhân
şakal çakal şagâl
tabah tabak tabak
tambur tambur tanbûr
turup turp turb, turub
1.7. Farsça ilk hecesinde “u” ünlüsü bulunan bazı kelimelerin “u”
ünlüsü, Hakas Türkçesine “o” olarak girmiştir. u > o
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
molat çelik pûlâd
post post pust
1.8. Hakas Türkçesinde, genelde alıntı kelimelerde ünlü türemesi
olurken bir alıntı kelimede orta hece ünlüsünün düştüğü görülür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
hazna hazine hazine
1.9. Hakas Türkçesinde, genel olarak alıntı kelimelerin hem başında
hem de orta hecesinde ünlü türemesinin olduğu görülür. Bu durum Hakas
Türkçesinin veya genel Türkçenin telaffuz olarak ortaklığını ve sağlamlığını
gösterir.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
ağıl akıl ‘akl
halıh halk halk
ılaçın laçin lâçin
karavan kervan kârbân
kibir kibir kibr
musulman müslüman müslim, müslüman
oraza oruç rûze
pağıt vakit vakt
puruhan, purhan burhan burhân
saar şehir şehr
turup turp turb, turub
1.10. Hakas Türkçesinde, Arapça kelimelerdeki ayın /ε/ sesi bazen
düşer ve uzunluklar kısalır.
ZfWT
Vol. 5, No. 3 (2013)
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
159
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
ağıl akıl ‘akl
akt akit, sözleşme ‘akd
amal amel ‘amel
Arap Arap ‘Arab
tarif tarif ta’rif
2. ÜNSÜZLER AÇISINDAN
2.1. b, p, n > m değişmesi:
Arapça ve Farsça, kelime başı ve ortasındaki /b-, p-, -n-/ sesleri Hakas
Türkçesinde /m-, -m-/ ye dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
añmar ambar anbar
molat çelik pulãd
mars, pars pars pars
tambur tambur tanbûr
2.2. b > p değişmesi:
Arapça ve Farsçadaki bazı kelime başı ve sonundaki /b-, -b/ sesi Hakas
Türkçesinde /p-, -p-, -p/ ye dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
Arap Arap ‘Arab
pazar, mazar pazar bazar
halıp kalıp gâlib
izep hesap hisãb
paa paha beha
pars, mars pars pars
purhan burhan burhãn
sirop şurup şurûb
turup turp turb, turub
2.3. d > t değişmesi:
Arapça ve Farsça kelimelerin kelime başında, ortasında ve sonundaki
/d-, -d-, d-/ ler Hakas Türkçesinde, bazı kelimelerde /-t, t-, -t-/ ye dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
akt akit akd
kügürt kükürt gûgird
molat çelik pulãd
naşatır nişadır nişadır
tağdır defter defter
tarı, taar barut daru
terek kavak dıraht
Mehmet Kara
Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı Kelimeler - II
In the Khakas Turkish, Arabic and Persian Loan (Borrowed) Words - II
160
2.4. t > d değişmesi:
Arapça kelimelerin kelime ortasındaki /-t-/ler Hakas Türkçesinde, bazı
kelimelerde /-d-/ ye dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
çardah çardak çãrtãk (Frs. çãr + Arp. tãk)
kender kantar kintãr
kiden keten kettãn
saydan şeytan şeytan
tağdır defter defter
2.5. k > h değişmesi:
Arapça ve Farsça kelimelerin başındaki ve sonundaki /k-, -k/ lar Hakas
Türkçesinde, bazı kelimelerde /-h-, h-, -h/ ya dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
çardah çardak çãrtãk (Far. çãr + Ar. tãk)
hağas kağıt kãğaz
halha halka halka
halıh halk halk
hıymat kıymet kîymet
huzuh ceviz koz
tabah tabak tabak
2.6. g > h, k değişmesi:
Arapça ve Farsça kelimelerin başında, ortasında ve sonundaki /-g, -g-,
-g/ lar Hakas Türkçesinde, bazı kelimelerde /h-, -h-, -h ve k-, -k-/ ya
dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
bahça bahçe bâgçe
halıp kalıp gâlib
kügürt kükürt gûgird
sırah çıra çerãğ
şakal çakal şagãl
2.7. k > ğ değişmesi:
Arapça ve Farsça kelimelerin ortasındaki ve sonundaki /-k-, -k/ lar
Hakas Türkçesinde, bazı kelimelerde /-ğ-/ ya dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
ağıl akıl akl
arağa rakı ‘arak
pağıt vakit vakt
ZfWT
Vol. 5, No. 3 (2013)
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
161
2.8. ş > s, ç değişmesi:
Arapça ve Farsça kelimelerin başındaki /ş-/ ler Hakas Türkçesinde,
bazı kelimelerde /s-, ç-/ seslerine dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
çaban çoban şobân
çert, sirt, şert şart, yemin şart
saar şehir şehr
saydan şeytan şeytan
sirop şurup şurûb
2.9. z > s değişmesi:
Arapça ve Farsça kelimelerin başındaki ve sonundaki /z-, -z/ ler Hakas
Türkçesinde, bazı kelimelerde /s-, -s/ sesine dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
abıs papaz hâfız
*sırat ziyaret ziyâret
sas saz, bataklık sâz
2.10. f > b, p değişmesi:
Arapça hafız ve kefen kelimesinin ortasındaki /-f-/ sesi Hakas
Türkçesinde /-b-/ sesine; Fars kelimesinin başındaki /f-/ sesi de Hakas
Türkçesinde /p-/ sesine dönmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
abıs papaz hâfız
kiben kefen kefen
Pars Fars Fars
2.11. h > ø
Arapça ve Farsça bazı kelimelerin kelime ortasında ve başındaki /-h-,
h-/ sesi, Hakas Türkçesinde düşmüştür.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
abıs papaz hâfız
izep-I hesap hisãb
paa paha beha
saar şehir şehr
2.12. Arapça ve Farsça bazı kelimeler, hiçbir ünsüz değişikliğine
uğramadan Hakas Türkçesine girmiştir.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
habar haber haber
kibir kibir kibr
piyel fincan piyel
ters ters ters
Mehmet Kara
Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı Kelimeler - II
In the Khakas Turkish, Arabic and Persian Loan (Borrowed) Words - II
162
2.13. Arapça sa’at kelimesi Hakas Türkçesine, ayın sesini “g” sesine
dönüştürerek girmiştir. Bu kullanımın benzer şekli, Ankara’da yer ismi
olarak kullanılan Etimesgut kelimesinde de görülmektedir.
Hakas T. Türkiye T. Arapça-Farsça
sagat saat sa’at
2.14. Arapça vebal kelimesi, Hakas Türkçesine obal şeklinde girmiştir.
Günah, ceza, bela anlamlarına gelen obal kelimesi bu şekliyle, Ege ve
Akdeniz bölgesindeki ağızlarda da yaygın olarak kullanılmaktadır. Vebal
kelimesinin obal şekline dönüşüp hem Hakas Türklerinde hem de Ege ve
Akdeniz bölgesindeki ağızlarında ses ve anlam birliği göstermesi dikkat
çekicidir.
Hakas T.: vebal > vabal > vobal > obal
2.15. Farsça kerban kelimesi b>v değişikliğine, ünlü türemesine ve
büyük ünlü uyumuna uğrayarak karavan şeklinde Hakas Türkçesine
girmiştir.
Hakas Türkçesindeki Arapça ve Farsça Alıntı Kelimelerin Listesi
Arapça Alıntı Kelimeler
Hakas T. Türkiye T. Arapça
abanat emanet emânet
abıs papaz hâfız
agıl akıl ‘akl
akt akit, sözleşme ‘akd
amal amel, iş ‘amel
araga rakı ‘arak
aar+ı-n- “utan-, çekin-” ar: utanma ‘ãr
Arap Arap ‘Arab
çert, şert, sirt şart, yemin şart
habar haber haber
halha halka halka
halıp kalıp kâlib
halıh halk halk
halif halife halîfe
halva helva helvâ
hamza hemze hemze
haram “istememe, nefret” haram haram “yasak”
hat, kat hat hatt
hayran “şirin, zavallı” hayran hayrân
hazna, kazna hazine hazîne
hıymat “saygın, değerli” kıymet kîymet
kender kantar kintâr
izep-I “hesap, akıl, düşünce,
sayı” hesap hisâb
ZfWT
Vol. 5, No. 3 (2013)
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
163
kiben kefen kefen
kibïr “gelenek; huy” kibir kibr
kibïrlïg “alımlı, heybetli” kibirli kibr
kiden keten kettân
mal mal mâl
musulman Müslüman müslim, müslüman
obal vebal (ağz. obal ) vabâl
pağıt “dakika” vakit vakt
purhan, puruhan “tanrı,
kutsal insan, melek, Budist
rahip”
burhan burhân
sagat saat sâ’at
salam selam selâm
saydan şeytan şeytân
*sıırat “mezarlık” ziyaret ziyâret
sirop şurup şurûb
sunduh sandık sandûk
taam “tat, lezzet” taam, aş, yemek ta’âm
tabah tabak tabak
tağdır defter defter
tarhın tarih târîh
tarif tarif ta’rif
tambur tambur tanbûr
tas pas “kel kafa, saçı yok” tas baş, kel tâs
*taz “tas, kap” tas, su kabı tâs (Arp.>Rus.>Hak.)
Abıs (E) Hafız lafi¡
Alampira (K) alem-pira Arp. alam (alem)+-Frs.
pira (süsleyen)
Amin/Aminek (K) Emin Amnn
Amir (K) Amir Amir
Amo/Amoçah (K) baba abz
Asın/Asınday (E-K) Hasan Kasan
Aydar/Aydarah/Aydarhan (E) Haydar Kaydar
Ayirhan (E) merhametli han hayyir (merhametli)+
Trk. han
Azan (E) ezan azan
Azıl/Azılbay (E) asil asnl
Azın/Azınça/Azıntay (K) Hasan Kasan
Hazınaçı (E) hazinedar hazina
Hurban/Hurbanah (E) kurban ourban
Irıs/Irıspay (E) rızık rızo
Mehmet Kara
Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı Kelimeler - II
In the Khakas Turkish, Arabic and Persian Loan (Borrowed) Words - II
164
Kadır/Kadırban (E) Kadir oadir
Kalip (E) halife halif
Kamal (E) Kemal kamal
Kamat (E) kamet, şekil, boy oamat
Karim (E) Kerim karim
Kazan/Kazança (E) Hasan Kasan
Kiben/Kibençe (K) kefen kafan
Mamat (E) Muhammet Muhammad
Mamun (E) korunmuş, emniyetli ma’mun
Mansur (E) Mansur manŠzr
Masat (E) Maksat maoŠad
Muras (E) miras mira‰
Nabıshan (E) değerli, liyakatlı nafıs (değerli, hoş) +
Trk. han
Nabıy (E) Nebi nabiyy
Sabir (E) sabır Šabir
Sarip (E) Zarif ¢arif
Satik (E) Sadık sadık
Sayıt (E) Seyit sayyid
Sayora (E) seyyare sayyara
Soltan (E) Sultan Sultan
Tağır (E) Tahir tahir
Farsça Alıntı Kelimeler
Hakas T. Türkiye T. Farsça
añmar ambar anbâr
bahça bahçe bâgçe
bazar, mazar, pazar pazar bazâr
çaan can cân
çaban çoban çûbân
çar, şar çark, daire çarh
çarça “geçici çadır” çardak çâr
çardah “çatının altı” çardak çârtâk (Frs. çâr + Arp.
tâk)
çaydan “geniş dipli
kase” çaydanlık çaydân (Çin. çay + Frs.
dân)
divan “kanepe” divan “kanepe, sedir” divan “sedir”
duşman düşman duşmãn
hağas kağıt kâğiz
ılaçın “doğan, şahin” laçin lâçin
ZfWT
Vol. 5, No. 3 (2013)
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
165
huda, huday hüda, allah, tanrı hudâ, hudây
karavan kervan kârbân
huzuh ceviz goz, gavz
kügürt kükürt gûgird
molat çelik pûlâd
naşatır nişadır nişâdûr
oraza oruç rûze
paa paha bâhâ
papu≈papucah pabuç pãpûş
pars, mars pars pârs
Pars(ı) Fars(i), İranlı, Tacik Fars
piyel çay fincanı piyel
post post pust “deri, cilt, kabuk”
saar şehir şehr
*saray “ahır” anlam
değişmesi saray serây
sarapçı “güneş gözlüğü,
şapka siperliği” serap serâb
*sırah çıra çerâğ
şakal çakal şagâl
şam mum şem
taarçıh “küçük torba” dağarcık, torba tagâr
tarı, taar barut dârû “ilaç, toz, duman”
terek kavak dıraht
ters “zıt, düşman” ters ters “korkmak”
turup “beyaz turp” turp turb, turub
3. SONUÇ
• Hakas Türkçesine giren Arapça ve Farsça alıntı kelimelerin fonetik
bakımından çok değişmemesi bu kelimelerin yakın bir zamanda dile
girdiğini göstermektedir.
• Hakaslar bu alıntı kelimeleri Türkçenin ses yapısına ve söyleyiş
şekline uydurmuşlardır. Örneğin alıntı kelimelerin birçoğu Hakasçada
kalınlık-incelik uyumuna uygun bir şekilde kullanılmakta veya söyleyişte de
sa’at>sağat olarak, kibr>kibir şeklinde kullanılmaktadır. Kısacası Hakas
Türkçesi Arapça ve Farsça alıntı kelimelerdeki büyük ünlü uyumu kuralı
Türkiye Türkçesine göre çok daha sağlamdır.
• Hakaslar, kendi dillerine kalınlık-incelik uyumu olan Arapça ve
Farsça kelimeleri, hiçbir ünlü değişikliği yapmadan almışlardır.
• Bu kelimelerin bir kısmı Moğolca ve Rusça üzerinden bir kısmı da
ticaret yapan Müslüman Tatarlar tarafından olmak üzere iki şekilde Hakas
Türkçesine taşınmıştır. Çünkü dikkat edildiğinde bu kelimelerin bir kısmı
Mehmet Kara
Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı Kelimeler - II
In the Khakas Turkish, Arabic and Persian Loan (Borrowed) Words - II
166
dinî içerikli büyük bir kısmı da ticari işlerde kullanılabilecek türden
kelimelerdir.
Kelimelerin bir kısmı Moğolca ve Rusça üzerinden Hakas Türkçesine
girmiştir. Çünkü bu kelimelerin birçoğu Moğolca ve Rusça da
bulunmaktadır.
Arp./ Frs. > Moğolca > Hakasça: Arp. arak “şarap” > Moğ. arağa >
Hak. arağa, Frs. daru “barut”> Mog. tarı > Hak. tarı
Arp./Frs.>Rusça > Hakasça: Frs. anbar > Rus. ambar > Hak. añmar,
Arp. hazine > Rus. kazna > Hak. hazna ≈ kazna.
Kelimelerin bir kısmı da Tatarlar aracılığıyla Hakas Türkçesine
girmiştir: Tatarlar çok önceleri ticari amaçlarla Sibirya’ya gitmişler ve orada
bu alıntı kelimeleri bırakmışlardır.
• Hakas Türkçesine giren Arapça ve Farsça kelime sayısı,
Hakasçadaki Moğolca kelime sayısı ile kıyaslanamayacak kadar azdır.
Bunun başlıca sebepleri olarak Hakasların gerek coğrafi konumları gerekse
de inanışları, kültürleri, yaşam şekilleri ve yazı dillerinin sonradan oluşması
gibi sebepleri gösterebiliriz.
Kısaltmalar
Trk. Türkçe
Hak. Hakasça
Arp. Arapça
Frs. Farsça
Rus. Rusça
Moğ. Moğolca
Çin. Çince
ağz. Diyalekt
E. Erkek
K. Kız
Not: Hakas Türkçesinde kalın olan /ġ/ sesi, transkripsiyon karşılığı
olarak /ğ/ sesi ile gösterilmiştir.
KAYNAKLAR
Anjigonova, O. P., Subrakova, O. V., & Topoyeva, L. S. (1989). Russko-Xakasskiy
Razgovornik. Abakan.
Arıkoğlu, E. (2005). Örnekli Hakasça-Türkçe Sözlük. Ankara: Akçağ Yayınları.
Baskakov, N. A. & Grekul, A. İ. (1953). İnkijekova Hakassko-Russkiy Slovar.
ZfWT
Vol. 5, No. 3 (2013)
Zeitschrift für die Welt der Türken
Journal of World of Turks
167
Moskova.
Baskakov, N. A. (1975). Grammatika Xakasskogo Yazıka. İzdetelstvo Nauka
Glavnaya Redaktsiya Vostoçnoy Literaturı. Moskva.
Bazılhan, B. (1984). Mongol Kazak Tol, Ulaanbaatar Ölgiy.
Butanaev, V. Y. (1999). Xakassko-Russkiy İstoriko-Etnografiçeskiy Slovar. Abakan.
Butanaev, V. Y. Hooray Attarı Hakasskie Liçnıe İmena. Hakasiya.
Davlatov, B. T. (2006). Huban Arığ. Ankara: Türksoy Yayınları:29.
Dakuki, İ. vd. (1981). Türkçe-Farsça Sözlük (C. I-IV). Baghdad: The Times Press
Rashid St. Sinak.
Direnkova, N. P. (1948). Grammatika Xakasskogo Yazıka, Fonetika i Morfogiya.
Abakan.
Kara, M. (2001). Hakas Türkçesinde Arapça ve Farsça Alıntı Kelimeler. Türk
Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (11), 105.
Kara, M. (2005), Hakas Türkçesinde İsim. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kara, M. (2013). Hakas Türkçesinde Fiil. Ankara: Grafiker Yayınları.
Katanov, N. F. (1963). Xakasskiy Folklor. Abakan.
Mustafayev, E. M. E. ve Şçerbinin, V. G. (1996), Rusça-Türkçe Sözlük (C. I),
Türkçe-Rusça Sözlük (C. II). İstanbul: Sosyal Yayınları.
Ölmez, M. (1996). Hakaslar ve Hakasça, Çağdaş Türk Dili, (96), 51-56.
Özkan, F. (1998). Altın Arığ Destanı. Ankara: Bilig Yayınları.
Pataçokova, D. F. (1962). Hakas Tili. Abakan.
Pataçokova, D. F. (1988). Hakas Tilinin Orfografiyazı, Orfografiya Söztigi. Abakan.
⎯⎯⎯ (1992). Hakasskaya Dialektologia. Abakan.
⎯⎯⎯ (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
⎯⎯⎯ (1976). Lingvistika Terminnerinin Orıs-Xakas Sösttigi. Abakan.
⎯⎯⎯ (1972). Rusça-Türkçe Sözlük. Moskva.
Sağol, G. (1997), Hakas Türkçesindeki Arapça Özel İsimler. (E. Gürsoy-Naskali,
hzl.) Sibirya Araştırmaları içinde (145-148). İstanbul: Simurg Yayınları.
Salehpur, C. Farsça-Türkçe Genel Sözlüğü. Tebriz: Lale Yayınları.
Sarı, M. Türkish English Arabic Persian Sözlük. İstanbul: Gonca Yayınları.
Şahin, E. (2007). Altın Çüs (Giriş-Metin-Aktarma-Dizin). İstanbul: Türk Dünyası
Araştırmaları Vakfı.
Şükün, Z. (1996). Gencinei Güftar Ferhengi Ziya Farsça-Türkçe Lügat (C. I-III).
İstanbul: M.E.B. Yayınları.
Tannagaşeva, Kurpeşko, N. N. ve Akalın, H. Ş. (1995). Şor Sözlüğü. Adana:
Türkoloji Araştırmaları.
Tekin, T. ve Ölmez, M (1995). Türk Dilleri (Les Langues Turques). Ankara: Kültür
Bakanlığı Yayınları.
Tekin, T. ve Ölmez, M. (1999). Türk Dillerine Giriş. İstanbul: Simurg Yayınları.
Troyakob, P. A. (1990). Xakas Çonının Kip-Çooxtarı. Ağban.